Morgunblaðið - 21.09.1982, Blaðsíða 28

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. SEPTEMBER 1982
Steinunn M. Jóns-
dóttir - Minning
Fædd 31. janúar 1894
Dáin 9. september 1982
I dag, 21. september, fer fram
frá Fossvogskirkju útför Stein-
unnar Margrétar Jónsdóttur. Hún
var fædd á Ytra-Kálfskinni, Ar-
skógsströnd, Eyjafirði, 31. janúar
1894. Foreldrar hennar voru Jón
Guðjónsson bóndi þar og kona
hans, Arndís Sigvaldadóttir.
Steinunn giftist 1919 Freymóði
Jóhannssyni listmálara og áttu
þau fjögur börn, eitt þeirra dó í
æsku, þau eru: Bragi yfirverk-
fræðingur í Los Angeles, kvæntur
Sigríði Bílddal, hjúkrunarfræð-
ingi; Arndís Jóna hárgreiðslu-
meistari í Los Angeles; Fríða gift
Helga Feiixsyni í Reykjavík;
Heimir dó tæpra tveggja ára.
Steinunn og Freymóður slitu sam-
vistum.
Steinunn flutti til Reykjavíkur
frá Akureyri 1948, en árið 1960
flutti hún til Los Angeles og var
þar í tvö og hálft ár, en flutti síðan
alfarið 1966, í Los Angeles bjó
Steinunn hjá Jonnu dóttur sinni.
Ég átti því láni að fagna að
kynnast Steinunni þegar ég sem
16 ára unglingur dvaldi sumar-
langt á heimili Siggu og Braga í
Los Angeles. Á hverjum degi eftir
skólann gekk ég niður eftir til
Steinunnar, það var enginn ein-
mana í nærveru hennar, við áttum
saman margar gleðistundir, hlust-
uðum á íslensk dægurlög og Stein-
unn sagði mér margar fróðlegar
sögur um gamla daga. Steinunn
hélt alltaf við gömlum siðum, hún
átti alltaf íslenskar kleinur í
kökukassanum, og oft komu
barnabörnin með hóp af vinum til
að fá kleinu og mjólk hjá „ömmu"
eins og við kölluðum hana öll.
Steinunn kunni vel við sig í Los
Angeles og vildi ekki flytjast
heim, en hún var alltaf ákveðin í
að deyja heima á Fróni, hún lést í
Landspítalanum eftir langan og
erfiðan sjúkdóm, sem hún bar með
miklum dugnaði.
Ég kveð Steinunni með miklum
söknuði og þakka henni fyrir allar
ánægjustundirnar sem hún veitti
mér, óþroska unglingnum í
ókunnu landi, hún var mér eins og
besta amma sem alltaf fékk mig
til að gleyma heimþránni.
Ég vil votta börnum og tengda-
börnum mína dýpstu samúð og
veit að minningin um hjartahlýju
hennar og lífsgleði mun milda
sorg þeirra.
Guðrún Þóra Hjaltadóttir
I hugum margra og í skrifum
sumra virðist sú þráláta skoðun
vera ríkjandi, að við Eyjafjörð, og
þá einkum á Akureyri, sé eilíft
logn og blíða, sól og hiti. Logn-
mollan hefur síðan að þeirra dómi
mótað geð guma eða sett sitt
svipmót á skapgerð manna í þess-
um landshluta og gert þá að
lognmolluverum eða áhyggjulaus-
um sumarblíðubörnum. Satt er
það, að oft er þar sumarfagurt og
veður gerast þar oft furðu blíð, en
sé litið örlítið lengra út fyrir
landsteinana, eða réttara sagt
fjörusteinana, rís í hánorðri mikil
mynd og hrikaleg, algjör and-
stæða þess, sem hér hefur verið að
framan lýst, þ.e. fjallið Kaldbak-
ur, sem minnir á napra norðan-
vinda og óveður. Gusturinn, sem
stendur af honum, hefur ekki síð-
ur haft mótandi áhrif á menn á
þessum slóðum en lognmollan.
