Morgunblaðið - 22.01.1983, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. JANÚAR 1983
Lltgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, simi 83033. Áskrift-
argjald 150 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 12 kr. eintakið.
Stefnumörkun
í landbúnaði
Istjórnarsáttmála núver-
andi ríkisstjórnar, frá í
febrúar 1980, segir, að „stefn-
an í málefnum landbúnaðar-
ins verði mörkuð með álykt-
un Alþingis og við það miðað
að tryggja afkomu
bænda ..Tillaga ríkis-
stjórnar um stefnumörkun í
landbúnaði er nú fyrst til
umræðu á Alþingi, þremur
árum eftir að hún var mynd-
uð og þremur mánuðum áður
en hún setur upp tær, eftir
líkum að dæma. Vinnulagið
er dæmigert fyrir feril henn-
ar.
Nítján þingmenn Sjálf-
stæðisflokks flytja nú í
fjórða sinn tillögu til þing-
sályktunar um stefnumörkun
í landbúnaði. Tillaga þessi
hefur fengið jákvæða um-
sögn hjá fagaðilum og góðar
móttökur í atvinnumála-
nefnd sameinaðs þings. Hún
væri vísast þegar samþykkt
ef flutningsmenn væru ekki
úr stjórnarandstöðu.
Tillaga sjálfstæðismanna
leggur áherzlu á sjálfseign-
arábúð bænda og eignarrétt
einstaklinga og sveitarfélaga
á landi og hlunnindum, og að
grundvöllur landbúnaðar,
sem felst í ræktun landsins,
verði treystur og verðmæti
jarðargróðurs aukið með
nýrri þekkingu og tækni.
Hagkvæmni verði og aukin
ásamt fjölbreytni í fram-
leiðslu og fullvinnslu búvöru.
Framleiðslan miðist fyrst og
fremst við það, að fullnægt
verði þörfum þjóðarinnar
fyrir neyzluvörur og iðnaðar
til hráefnis. Minnt er á þjóð-
hagslegt gildi atvinnu-
tækifæra, sem landbúnaðar-
framleiðslan gefur utan
frumframleiðslunnar. Tillag-
an styður rétt bænda til sam-
bærilegra lífskjara, efna-
hagslegra og félagslegra, og
aðrar starfsstéttir búa við,
sem og rétt landsmanna allra
til að njóta náttúru landsins.
Egill Jónsson, alþingis-
maður, mælti fyrir tillögu
sjálfstæðismanna og taldi
eðlilegt, að þingið samræmdi
framkomnar tillögur og
stæði samhuga að stefnu-
mörkun í landbúnaði. Hann
taldi skorta ýmislegt í tillögu
ríkisstjórnarinnar: um fram-
leiðslumarkmið, hvern veg
eigi að taka á framleiðslu-
vandanum og um bætt
starfsskilyrði. Hann lagði
áherzlu á svæðaskipulag í
stað kvótakerfis, virkara
greiðslu- og rekstrarfjár-
skipulag og heimild til að
ráðstafa hluta útflutnings-
fjármuna til að draga úr
framleiðslukostnaði og þar
með þörfinni fyrir útflutn-
ingsbætur. Hann minnti og á
fjögur frumvörp sjálfstæðis-
manna, um nýjungar í land-
búnaði, í efri deild.
I skýrslu Framkvæmda-
stofnunar um mannafla og
tekjur í íslenzkum atvinnu-
vegum kemur m.a. fram, að í
þeim landshlutum þar sem
bændur eru fjölmennastir er
tekjustig lægra en annars
staðar og tekjuþróun óhag-
stæðari. Það segir sitt um
framkvæmd þess ákvæðis í
stjórnarsáttmála „að tryggja
aflíomu bænda".
Fagna ber því að stefnu-
mörkun í landbúnaði er seint
og um síðir til alvarlegrar
umfjöllunar á Alþingi. Betra
er seint en ekki að marka
stefnu til frambúðar, þó und-
irstrika verði, að það eru
samtök bænda sjálfra sem
ráða eiga ferðinni í þessum
efnum en ekki stjórnvöld.
Sveitir
og þéttbýli
að sýndi sig á tímum síð-
ari heimsstyrjaldarinn-
ar, hverja þýðingu það hefur
fyrir íslenzkt samfélag að
búa að eigin búvörufram-
leiðslu. Það er mikilvægt ör-
yggismál. Gjaldeyrisstaða
þjóðarbúsins og samsöfnun
erlendra skulda síðustu
misseri styður heldur ekki
skammsýnt tal um innflutn-
ing búvöru til landsins. Úr-
vinnsla hráefna frá landbún-
aði og verzlunar- og iðnaðar-
þjónusta við nærliggjandi
sveitir er helft atvinnu- og
afkomugrundvallar þéttbýl-
isstaða. Þéttbýlisstaðir eins
og Akureyri, Sauðárkrókur
og Húsavík, svo dæmi séú
nefnd, standa jöfnum fótum,
atvinnulega, í landbúnaði og
sjávarútvegi. Staðir eins og
Selfoss, Egilsstaðir og
Blönduós byggja tilveru sína
nær alfarið á landbúnaði.
