Morgunblaðið - 13.07.1983, Síða 10

42
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JÚLÍ 1983
Öld myndvæðingarinnar hófst á heldur rólegan hátt með því sem við nú
köllunij gamaldagssjónvarpskassa. En hraði þróunarinnar er sífellt að
aukast. I viku hverri, ef ekki dag hvern, er tilkynnt um einhverja sláandi
nýja uppgötvun, sem bókstaflega snýr skáldskap í raunveruleika, Ótrú-
legár spár verða á stuttum tíma sannleikur. Hið ómögulega gerist á
morgun. Til að gefa mynd af því sem þegar er hægt að gera, hvað gerist
á næstunni og hvernig þróunin í myndvæðingunni verður næsta áratug
eða svo, er nauðsynlegt að draga upp mynd af því, hvernig myndvæðingin
hefur þróast hingað til.
- 0 -
Línurnar milli
vísindaskáld-
skapar og
vísindalegra
staðreynda eru
sífellt
að skarast
Lítið handhægt litasjón-
varp frá Sony í Japan.
hannað myndkort þar sem hers-
höfðingjar leika stríðsleiki. „Settu
skip þarna," segir spilarinn kort-
inu og bendir á Miðjarðarhafið.
Og hókus pókus, skip birtist ná-
kvæmlega þar sem bent var.
- 0 -
Að líkindum er stærsti mis-
skilningurinn í myndvæðingunni
allri hugmyndir fólks um að
myndplatan sé aðeins til skemmt-
unar — aðeins til þess gerð að
varpa kvikmynd á skerminn. Hún
er það ekki. Eins og MIT er að
sanna með rannsóknum sínum er
myndplatan einnig upplýsinga-
miðill, sem felur í sér fyrstu al-
vöru ógnunina við blöð og hið
prentaða mál. Innan nokkurra ára
stendur fyrrum alfræðiorðabóka-
sölumaðurinn á tröppunum hjá
þér með hendurnar fullar af
myndplötum, en ekki bókum. Og
ef þú vilt fræðast um Norðurpól-
inn, setur þú myndplötu merkta N
í spilarann, lítur yfir orðaskrána,
sem birtist fyrst og kallar fram
Norðurpólinn. Þá kemur á skerm-
inn litkvikmynd sem lýsir því
hvernig er að að lifa á pólnum
ásamt prentuðu máli með stað-
reyndum um staðinn. Þér verður
gert mögulegt að skipta frá sam-
ræðum eskimóa á einni rásinni og
yfir, á sögumann lesa upp stað-
reyndir á annarri rás. Plötur með
sérstakt efni og spilarar með inn-
byggða tölvu munu gera þér kleift
að mennta börnin þín heima á dag-
inn og láta þau taka próf á kvöld-
in.
En myndplötur og innbyggðar
tölvur eru ekki nóg. Þess vegna
verða kaplar og gervihnettir að
auki. Ef það er misskilningur hjá
fólki að myndplatan sé aðeins
fyrir notkun í tómstundum þá er
það jafnvel enn meiri misskilning-
ur að kapalkerfi og gervihnatt-
arsjónvörp þýði aðeins um 30 rásir
af skemmtiefni í imbanum.
Gleymum sápuóperunum,
skemmtiþáttunum og endursýndu
kvikmyndunum. Hugsum í staðinn
um kaup á nýju húsi eða íbúð. f
staðinn fyrir að eltast um allan
bæ í leit að húsi eftir erfiðan
vinnudag og heimsækja hverja
þá tískusýningar eða t.d. smiður,
sem útlistar nýjustu „gerðu það
sjálfur" tæknina. Lyfjafyrirtæki
í Bretlandi hefur framleitt
myndplötu sem hjálpar læknum
að fækna magapínu með því að
mæla með réttu lyfi. Listi með
hugsanlegum lækningameðulum
birtist á skerminum og læknirinn
velur það sem honum finnst að sé
rétta lyfið með því að ýta á val-
hnapp. Ef hann hefur valið rétt
birtist sjúklingurinn á skerminum
og segir að sér líði betur. Ef hann
hefur valið rangt mætir sjúkling-
urinn aftur á biðstofu læknisins,
enn með magapínu.
Hjá Tækniháskóla Massachus-
sets í Bandaríkjunum (The Massa-
chussetts Institute of Technology
eða MIT) hafa þeir gengið enn
lengra með rannsóknum sínum á
myndtækninni, sem kostaðar eru
af hernum. Sérfræðingarnir við
tæknistofnunina hafa hannað
myndbandakerfi sem hefur að
geyma akstur bíls um götur bæjar.
