Morgunblaðið - 21.12.1982, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. DESEMBER 1982
41
Þingræða
um bráða-
birgðalög
ríkisstjórn-
arinnar
Framleiðsluskerðing
og skuldasöfnun
Hér hef ég vikið að nokkrum
þýðingarmiklum og dæmigerðum
langtímaráðstöfunum, án neinnar
tæmandi upptalningar. Þannig
verður að ráðast að orsökum verð-
bólgunnar einni af annarri. Það
ætti að vera hægt að ná víðtækri
samstöðu um ýmsar slíkar
grundvallaraðgerðir, sem höfða til
rökréttrar hugsunar en ekki endi-
lega pólitískrar gerviafstöðu, ef
mönnum er alvara að veita verð-
bólgunni viðnám.
En ekki blæs byrlega í þeim efn-
um um þessar mundir. Blikur eru
nú víða á lofti og áhyggjuefnin
mörg. Afleiðingar verðbólgunnar
koma æ berlegar fram. Mesta
áhyggjuefni okkar íslendinga í
dag varða efnahagsmálin er ann-
ars vegar að þjóðarframleiðslan á
mann fer stöðugt minnkandi. Það
sem á að skapa grundvöll fyrir
okkar efnahagslegu framförum
verður stöðugt veikara. Hins veg-
ar er mikið áhyggjuefni að stjórn-
völd skuli mæta þessu með stöðugt
aukinni erlendri skuldasöfnun.
Greiðslubyrði þjóðarinnar er þeg-
ar ofþyngt miðað við útflutnings-
tekjur. Við megum vel hugleiða, að
staðan hjá okkur er nú þegar orð-
in miklu lakari í þessum efnum en
hún var á Nýfundnalandi, þegar
það land glataði efnahagslegu og
stjórnarfarslegu sjálfstæði af
þessum sökum.
Meðan þessu fer fram, leggur
hæstvirt ríkisstjórn meiri áherslu
á að firra sjálfa sig ábyrgð á því
hvernig málum er komið heldur en
að beita ráðum til úrbóta. Er þá
margt tínt til, sem ætlað er að til
varnar megi verða. Aflabrest ber
þá einna hæst í syndakvittunar-
registri hæstvirtrar ríkisstjórnar.
Þá er þess að sjálfsögðu látið óget-
ið, að á síðasta ári, árinu 1981,
barst svo mikill sjávarafli á land,
að það var fjórða mesta aflaár,
sem sögur fara af. Álíka haldbært
er sumt annað, sem fært er fram
til afsökunar. Og einskis er látið
ófreistað til að villa mönnum sýn.
En þrátt fyrir það verður sann-
leikanum ekki leynt, svo augljósar
eru staðreyndir þessa máls.
Gjaldmiðilsbreytingin
Enginn neitar því, að við ýmsa
erfiðleika er nú að etja, en megin-
vandinn í viðureigninni við verð-
bólguna er sá, að ríkisstjórnin hef-
ir enga heildarstefnu. Allar svo-
kallaðar efnahagsráðstafanir rík-
isstjórnarinnar á þessu kjörtíma-
bili hafa verið sama marki
brenndar. Þar hefir ekki verið að
finna neinar varanlegar ráðstaf-
anir, þar sem vegið hefir verið að
rótum verðbólguvandans. Þar hef-
ir einungis verið um að ræða
sundurlausar bráðabirgðaráðstaf-
anir, samhengislaust fálm án
stefnu og markmiðs. Og sjaldan
bregður mær vana sínum. Frum-
varp það, sem við nú ræðum, ber
þess glögglega vott. Og til að bæta
gráu ofan á svart skvetti svo ríkis-
stjórnin á sínum tíma olíu á verð-
bólgubálið. Það var gert með
gjaldmiðilsbreytingunni.
Tilgangur gjaldmiðilsbreyt-
ingarinnar átti að vera að búa í
haginn fyrir viðureignina við
verðbólguna og viðleitni til þess að
koma á stöðugleika í efnahagslíf-
inu. Þetta átti að vera fólgið í því,
að gjaldmiðilsbreytingin hefði
hagstæð sálræn áhrif, með því að
draga úr þeim verðbólguhugsun-
arhætti, sem sílækkandi verðmæti
islenzku krónunnar hafði valdið,
með því að grafa undan virðingu
fyrir peningum og áhuga manna á
því að hamla gegn verðbólgunni.
En forsenda þess, að aukning
verðgildis íslenzku krónunnar
hefði hin hagstæðu sálrænu áhrif,
sem ætlast var til, hlaut að vera
sú, að aðgerðin væri liður í víð-
tækri stefnumótun og framkvæmd
til þess að ráða bót á verðbólgunni
og koma á stöðugleika og jafnvægi
í efnahagslífi þjóðarinnar. Aukn-
ing verðgildis krónunnar gat þá
orðið vottur þess, að slík stefna
hefði verið tekin upp í efnahags-
málunum og brýning til þess að
takast á við vandann af meiri ein-
urð en áður og hefði getað þannig
orðið tákn nýs tímabils í stjórn
efnahagsmála.
Það voru allir sammála um
þennan yfirlýsta tilgang með
gjaldmiðilsbreytingunni. En ekki
nóg með það, heldur höfðu allir
verið sammála um, að gjaldmið-
ilsbreytingin væri betur ógerð en
gerð, ef þessar forsendur væru
ekki fyrir hendi. Ef ekki væri víð-
tæk stefnumótun fyrir hendi, væri
ókleift að sjá fyrir sálræn áhrif
gjaldmiðilsbreytingarinnar.
