Morgunblaðið - 25.01.1983, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. JANÚAR 1983

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 150 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 12 kr. eintakiö.
Sorg
á Patreksfirði
SNJ0FL0ÐIN A PATREKSFIRÐI
Tíu börnum for
undan snjóskri(
Krapa- og aurskriðan,
sem braust fram yfir
byggðina á Patreksfirði
síðdegis á laugardag, varð
fjórum að bana, slasaði
fjóra, svipti tugi fólks
heimilum sínum og eyði-
lagði mannvirki hefur kast-
að skugga yfir þjóðlífið í
byrjun þoírra þegar allra
veðra er enn von og hæg-
fara sigurgöngu dagsbirt-
unnar gegn skammdegis-
myrkrinu sjást ekki enn
merki. Þessa sömu daga
fyrir tíu árum glöddust
menn þó í hörmungum
Vestmannaeyjagossins yfir
því, að það hafði ekki svipt
neinn lífi og enn getum við
fagnað dágóðum sigri yfir
náttúruöflunum í Eyjum,
þrátt fyrir allt. Öðru máli
gegnir um skriðuna á Pat-
reksfirði, hún hrifsaði með
sér mannslíf þegar hún á
örfáum mínútum svipti
íbúana helgarrónni. Það
tjón verður aldrei bætt þótt
að nýju takist að hreinsa
byggðina og koma bygging-
um í sitt fyrra horf.
Af aldalangri sambúð við
elda og ísa er okkur íslend-
ingum ljóst að náttúran er
kröfuhörð og ekki er unnt
að ráða við oft á tíðum
banvæna duttlunga henn-
ar. Hitt getum við gert, að
koma á fót skipulagi sem
miðar að því að bjarga því
sem bjargað verður og
bæta með sameiginlegu
framlagi allra landsmanna
það tjón sem er fjárhags-
legt. Hvort tveggja hefur
verið gert. Almannavarna-
kerfið skipuleggur aðgerðir
sem miða að því að sem
minnstur skaði verði komi
til náttúruhamfara, og al-
mannavarnir fara með
stjórn björgunar á neyðar-
tímum. Viðlagatryggingu
var komið á fót fyrir um
fimm árum til að bæta
mönnum eignatjón við at-
burði eins og þá, sem nú
urðu á Patreksfirði.
Það kom Patreksfirðing-
um í opna skjöldu að skrið-
an skyldi brjótast yfir bæ-
inn á þessum stað. Svo
lengi sem sögur herma hef-
ur ekki orðið svo mikið
snjóflóð þarna. Einmitt
slík óvissa um það hvar og
iivernig höggið er greitt
gerir allt forvarnarstarf al-
mannavarnakerfisins erfitt
og í raun óframkvæman-
legt. í íslenskri þjóðarvit-
und er einnig rík sú hefð,
að hvern dag beri að lofa að
kveldi taki náttúruöflin
stjórnina. Af fréttum má
ráða, að vel hafi til tekist
að kalla saman fyrsta
björgunarlið og senda
menn á vettvang úr næsta
nágrenni Patreksfjarðar og
héðan úr þéttbýlinu eftir að
fregnin barst um slysið.
Viðlagasjóði var komið á
fót til að bæta tjónið vegna
Vestmannaeyjagossins.
Síðan var lögum um hann
breytt í því skyni að hann
gæti bætt hið mikla tjón
sem varð í snjóflóðinu í
Norðfirði á sínum tíma.
Loks beitti Matthías
Bjarnason, tryggingaráð-
herra í ríkisstjórn Geirs
Hallgrímssonar, sér fyrir
því að viðlagasjóði var
breytt í viðlagatryggingu.
Samfara þeirri breytingu
var mælt fyrir um það með
lögum, að ár hvert skyldu
landsmenn greiða iðgjald
til viðlagatryggingar og
hún ætti að standa undir
bótum vegna náttúruham-
fara samkvæmt nánari
skilgreiningu lögum sam-
kvæmt. Enginn vafi getur
leikið á því, að frá viðlaga-
tryggingu munu renna
fjármunir til að bæta
eignatjónið á Patreksfirði.
Hitt er einnig ljóst, að nái
endar ekki saman með
þeim hætti, mun með sam-
eiginlegu átaki lands-
manna allra staðið þannig
að verki að þau sár fái að
gróa á Patreksfirði, sem
þannig er unnt að lækna.
„Veit ekki hvort grær
nokkurn tíma um heilt eftir
svona atburð," sagði Stefán
Skarphéðinsson, sýslumað-
ur á Patreksfirði, í kvöld-
fréttum. Mikill harmur er
kveðinn að Patreksfirðing-
um, orð sýslumannsins
staðfesta það. Þeir þurfa
ekki að efast um hlýhug og
vilja allra annarra lands-
manna til að styrkja þá
með öllum tiltækum ráð-
um. En skörðin sem hinir
látnu skilja eftir sig verða
ekki fyllt með þeim hætti
og skugginn sem skriðan
kastaði yfir mannlífið á
Patreksfirði verður lengi í
minnum hafður. Til mót-
vægis við það munu menn
leita trausts og halds í trú-
arboðskap kristinnar
kirkju og þeirri von sem
hann veitir.
„ÉG VIL ekki hugsa þá hugsun til
enda ef börnin hefðu staðið þarna á
skaflinum þegar skriðan hljóp
fram,“ sagði Pétur Sveinsson, yfir-
lögregluþjónn á Patreksfírði í sam-
tali við Morgunblaðið. Aðeins
nokkrum mínútum áður en aur- og
snjóskriðan féll á Patreksfírði á
laugardag fékk Pétur um 10 börn
til að færa sig í burtu frá þeim stað
þar sem skriðan síðan ruddist fram
af heljarþunga nokkrum mínútum
síðar.
Pétur segir svo frá:
„Það var verið að hreinsa snjó
með snjóblásara af götunni og
eins og krakka er siður fylgdust
þau allmörg með vinnunni. Ég
gízka á, að þau hafi verið þarna
tíu saman á aldrinum 7—10 ára.
Þau stóðu þarna á snjóskafli
skammt frá húsinu númer 2 við
Hjalla. Vegna flóðahættu fannst
mér ekki skynsamlegt, að börnin
stæðu þarna í hóp. Eg fór því út,
en ég bý að Hjalla númer 9. Son
minn og dreng, sem átti heima
við Hjalla 2, tók ég inn til mín.
Hin sendi ég áleiðis til sinna
heima.
Á leiöinni inn sá ég bláma yfir
gilinu og ég var rétt kominn inn
fyrir dyrna er ég heyrði mikinn
hávaða, eiginlega eins og hvell, og
hljóp strax út í glugga. Ég sá
skriðuna æða framhjá, hún hafði
þá tekið húsið númer 2 við Hjalla,
og ég sá hana taka húsið númer 2
við Hlíðarbraut. Ég ímynda mér,
að skriðan hafi verið 15 metra há
fremst.
Ofan á skriðunni sá ég þak,
sem ég tel að hafi verið af húsinu
Aðalstræti 79A. Þó er ekki rétt að
tala um þak, heldur var efri hæð
hússins eða risið þarna á ferðinni
og inni í því voru móðir og tvær
Þessa bífreið tók flóðið með sér og hafði nærri kastað í sjóinn.