Við þennan yndislega fjörð
fæddist Steinunn Jónsdóttir fyrir
rúmum 88 árum, einkadóttir Jóns
bónda Guðjónssonar á Ytra-
Kálfskinni á Árskógsströnd og
konu hans, Arndísar Sigvalda-
dóttur. Jón var talinn myndar-
bóndi, ráðdeildar- og dugnaðar-
maður, sem bjó við góð efni á sín-
um tíma. Steinunn dvaldist í föð-
urhúsum unz hún ung að árum
giftist Freymóði Jóhannssyni,
listmálara og tónsmið. Skömmu
eftir að þau gengu í hjónaband,
missir hún svo föður sinn, en móð-
ir hennar hafði andazt nokkrum
árum áður.
Nú fýsir mann hennar að fara
öðru sinni utan, til að framast
meir og fullnuma sig í listgrein
sinni. Það verður því úr, að Stein-
unn selur jörðina, föðurleifð sína,
til að standa straum af kostnaðin-
um við ferðina til Kaupmanna-
hafnar og dvölina þar. önnur úr-
ræði voru ekki tiltæk í þá daga.
Opinber námslán voru þá óþekkt
fyrirbæri. Hún þurfti ekki að
skoða hug sinn tvisvar, enda átti
hún þá sjaldséðu aringlóð í sál-
unni, sem ornar fyrst og fremst
lífi annarra. Alla sína ævi var hún
gefandi og miðlandi, að vísu
sjaldnast stórum veraldlegum
verðmætum, en aftur á móti öðr-
um, sem taka þeim fram og reyn-
ast því mönnum happadrýgra
veganesti á lífsleiðinni.
Að Hafnarárunum liðnum setj-
ast þau hjón svo að á Akureyri.
Þar verða þau fyrir því óláni að
missa kornungan son sinn á ákaf-
lega sviplegan hátt. Mikið hlýtur
harmur þeirra að hafa verið sár,
ekki sízt hinnar ungu móður, en
hún bar hann í hljóði, enda hafði
hún jafnan vald yfir sjálfri sér,
orðum sínum og gjörðum. Hún
hagaði sér ekki eftir stundarduttl-
ungum eða veðrabrigðum tilfinn-
inganna. Henni var þvert um geð
að bera þær á torg eða berja sér á
brjóst, enda var hún ekki sú
manngerð, sem tranar sér fram í
sviðsljósið í sorg sinni eða gleði.
Að komast klakklaust í gegnum
kreppuárin, hafandi fyrir einu eða
fleiri börnum að sjá, var þögult
þrekvirki, sem margur maðurinn
vann án þess að ætlast til þess að
fá lofsöng fyrir. Gegnum þennan
brimgarð brauzt Steinunn af ein-
stakri elju og einbeittum sálar-
styrk. Róðurinn mun þó oft hafa
verið þungur, einkum eftir að hún
var orðin ein á báti að vísu, með
þrjú lítil börn innanborðs, en þau
hjón skildu 1930.
Það var oft mikið fjör og gleði á
Fjólugötu 25 hér í borg á mínum
góðu og gömlu duggarabandsár-
um, þegar ég var þar í fæði hjá
Steinunni. Hún bjó þar ásamt
dætrum sínum og dótturdóttur
sinni, sólargeislanum henni
Kristbjörgu litlu, og hafði auk
þess okkur Braga, son sinn, sem
glaðlynda en heldur óstundvísa
kostgangara. Alltaf var hún bros-
ið blíða og skipti ekki skapi, þótt
óstundvísi okkar og tillitsleysi
vildi keyra úr hófi fram einkum á
sunnudögum, þegar son hennar,
vinnuþjarkinn ósérhlífna, langaði
að lúra svolítið lengur fram eftir.
Heimilisbragurinn var þannig
yndislega óþvingaður og yljandi,
enda auðsætt að öllum fannst
notalegt að vera í návist Steinunn-
ar.
Nú er hún loksins komin heim
til að bera beinin eftir langa úti-
vist í annarri álfu. Þrátt fyrir
elsku barna sinna og umhyggju,
þykist ég vita, að hún hafi aldrei
fyllilega fest þar yndi, en hún var
ekki að æðrast.
Andstreymi og mótbyr í lífi sínu
mætti hún eins og drangur, óbif-
anleg og óbugandi. Hún stóð af sér
ómilda og nístandi vinda norðurs-
ins rétt eins og Kaldbakur við Eyj-
afjörð. Þeir hafa hvorki beygt bak
hennar né bugað anda, en nú hef-
ur lævís en ljótur hrægammur,
sem klófestir suma menn og kvel-
ur, lagt þessa öðlingskonu að velli.
