Morgunblaðið - 23.06.1983, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. JÚNÍ 1983
Aukning kaupmáttar-
rýrnunar eða vöxtur
lífskjaraskerðingar
eftir Björn Dag
bjartsson
Á síðustu dögum og vikum hef-
ur hellst yfir þjóðina fjöldinn ali-
ur af skýrslum, greinargerðum,
samþykktum og yfirlýsingum um
bráðabirgðalögin um ráðstafanir í
efnahagsmálum frá því í maílok.
Eins og venjulega hjá okkur ís-
lendingum eru 9 af hverjum 10
þessara yfirlýsinga fordæmingar
á ákvörðunum stjórnvalda. í sam-
þykktunum eru að sjálfsögðu fast-
ir liðir eins og venjulega. Slagorð
á borð við: „Svívirðileg árás á kjör
verkafólks", „Afkoma heimilanna
lögð í rúst“, „Grimmilegar aðgerð-
ir gegn sjómönnum", „Valdníðsla",
„Afnema með öllum samnings-
rétt“, „Aðför að láglaunahópum í
landinu", „Einsdæmi í lýðveldinu“
og svona mætti lengi telja. Ekki er
líklegt að almenningur taki mikið
mark á þessum slagorðum út af
fyrir sig. Hins vegar er með sí-
felldri endurtekningu hægt að láta
fólk meðtaka svo til hvaða boð-
skap sem er.
Aðgerðum ríkisstjórnarinnar
var að visu fylgt úr hlaði í byrjun
með almennu orðalagi um ástand
og horfur, markmið og stefnur.
Nokkrar tölur fylgdu, misjafnlega
skiljanlegar að vanda. Síðan
hækkaði kaupið um 8%, gengið
féll um 17%, búvörur hækkuðu um
25%, bensín um 19% o.s.frv. Slag-
orð og formælingar atvinnumót-
mælenda urðu illkynjaðri og víga-
legri. ASl greip til talnaprósentu-
og hagfræðivopna, sem virðast nú
jafngilda eldflaugum með kjarn-
orkusprengjum í ógnajafnvægi
svokallaðrar verkalýðsbaráttu.
Þá kynnti forsætisráðherra mat
Þjóðhagsstofnunar á áhrifum
efnahagsaðgerðanna og létti
óvissunni og kvíðanum af
„láglaunafólki" og „heimilum"
atvinnumótmælenda — eða hvað?
Vitið þér enn
Það er ekki nokkur vafi áþví, að
hinn almenni borgari á lslandi
gerir sér grein fyrir því að við höf-
um lifað um efni fram, bæði sem
einstaklingar og sem þjóð. Fólk
hefur búist við því að þurfa að
draga saman seglin, jafnvel þeir
Björn Ilagbjartsson
bjartsýnismenn sem staðið hafa í
eða standa í íbúðakaupum og hús-
byggingum. Meirihluti fólks hefur
misst trúna á vísitölukerfið og
flestir vita að það kerfi magnar
verðbólgu eða í besta falli heldur
henni við. Það er einnig víst að
það er beygur í ýmsum út af
minnkandi sjávarafla. Fólk úti á
landsbyggðinni gerir sér jafnvel
betur grein fyrir afleiðingum afla-
samdráttar en atvinnumótmæl-
endur hinna ýmsu sambanda á
skrifstofum sínum í miðbæ
Reykjavíkur.
En þó að hinn frægi almenni
borgari skynji það, að ekki verði
komist hjá því að neita sér um eitt
og annað á næstunni og sé í hjarta
sínu tilbúinn að leggja nokkuð á
sig um tíma í von um betri tíð, þá
er honum ekki alveg sama hvernig
að málum er staðið og hann vill fá
skýringar á því hvað verið er að
gera og hvað muni gerast annars
staðar í efnahagskerfinu. Þetta
átti forsætisráðherra að skýra um
daginn með hjálp skýrslu Þjóð-
hagsstofnunar — en tókst það?
ÞaA er erfitt að spá
Spá Þjóðhagsstofnunar er ekki
gerð fyrir almenna borgarann
okkar. Til þess er hún alltof lang-
orð og flókin og full af tölum og
hugtökum, sem venjulegir menn
skynja ekki sem staðreyndir hvað
þá að þeir greini merkingarmun
hugtaka sem þeir hafa aldrei
heyrt né séð skilgreind. í skýrsl-
Dragnót, veiðarfæri
framtíðarinnar?
eftir Guðna Þor-
steinsson fiskifræðing
Dragnótin hefur nokkra sér-
stöðu meðal þeirra veiðarfæra
sem notuð eru á Islandi. Margir
telja hana fara illa með botninn,
botndýrin og botngróður. Þá er
talið, að hún flæmi fisk burtu af
þeim veiðisvæðum, sem henni er
beitt á.