Og sem þú stýrir handföngum eða
hnöppum, sérð þú ólíkar götur á
skerminum. MIT hefur einnig
sýnir
Til að byrja, stuttlega, á byrjun-
inni, hóf breska sjónvarpsþjónust-
an útsendingar eftir stríð í júní
1946. Myndirnar voru svart/ hvít-
ar og ekki sérlega skýrar. Á
sjöunda áratugnum urðu mynd-
irnar skýrari og í litum líka. Því
miður þróuðu lönd heimsins með
sér ólíka myndtækni, þannig að nú
er plánetan Jörð orðin að einum
sjónvarpstæknihræringi.
- 0 -
Nú eru næstum tíu ár frá því
bresku sjónvarpsstöðvarnar, BBC
og ITV í Bretlandi hófu að senda
stuttar símafréttir og upplýsingar
á venjulegum sjónvarpsboðum í
gegnum síma, þannig að hringt er
í visst númer hjá stöðvunum og
síminn tengdur við sjónvarpið
með sérstöku tæki, sem tekur á
móti bylgjunum og á skerminn
birtast fréttasíður eða aðrar skrif-
aðar upplýsingar. Næstum milljón
manns í Bretlandi eiga þetta sér-
staka tæki, sem tekur á móti
fréttasíðunum, sem kallaðar eru
Ceefax hjá BBC og Oracle hjá ITV,
og fylgjast þannig með fréttum í
staðinn fyrir með vtnjulegum
fréttasendingum í myndum.
Breska póstþjónustan hefur uppá
að bjóða jafnvel enn merkilegri
þjónustu. Hún er kölluð Preste! en
kerfið er svipað og símafréttir
sjónvarpsstöðvanna. Það er hægt
að tengja sjónvarpið við þetta
kerfi póstþjónustunnar, sem aftur
er í sambandi við stóra móður-
tölvu eða minnisbanka.
Þá sendir BBC einnig út tölvu-
forrit á Ceefax síðurnar. Áhuga-
menn um tölvur geta notað þenn-
an sjónvarpshugbúnað, til að
stjórna litlu heimilistölvunuir.
sínum.
Þó að sjónvarpsefnið sé sent út
á fjórum rásum í Bretlandi er val-
ið milli dagskráa heldur lítið sam-
anborið við lönd eins og Bandarík-
in og Japan. Þetta er ein af ástæð-
um þess að um þrjár milljónir
Breta hafa nú mýndbandatæki á
heimilum sínum. Ef tveir góðir
þættir eru sýndir samtímis í sjón-
varpinu, getur þú tekið annan
þáttinn upp á meðan þú horfir á
hinn. Eða þú getur leigt þér
myndband fyrir um eitt pund yfir
nóttina. Og nú geta allir, sem eiga
400 pund í Bretlandi keypt sér
myndplötuspilara. Þegar hann er
tengdur við sjónvarp koma á
skerminn myndir sem eru skýrari
en þú átt að venjast og að auki
mjög fullkomin hljómgæði sem
fylgja. Ein myndplata getur
geymt yfir 200 síður af Ceefax
Framtíðarmaðurinn?
upplýsingum og að auki venju-
legar litmyndir og stereohljóð.
(Það er reyndar til hjá BBC plata
þar sem David Áttenborough
kynnir myndbandabók um breska
garðfugla). I Bandaríkjunum er
hægt að kaupa myndplötur og
spilara, sem eru sérstaklega gerð-
ar með þátttöku áhorfandans í
huga. Slíkir diskar munu fljótlega
fást í Bretlandi einnig.
- 0 -
Myndplata, sem byggist á þátt-
töku áhorfandans getur bæði verið
gagnleg og skemmtileg. Ein
bandarísk myndplata sem ber
heitið Kidisc skemmtir börnunum
heima í leiðindaveðri. Hún sýnir
þeim hvernig eigi að búa til papp-
írsflugvélar, binda hnúta og búa
til jólasveina. Ef krökkunum veit-
ist erfitt að fara eftir leiðbeining-
unum á skjánum geta þeir stjórn-
að með hnappi á spilaranum,
hraða myndarinnar eða stoppað
hana alveg. Stórar verslanir eru
að fást við tilraunir með pöntun-
arlista á myndplötum. Á þeim eru
tíðar-
BRETLAWD
Fram-