Steinunn skildi börn sín, virti og
elskaði, og mun það hafa verið
gagnkvæmt alla tíð, en börn henn-
ar eru Fríða, húsfreyja í Reykja-
vík, Árdís Jóna, hárgreiðslumeist-
ari í Los Angeles, og Bragi, raf-
magnsverkfræðingur og varafor-
seti risafyrirtækisins Magna Vox,
einnig búsettur í Kaliforníu.
Blessuð sé minning hennar og
blessuð séu börn hennar og aðrir
vandamenn.
Halldór Þorsteinsson
Fimmtudaginn 9. september,
barst okkur hér í fjölskyldunni í
Kaliforníu, lát tengdamóður
minnar, Steinunnar Jónsdóttur
frá Kálfskinni á Árskógsströnd.
Hún lést í Landspítalanum,
áttatíu og átta ára að aldri, eftir
langa og harða baráttu við
krabbamein.
Er mér hlýtt að minnast hennar
og geri það með söknuði, þegar
hún nú er horfin úr okkar fá-
mennu fjölskyldu hér vestanhafs.
Steinunn var fædd á Stóru-
Hámundarstöðum í Eyjafirði 31.
janúar 1894, dóttir hjónanna Jóns
Guðjónssonar bónda frá Svalbarði
á Svalbarðsströnd og Arndísar
Sigvaldadóttur frá Litlu-Hámund-
arstöðum á Árskógsströnd.
Hún var eina barn þeirra hjóna
og ólst upp og lifði sín uppvaxtar-
ár á Ytra-Kálfskinni á Ár-
skógsströnd, þar sem foreldrar
hennar bjuggu allan þeirra bú-
skap. Steinunn dvaldi í föðurhús-
um við gott atlæti og glaða æsku,
þar til hún giftist Freymóði
Jóhannssyni listmálara í júní
1919.
Ári seinna byrjuðu þau búskap
á Akureyri og keyptu efri hæðina í
húsinu „Berlín" við Aðalstræti 10
og bjuggu þar, að undanskildum
tveimur árum, sem þau dvöldu í
Kaupmannahöfn — árin 1927 til
1929 — þar sem Freymóður stund-
aði listnám við Konunglega leik-
húsið, aðallega leiktjaldamálun og
sviðsetningu. Steinunn talaði oft
um það, hvað dvölin í Kaup-
mannahöfn hefði verið ánægjuleg
og lærdómsrík.
Þá var óðum að nálgast tími úr-
slita í höfuðmáli íslensku þjóðar-
innar — sjálfstæði íslands og við-
urkenning fullveldisins.
Á heimili þeirra hjóna komu
margir íslendingar og því mikið
um þau málin rætt.
Á meðal þeirra íslendinga var
Davíð Stefánsson skáld frá Fagra-
skógi, en þau Steinunn voru gaml-
ir sveitungar og þekktust. Þegar
hitnaði í pólitíkinni tóku yfir ljóð-
in og listin, en samt enginn af-
sláttur á pólitískum kröfum.
Það var sama hvar var borið
niður í ljóðum Davíðs. Steinunn
kunni þau öll, enda var hún mjög
ljóðelsk og var henni tamt að hafa
yfir ljóð og vitna í þau til áherslu
og stuðnings því sem um var rætt.
Sambúð Steinunnar og Frey-
móðs slitnaði er börnin fjögur
voru mjög ung að aldri. Þyngdust
þá heimilisástæður í „Berlín" að
miklum mun eins og nærri má
geta. Það hlýtur að hafa verið erf-
itt, að horfast í augu við þetta á
þeim tímum er hjónaskilnaðir
voru sjaldgæft fyrirbrigði í ís-
lensku þjóðfélagi. Steinunn lét sér
þó lítt bregða og hugðist búa með
börnum sínum í „Berlín" og ala
þau upp.
Hún bar höfuðið hátt og hélt
virðingu sinni óskertri — tilbúin
að mæta og yfirbuga þá erfiðleika
sem framundan voru. Hún lagði
hart að sér, til þess að halda fjöl-
skyldunni saman og veitti þeim
allan þann stuðning er hún mátti
og með bjartsýni, dugnaði og góð-
um vilja tókst henni það.
