Morgunblaðið - 23.06.1983, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. JÚNÍ 1983
31
ulan málsvara, en þeim hefur tek-
ist að koma sér vel fyrir í Kanada.
Þeir sigla togurum sínum til
Kanada, veiða þar ef til vill eitt-
hvað lítils háttar og kaupa síðan
fisk, ferskan, hausaðan, óhausað-
an, slægðan eða óslægðan, saltað-
an eða jafnvel frystan, og þíða
hann, og setja þetta allt um borð í
skip sín, ganga þar frá aflanum og
sigla aftur til Portúgal. Þeir
greiða i beinhörðum peningum,
oftast í Kanada-dollurum og eru
þessi viðskipti fjármögnuð með fé
sem vinnuafl frá Portúgal aflar
aðallega í Frakklandi. Þessi við-
skipti eru all umfangsmikil í
frönskum bönkum og fjármagnið
verður þessum útgerðarmönnum
dýrt, því að þeir endurgreiða það
síðan með vöxtum í escudos heima
í Portúgal til fjölskyldna viðkom-
andi aðila, sem annars hefði flutt
peningana með eðlilegum hætti í
gegnum bankakerfið í Portúgal.
Sá flutningsmáti að sækja
fiskinn til Kanada í togurum er
líka dýr og þess vegna er öll þessi
verslun heldur óhagkvæm. Það er
enn enginn tollur á innflutningi á
saitfiski til Portúgal en engu að
síður er tiltölulega hagkvæmt
fyrir útgerðarmennina að smygla
fiskinum inn með þessum hætti,
því að þeir komast fram hjá öllu
eftirliti og viðskiptin koma hvergi
inn í neitt bókhald og því tæplega
greiddir af þeim skattar.
Kanadamenn eru augljóslega
búnir að koma ár sinni vel fyrir
borð í Portúgal og margir sjá ekki
sólina fyrir þeim. Það er sjálfsagt
mjög eðlilegt, þar sem útgerð flot-
ans hafði verið mikið vandamál en
nú hefur hann nokkurn veginn
rekið sig sjálfur og stjórnvöld ekki
þurft að hafa af honum neinar
áhyggjur. Til marks um það hve
arðbær viðskipti þetta hafa verið
hjá Portúgölum, er talið, að um 40
fiskiskip væru til í Portúgal sem
gátu annast þessi viðskipti á síð-
asta ári. í upphafi þessa árs er
talið að þau séu orðin 53 og þó ekki
vitað til að nein ný hafi verið
byggð eða keypt, heldur hafa að-
eins verið dubbaðir upp gamlir
skrokkar sem taldir voru nánast
ónýtir, skrapað af þeim mesta ryð-
ið, vélin trekkt í gang og þeir
sendir af stað. Enginn veit með
vissu hve mikið magn kom til
Portúgal á síðustu tveimur árum
frá Kanada, enda opinberar tölur
verið þar mjög á reiki, Kanada-
menn hafa t.d. nýlega hækkað sín-
ar opinberu tölur úr 27.000 tonn-
um upp í 35.000 en tóku fram um
leið að þessar tölur væru óábyggi-
legar og væntanlega væru þær all
miklu hærri. Portúgalskar heim-
ildir segja, að þetta magn hafi
verið a.m.k. 50—55.000 tonn. Til
samanburðar fluttum við 37.000
tonn við Portúgal á síðasta ári,
sem samsvarar rúmum 100.000
tonnum upp úr sjó.
f upphafi þessa árs lá fyrir að
Kanadamenn myndu auka fisk-
veiðikvóta Portúgala úr 6.000
tonnum í 8.000 tonn. Þessu var
slegið gífurlega upp i Portúgal
eins og um stórfrétt væri að ræða,
en gerið ykkur grein fyrir því, að
þessi 2.000 tonna aukning upp úr
sjó samsvarar ekki nema um 700
tonnum af saltfiski á sama tima
og talið er að þeir séu að flytja inn
um 50.000 tonn sem þeir kaupa i
Kanada. Engu að síður var þetta
greinilega pólitískt sterk frétt og
var henni mjög hampað. Enginn
veit heldur með vissu hve mikið
það verður, sem flutt verður frá
Kanada á þessu ári, en opinber-
lega er reiknað með 25—30.000
tonnum en væntanlega verður sú
tala all miklu hærri, þar sem stór
hluti af vörunni, kemur inn í land-
ið án þess að opinberlega sé vitað
um það.
Norskir fram-
leiðendur
Víkjum þá aðeins að Noregi.