Seðlabankinn hafði m.a. lýst því
yfir, að svo gæti eins vel farið, að
gjaldmiðilsbreytingin yrði til þess
að auka vantrú manna og tor-
tryggni, ef hún væri ekki hluti af
róttækri stefnubreytingu, því að
almenningur væri þá vantrúaður
á framtíðarverðgildi peninganna
og getu stjórnvalda til þess að
halda verðbólgunni í skefjum.
Ríkisstjórnin var margoft vöruð
við gjaldmiðilsbreytingunni, ef
ekki kæmi jafnframt til mótun
heildarstefnu í efnahagsmálum.
En ríkisstjórnin skellti skolleyr-
um við öllum aðvörunum. Anað
var út í gjaldmiðilsbreytinguna í
ársbyrjun 1981, án þess að skapað-
ar væru forsendur fyrir þeirri
ráðstöfun með mótun heildar-
stefnu í efnahagsmálunum. Gjald-
miðilsbreytingin var því ekki liður
í víðtækri stefnumótun og fram-
kvæmd til þess að ráða bót á verð-
bólgunni og koma á stöðugleik og
jafnvægi í efnahagslífi þjóðarinn-
ar. Gjaldmiðilsbreytingin varð til
þess að auka á upplausn og vantrú
á gjaldmiðlinum í stað þess að
treysta hann og stuðla að hjöðnun
verðbólgunnar.
Hvorki fugl né fiskur
Það er vissulega ófagur ferill
hæstvirtrar ríkisstjórnar frá
hvaða sjónarmiði sem á er litið.
En það væri ósanngjarnt gagnvart
núverandi ríkisstjórn að halda því
fram, að ekki hafi stundum áður
verið pottur brotinn í viðureign-
inni við verðbólguna. En það er
áhyggjuefni að nú skuli menn vera
hættir að fyrirverða sig fyrir
ávirðingar sinar, heldur þykja
menn að meiri, eins og hæstvirt
ríkisstjórn gerir.
Það er þeim mun ömurlegra að
horfa upp á ástandið í dag, þar
sem það er augljóst, að almenn-
ingur í landinu, þjóðin sjálf, skilur
og finnur, að þykjustunni og sýnd-
armennskunni verði að linna.
Fólkið veit, að ekki verður ráðið
fram úr vandanum með átaki og
áreynslu. Almenningur er reiðu-
búinn til þess að taka á sig byrðar,
ef þær byrðar eru réttlátlega á
lagðar. Og ef það er einhver mögu-
leiki á, að þær byrðar sem al-
menningur tekur á sig, skili ein-
hverjum árangri, þegar fram í
sækir, þ.e.a.s., að aðgerðirnar séu
liður í einhverri heildarstefnu.
Með frumvarpi þvi, sem við nú
ræðum, er enn á ný höggvið í sama
knérunn. Það eru lagðar byrðar á
almenning, óréttlátlega, án þess
að nokkur von sé til þess að þær
geti borið árangur. Það er í ljósi
þessarar staðreyndar, sem verður
að taka á því frumvarpi, sem hér
um ræðir. Það er borin von, að það
geti orðið fugl eða fiskur.
Það er nú fokið í flest skjól fyrir
hæstvirtri ríkisstjórn. Á berangri
svika og blekkinga er nú hana að
finna afvelta, ráðvillta. Það eina,
sem ríkisstjórnin er í raun fær
um, er að veita þjóðinni þá þjón-
ustu, sem nú er mest um vert, en
það er að segja þegar í stað af sér.
„Knáir
krakkar“
Dómur um bók Iðunnar Steins-
dóttur, „Knáir krakkar", í blaðinu
sl. laugardag var ómerktur, en
höfundur er Jenna Jensdóttir. Þá
varð mynd af Iðunni viðskila við
bókardóminn og er hún birt hér
með. — Er beðist afsökunar á
þessum mistökum.
A5 sleppaþvi aðlesa Auðl
ereinsogaðfaraí
hlátursbindindi!!
Eru bandarískir sendisveinar kynóðir?
Alltaf er Auður söm við sig
AUÐUR HARALDS sendir hér frá sér
þriðju bókina, — hinar tvcer voru
Hvunndagshetjan og Lœknamaftan og
voru báðar rifnar út. HLUSTIÐ ÞÉR A
MOZART? mun ekki síður þykja forvitni-
leg:
Einu sinni var ung stúlka sem hét Lov-
ísa. Hún hitti þrins og kyssti hann. Lovísa
og þrinsinn giftust og lifðu hamingjusöm
þar til þrinsinn tók að breytast í frosk.
Hvað getur Lovísa gert? Getur hún haft
froskalceri í forrétt? Eða getur hún futidið
Bræðraborgarstíg 16
annan frosk í afleysingar? — Og hvers
vegna lcetur hún mömmu hírast í háls-
bindaskáþnum? Hvers vegna lét hún taka
fóstbróður Haralds hárfagra af lífi? Af
hverju myrti hún ekki tengdaföður sinn?
Fcer hún atvinnuleyfi í Rio de faneiro?
Eða fer hún að selja merki? Getur hún
kliþþt táneglurnar á sér sjálf? Tekst Rob-
ert Redford að fá hana til að fara í and-
litslyftingu? Eru bandartskir sendisveinar
kynóðir? Er Lovtsa vitskert? — En, um-
fram allt, er einhver hér sem HLUSTAR Á
MOZART?
Simi 12923-19156