Framundan voru kreppuárin og
erfiðleikar miklir fjárhagslega og
vann Steinunn mikið með heimil-
isstörfunum. Hún vann í síld á
Siglufirði í nokkur sumur og eins í
fiskvinnu á Akureyri. Einnig vann
hún í nokkur ár í Sana hf. og yfir-
leitt hverja algenga vinnu, sem
hún gat ráðið við með heimilinu og
börnunum. Sýndi hún þar frábær-
an dugnað og kjark í því að koma
þeim upp til manndóms og
mennta.
Þau eru: Bragi, verkfræðingur,
búsettur I Palos Verdes, Kali-
forníu, giftur Sigríði Bílddal. Ár-
dís Jóna, hárgreiðslumeistari,
búsett í Redondo Beach, Kali-
forníu. Fríða, húsmóðir, búsett í
Reykjavík, gift Helga Felixsyni,
trésmið, og yngstur þeirra systk-
ina var Stefán Heimir sem lést 2
ára gamall.
Árið 1948 flutti Steinunn til
Reykjavíkur og eru þá börn henn-
ar þrjú uppkomin og öll í Reykja-
vík — býr hún þá með dætrum
sínum, Árdísi og Fríðu, og voru
þær mæðgur ætíð mjög samrýnd-
ar og bjuggu saman í mörg ár.
Fundum okkar Steinunnar bar
saman árið 1951 er hún var sjúkl-
ingur í Hvítabandinu og á sömu
stofu og amma mín, Valgerður
Bílddal — kom þá í ljós að Guð-
mundur Bílddal afi minn, hafði
kennt Steinunni í barnaskóla á
Árskógsströnd. Það var mikið um
það spjallað og höfðum við allar
ánægju af og lítt grunaði mig þá,
SVAR
MITT
eftir Billy Graham
Ég hef hlustað á yður í útvarpi, og ég trúi á það sem þér
predikið. En við sækjum kirkju, þar sem presturinn er mjög
„frjálslyndur", eða „framúrstefnumaður'*. Aldrei minnist
hann á endurfæðinguna, og hann trúir því ekki, að Kristur hafi
fæðzt af Maríu mey. Hvað ættum við að gera?
Þér eigið tveggja kosta völ:
Ef yður finnst Guð kalla yður til að þjóna hinu
hungraða, þurfandi fólki í söfnuðinum, sem þér
heyrið til, og þér hafið tök á að leggja því lið án þess
að lenda í ónáð hjá stjórn safnaðarins, þá gefst yður
kannski tækifæri þar til að vinna að trúboði.
Finnist yður hins vegar, að þér getið ekki vitnað á
þann hátt, eru eflaust önnur trúarsamfélög í grennd
við ykkur, þar sem þér getið fengið heilnæmari and-
lega fæðu en þér eigið kost á núna. Þá ættuð þér að
snúa yður að þeim. Það er betra að heyra til safnað-
ar, þar sem fagnaðarerindið er boðað og menn trúa á
Biblíuna.
En við verðum líka að nota tækifærin, sem okkur
gefast til að hjálpa öðrum. Ef þér haldið, að þér
hafið nógu sterka trú til að standast þá augljósu
vantrú, sem ykkur er boðuð, og þér getið veitt öðrum
jákvæða hjálp, gæti verið, að Guð vildi að þér veittuð
hana. Þetta er mjög undir því komið, hvort þér eruð
það þroskaður, að þér séuð fær um að halda á loft
merki fagnaðarerindisins við þær aðstæður, sem þér
búið við. Sé ekki um það að ræða, ættuð þér fremur
að leita til safnaðar, sem veitir yður styrk, svo að þér
þroskizt og eflizt í trúnni.
Kaupmenn—kaupfélög. Heildsölubirgðir fyrir-
liggjandi: Rifflar, haglabyssur, skotfæri, byssu-
pokar, byssuólar og -festingar, hreinsisett,
heyrnarhlífar og kíkjar. Sími 24020
Harrington & Richardson, Mossberg, Winchester, Weaver, Weather Shield.
I.GUÐMUNDSSON & CO. HF