Að sjálfsögðu er nokkur ástæða
til þess, að þetta veiðarfæri hefur
hlotið svo hraðan dóm. Áratugum
saman voru dragnótaveiðar leyfð-
ar á grunnu vatni til þess að nýta
skarkolastofninn og reyndar fleiri
tegundir flatfiska. Var þar litt
farið að með forsjá, bátarnir voru
alltof margir og riðillinn of smár.
Afleiðingin varð sú, að mikið var
drepið af smárri ýsu og smáum
þorski, svo að til vandræða horfði.
Það bætti svo gráu ofan á svart,
að veiðarnar voru leyfðar „undir
vísindalegu eftirliti", sem því mið-
ur var ekki unnt að framfylgja.
Um hina meintu skaðsemi drag-
nótarinnar hefur margt verið
skrifað, en fátt þó jafn skilmerki-
lega og Aðalsteinn Siguðsson í
greininni „Skarkolaveiðar og
dragnót" í 12. tölublaði tímarits-
ins Ægis árið 1978. í þessari grein
er sýnt fram á það, að dragnótin
rótar hvorki upp botninum né
heldur skemmir hún botndýr. og
botngróður. Þá er kjörhæfni svo
góð að ekki er hætta á smáfiska-
drápi .njeð þeirri möskvastærð,
sem nú er í notkun.
I þessu samhengi er heldur ekki
úr vegi að vitna í próf. David
Guðni Þorsteinsson
„Það er ýmislegt við það
unnið að skipta að ein-
hverju leyti frá netaveið-
um í dragnótaveiðar.
Hráefnið batnar til
muna, útgerðarkostnað-
ur myndi minnka og
drauganetum myndi
fækka.“
Thomson, sem mikið hefur athug-
að dragnótaveiðar hvarvetna í
heiminum. í bók sinni „The Seine
net“ (dragnótin) skrifar próf.
Thomson á bls 32: „Það eru þrjú
atriði, sem valda því, að dragnóta-
veiðum verður haldið áfram og
teknar upp þar sem þær eru ekki
stundaðar þegar. 1) Aflinn úr
dragnótinni fer allur til manneld-
is. Mestallur afli úr hringnót og
töluvert af trollaflanum fer í
bræðslu. Hin vaxandi þörf fyrir
mat í heiminum gæti leitt til vax-
andi þýðingar þeirra veiðarfæra
sem afla til manneldis. 2) Fiskur
úr dragnót er gæðavara þar sem
hann verður mjög lítið fyrir
hnjaski, þar sem hann er stutt í
pokanum. Þar sem gæðakröfur
fara vaxandi og neytendur verða
sífellt kræsnari, þá ætti þörfin
fyrir fyrsta flokks fisk að fara
vaxandi. 3) Dragnótin er létt veið-
arfæri, sem veiðir ekki smáan fisk
vegna góðrar kjörhæfni. Af þeim
sökum leyfa margar þjóðir drag-
nótarveiðar á svæðum þar sem
togveiðar og hringnótaveiðar eru
bannaðar."
Þetta er gefið út árið 1969, þ.e.
löngu áður en olían hækkaði. Að
öðrum kosti hefði prófessor
Thomson ugglaust bætt því við, að
dragnótaveiðar væru hagkvæmari
en togveiðar vegna minni olíu-
notkunar. Á síðustu árum hafa
dragnótaveiðar mjög færst í vöxt
bæði í Norðursjónum og í Noregi.
V-Þjóðverjar hafa dregið mjög
verulega úr bátatogveiðum sínum
og hafið veiðar með veiðarfærum
sem ekki hafa verið í notkun hjá
þeim um langt skeið, eða jafnvel
Fótreipi dragnótar í drætti. Ljósm. Jóhannes Bríem
aldrei verið í brúki eins og drag-
nótin. Þetta er einmitt gert til að
spara olíu.
Norðmenn hafa hins vegar hafið
þorskveiðar í dragnót á vetrar-
vertíð og hafa þær veiðar gengið
vel. í fyrra stunduðu 120 bátar
þorskveiðar á Lófótsvæðinu með
dragnót en 150 s.l. vetur og hefur
dregið úr netaveiði að sama skapi.
í viðtali við „Fiskaren" þann 3.
maí sl. kemur það fram, að engin
önnur veiðarfæri skila betra hrá-
efni á land en dragnótin. í viðtal-
inu kemur einnig fram, að töluvert
fæst af fiski með handfæra- og
• ipiðíl kvt Udl ill kl.2l u
HAGKAUP Skeifunni15