Þunglega gekk að koma á ein-
hverjum viðskiptum á síðasta ári.
Opinberar norskar sendinefndir
voru í Portúgal nánast mánaðar-
lega og lögðu gífurlegan þrýsting
á portúgölsk stjórnvöld en lítið
gekk. Við fréttum síðan af því
fljótlega upp úr áramótum, að
Portúgalir hefðu í hyggju að reyna
að fá fiskveiðiréttindi innan
norskrar landhelgi, sem þeim
tókst. Norsku blöðin segja reyndar
þannig frá því, að Portúgalir hafi
veitt við Norður-Noreg lengi, en
nú hafi portúgölsk stjórnvöld lagt
á það mikla áherslu að fá þetta
gert með opinberari hætti. Það er
kannski gert til þess að geta sagt
við okkur íslendinga, að við séum
orðin eina þjóðin eftir, sem ekki
veitir þeim opinberlega fiskveiði-
réttindi. I þessum viðskiptum
Portúgala og Norðmanna núna
kom ýmislegt upp sem við áttum í
rauninni ekki von á. Mjög er mis-
jafnt hvernig norsku blöðin segja
frá því eftir á. Talið er að auk
fiskveiðiréttinda sem nema
2.500—9.500 tonnum eftir því hver
segir frá þeim, þá hafi portúgölsk
skip sömuleiðis heimild til þess að
kaupa fisk í norskum höfnum og
fylla upp í skipin á heimleið af
miðunum við Svalbarða. Hve mik-
ið magn þarna er um að ræða er
nokkuð á huldu en allt að 10.000
tonn af saltfiski hafi verið nefnd,
eða um 33.000 tonn af þorski upp
úr sjó.
Hin raunverulega sala Norð-
manna til Portúgal var svo 7.000
tonn af þurrum fiski og 3.000 tonn
af blautfiski. Ailt að því þriðjung
þeirrar vöru mega Portúgalir
greiða í eigin gjaldmiðli, escudos,
sem er ekki hátt skrifaður á gjald-
eyrismörkuðum.
Við samningana í vetur lá fljót-
lega fyrir, að við værum að þessu
sinni þátttakendur í heldur ójöfn-
um leik og þau vopn okkar, sem
hingað til höfðu reynst bíta vel,
áreiðanleiki í viðskiptum, gæði og
samkeppnisfært verð, voru lítils
metin á móti fagurgala þeirra,
sem hampa fiskveiðiréttindum við
Kanada og Noreg. Engu að síður
tókst að ná sölu, sem er eftir at-
vikum viðunandi, þó verðlækkun
yrði að vera allmikil til þess að við
gætum haidið okkar hlut í þessari
óvægu samkeppni.
Eftir þessi orð er eðlilegt að
menn spyrji, hvert stefnum við þá
núna í Portúgal, sem hefur verið
okkar mikilvægasti markaður í
áraraðir. Sjálfsagt getur enginn
svarað því með vissu. Þegar ríkis-
stjórnin og Reguladora tóku þá
ákvörðun í fyrra að hleypa einka-
aðilum aftur inn í þessi viðskipti
var það gert í smáum stíl framan
af, en síðan hefur það aukist og
enda þótt engin opinber stefna
liggi fyrir um það, hver hlutverka-
skipti Reguladora og einkaaðil-
anna eiga að vera, þá er búist við
því að sú nýja stjórn sem væntan-
lega eiga að vera, þá er búist við
því að sú nýja stjórn sem væntan-
lega tekur við vöidum í Portúgal á
næstunni muni frekar skerða
möguleika einkaaðilanna á fisk-
kaupum en hitt. Ennþá eru það þó
aðeins getgátur.
Það sem upp úr stendur varð-
andi Portúgal er að sjálfsögðu
það, að ekkert virðist draga þar úr
neyslu. Jafnvel er talið að árið
1982 hafi verið fyrsta árið í mjög
langan tíma, þar sem markaður-
inn hafi verið nokkurn veginn
mettaður og það sem af er þessu
ári virðist sem svo sé enn. Mark-
aðsstaðan í Portúgal er nokkuð
dæmigerð fyrir ástand, þar sem
markaðurinn er í jafnvægi. Það er
mikið framboð af fiski á markaðn-
um, eftirspurnin er jöfn og verðið
lágt. Leyft hámarksverð í Portúg-
al er svo lágt, sem stendur, að
þrátt fyrir þær verðlækkanir, sem
við tókum á okkur í upphafi ársins
eiga fiskkaupendur í miklum erf-
iðleikum með að láta enda ná sam-
an.