Ullar- og skinnaiðnaður eru
veigamiklar útflutnings-
greinar. Og byggð í landinu
öllu er raunar út í hött án
blómlegs landbúnaðar.
Það þarf hinsvegar að laða
starfsemi, bæði í sjávarút-
vegi og landbúnaði, að stað-
reyndum skilyrða í fram-
leiðslu- og markaðsmálum.
Bændur sýnast hafa skilning
á þessu. Það á að gera þeim
kleift að laga landbúnað að
aðstæðum samtíma og fyrir-
sjánlegrar framtíðar.
Davlð Oddson, borgarstjóri:
Vmstrimenn
höföu gert
embættið
aðengu
Sjálfstæðismenn hafa nú farið með meirihlutavald í borg-
arstjórn Reykjavíkur að nýju, eftir fjögurra ára vinstri
stjórn, í rúmt misseri. A þessum mánuðum hefur athyglin
í vaxandi mæli beinst að starfi Davíðs Oddsonar, borgar-
stjóra. I þessu samtali lýsir hann viðhorfum sínum til
starfshátta í borgarstjórn nú og á tíma vinstrimanna og
drepið er á helstu viðfangsefni bojgarstjórnar undir hans
forystu til þessa.
Fólk hefur á orði
að það gerist
allt mjög skjótt
í stjórn borgar-
innar. Þetta
held ég að sé orðum aukið en þó
eðlilegt viðhorf þegar tekið er mið
af stöðnuninni undir stjórn vinstri
meirihlutans," sagði Davíð
Oddsson, borgarstjóri í Reykjavík,
á dögunum. Hann var þá nýlega
orðinn 35 ára og taldi sig kominn
á hraða leið til sjötugs. „Ég kann
vel við mig í þessu starfi," sagði
Davíð, „og ætla að gefa mig að því
óskiptur svo lengi sem mér er
treyst fyrir því, ég læt mér róg og
níð andstæðinganna í léttu rúmi
liggja, á meðan ég verð var við
velvilja og traust borgarbúa."
— Hvað kom þér mest á óvart
þegar þú settist í borgarstjórastól-
inn?
„Það kom mér auðvitað ekki á
óvart að fá þá ótvíræða staðfest-
ingu á því, að við sjálfstæðismenn
höfðum haft hárrétt fyrir okkur
þegar við bentum á hina alvarlegu
brotalöm í stjórn borgarinnar frá
1978 þegar vinstri menn hlutu
meirihlutann. Hins vegar hafði ég
ekki gert mér grein fyrir því að
embætti borgarstjóra hafði í raun
verið gert að engu, öll áhrif höfðu
verið frá því dregin. Þríein póli-
tísk forysta vinstri manna, sem
var í raun sundurþykk og hafði
sundurleit markmið, ráðskaðist
með málefni borgarbúa á næsta
skipulagslausan hátt,“ sagði Davíð
Oddsson.
„Þetta varð til þess að engin eig-
inleg stefna var mótuð. Engin
skýr meginmarkmið lágu fyrir í
stjórn borgarinnar. Kæmu brýn
mál til úrlausnar var hver höndin
upp á móti annarri og mikið pat.
Embættismenn, starfsmenn borg-
arinnar og ekki síst almenningur
urðu að bíða jafnvel mánuðum
saman eftir niðurstöðu jafnt í
stórum málum sem smáum."
— Eru það viðbrigðin vegna sam-
hents meirihluta en ekki hörkulegir
stjórnarhættir nýs borgarstjóra sem
setja nú mestan svip á borgarstjórn-
ina?
„Já, ég held að viðbrigðin vegna
árangurs af starfi hins samhenta
meirihluta sjálfstæðismanna frá
því eftir kosningarnar í maí 1982
skipti hér mestu. Verkaskipti
meðal okkar eru skýr eins og
markmiðin sem við viljum ná. Ný-
ir starfshættir hinnar pólitísku
forystu leiða til þess að stjórnsýsl-
an verður skilvirkari. Borgarbúar
verða auðvitað varir við þessa
gjörbreytingu."
— Og hvað um kosningaloforðin?