Það er ekki við því að búast, að
fiskurinn hafi farið hækkandi í
verði á markaðnum í Portúgal
fyrr en einhver skortur skapast,
þar eð ríkisstjórnin hefur að
sjálfsögðu enga ástæðu til þess að
hækka leyft hámarksverð á meðan
framboðið fullnægir að mestu eft-
irspurn.
Allt bendir til þess, að það stöð-
uga gengissig escudos á móti doll-
ar sem verið hefur upp á síðkastið
muni halda áfram og jafnvel að
gengi escudos verði hreinlega fellt.
Það er samt ekkert, sem bendir til
þess í bili, að skortur myndist á
markaðnum, sem kynni að knýja
smásöluverðið upp, sem þó væri
fyllilega eðlilegt að búast við ef
saltfiskverð er borið saman við
verð á öðrum matvörum í Portúg-
al.
Gagnlegir fundir
Sú nýbreytni var tekin upp fyrir
skömmu að halda fundi með fram-
leiðendum víða um land. Við sem
tókum þátt í þessum fundum af
hálfu skrifstofunnar hér í Reykja-
vík höfðum af þessum fundum
bæði mikið gagn og nokkurt gam-
an og er óskandi að framhald geti
orðið af þessum fundum. Móttök-
urnar sem við fengum á hverjum
stað voru mjög ánægjulegar og
kunnum við framleiðendum bestu
þakkir fyrir. Á yfirreið okkar
snemma á þessu ári höfðum við
meðferðis fræðslukvikmynd þá,
sem Sölusambandið lét gera á sl.
hausti. Þegar hafist var handa um
gerð þessarar kvikmyndar er
óhætt að segja, að við höfum rennt
blint í sjóinn með það, hvernig til
tækist og hverjar undirtektir
yrðu. Það er fljótt frá sagt, að
móttökur myndarinnar hafi verið
einstaklega góðar og er það mikil
hvatning til að halda áfram á
sömu braut. Sú tækni, sem nú hef-
ur alls staðar rutt sér til rúms,
videotæknin, á örugglega mikið
erindi í framleiðslu á borð við þá
sem saltfiskframleiðendur stunda.
Eftirlitsmenn SÍF hófu- þegar
ferðir með myndina til framleið-
enda vítt og breytt, og hvarvetna
vel tekið, og telja þeir sig finna
mikinn mun víða, sem aðallega
kemur fram í bættri umgengni og
meiri skilningi framleiðenda og
starfsfólksins á því sem betur má
fara. Því miður hefur selormamál-
ið orðið svo tímafrekt, að tími til
fræðslustarfa hefur ekki orðið
eins mikill og vonast hafði verið
til en fullur hugur er á því að bæta
úr því betur. Við munum hugsa til
þess fyrir næstu vertíð að endur-
bæta þá mynd, sem við erum með
núna í gangi, en sem betur fer þá
verður hún úrelt jafnt og þétt eftir
því sem tækninýjungar og breyt-
ingar á framleiðsluháttum koma
til og munum við reyna að fylgjast
með því. Þær nýjungar sem helst
hafa komið fram upp á síðkastið
eru breytingar á pökkunum, sem
eins og ég gat um áðan eiga ef til
vill eftir að hafa í för með sér
meiri áhrif en við gerum okkur
grein fyrir í fljótu bragði. Fyrstu
tilraunir, sem gerðar voru með
pappakassa eða karton, sem ætl-
aðir voru fyrir Grikklandsmarkað,
gáfu fljótlega góða raun og nú hef-
ur þessi pökkunarmáti verið yfir-
færður yfir til Spánar og Ítalíu að
nokkru leyti, þó að ítalir séu enn-
þá mjög gamaldags og hafi ennþá
ekki fengist til að taka nema hluta
af fiskinum í kartonum. Loks sjá-
um við nú árangur áróðurs okkar
fyrir pallettum, því Portúgalir
hafa nú fallist á að taka við öllum
fiskinum á brettum, sem hlýtur að
SJÁ NÆSTU SÍÐU
VEmNGAHÖLUN

~~ ~~m ■■■■l
Mllffl Jffiffll
íeinum í Húsi Verslunarinnar
i| Ath. Ekid er ad Húsi Verslunarinnarfrá Mikluhraut- Einnstaður,
j* KringUtmýrarbmut, eða Bústaðavegi. tVCÍT^ÓÓÍT VcllkOStÍr