„Fyrir kosningarnar birtum við
auglýsingu í blöðunum með þeim
og þú getur nú birt hana aftur
með viðeigandi dagsetningum.
Okkur var ljóst, að það þyrfti að
hafa hraðari hendur en venja stóð
til. Framtíðarbyggð borgarinnar
var meðal annars í húfi, henni átti
að stefna inn á brautir sem þorri
borgarbúa og sérfræðinga vissu,
að voru ófærar. Eðlileg skipu-
lagsvinna hafði í raun legið niðri
og í óefni stefndi. Þess vegna var
farið hratt í skipulagsmál án þess
þó að varpa vönduðum og fagleg-
um vinnubrögðum fyrir róða.
Fjárhagsleg úttekt hlautlauss og
óumdeilds endurskoðanda sýndi,
að fjárhagsstaða borgarinnar var
ekki styrk eftir fjögurra ára
vinstri stjórn og hún var lakari en
1978, þegar vinstri flokkarnir tóku
við. Óneitanlega kom þetta mörg-
um nokkuð á óvart, þar sem
vinstrimenn höfðu þó verið sam-
einaðir um það að stigmagna
skattheimtu allt kjörtímabilið.
Eina línan sem þeir virtust rata
sameiginlega lá beint í pyngju
borgarbúa.
Þessi tvö mál: skortur á skipu-
lagi framtíðarbyggðar og slök
fjárhagsstaða tvinnuðust saman
og því var leitað nýrra leiða og
ákveðið að stefna að því að byggð
risi á nýjum svæðum og yrði hún
að hluta fjármögnuð með því að
gefa þeim sem það kjósa færi á
nýju sparnaðarformi. Nú gefst
mönnum tækifæri til að búa í hag-
inn fyrir framtíðina og borga í
„Lýsingar á mér eru sveiflukenndar
forstokkaður einræðisherra,“ segir Da
áföngum fyrirfram gatnagerð-
argjöld lóða undir heimili sín með
fullri endurgreiðslukröfu ef þeir
falla frá framkvæmdum. Þetta
hefur aldrei verið reynt áður hér á
landi en á bersýnilega mikinn
hljómgrunn meðal almennings."
— Hvað viltu segja um afstöðu
vinstrimanna á þessum fyrstu mán-
uðum?
„Mér finnst þeir eiga erfitt með
að fóta sig eftir ósigurinn. Þeir
áttu bersýnilega ekki von á jafn
markvissu starfi hjá okkur
sjálfstæðismönnum, enda héldu
þeir því linnulaust fram, að sund-
urþykkja meðal sjálfstæðismanna
myndi tefja för okkar. Við munum
yfirlýsingar vinstrimanna um það,
að Sjálfstæðisflokkurinn væri
ekki lengur sama samstæða aflið
og áður þegar hann fór með meiri-
hlutastjórn í Reykjavík. Allt ann-
að hefur orðið upp á teningnum,
eins og dæmin sanna. Samvinna
okkar sjálfstæðismanna í borgar-
stjórnarflokknum hefur verið með
miklum ágætum og tilraunir
vinstrimanna til að efna þar til
óvinafagnaðar eru næsta brosleg-
ar.
Vinstrimenn voru í þrjá mánuði
að ráða nýjan borgarstjóra eftir
kosningarnar 1978 en á fyrstu
þremur mánuðum eftir síðustu
kosningar hrundu sjálfstæðism-
enn málum í framkvæmd og lögðu
grunn að markvissu framtíðar-
starfi."
— Nýr flokkur hóf afskipti af
borgarstjórninni eftir kosningarnar,
Kvennaframboöiö. Hvert er álit þitt
á störfum þess?
„Ég átti ekki von á því að full-
trúar Kvennaframboðsins myndu
skipa sér lengst til vinstri í borg-
arstjórninni eins og orðið hefur í
raun. í kosningabaráttunni var
lögð áhersla á, að hér væri um
þverpólitísk samtök að ræða. Al-
þýðubandalagið sýnist enn vera í
sárum og samstaða innan þess er
mjög veik eins og kannski skýrast
kom fram í frægri kosningu til
hafnarstjórnar. Um Framsóknar-
flokk og Alþýðuflokk þarf ekki að
segja neitt þegar rætt er um störf
borgarstjórnar frá því í kosning-
unum. En á hitt vil ég benda, að
samstarf vinstri flokkanna, sem
örugglega hefði verið endurtekið
ef sjálfstæðimenn hefðu ekki náð
meirihluta, hefði leitt höfuðborg-
ina í enn meiri ógöngur en áður.
Við afgreiðslu fjárhagsáætlunar
fyrir 1983 fluttu vinstri flokkarnir