Morgunblaðið - 13.07.1983, Blaðsíða 6

38
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JÚLÍ 1983
Lýðræðið, þekki-
ingin og þingið
— eftir Sighvat
Björgvinsson
Nú á dögunum fjallaði einn af
föstum dálkahöfundum dagblað-
anna um það áhugamál margra
þingmanna að kveðja saman
sumarþing m.a. til þess að kjósa
forseta og fastanefndir Alþingis.
— Uss, þetta er bara aura-
græðgi, voru ummæli þessa spaka
þjóðmálahöfundar. Með því átti
hann við, að áhuginn stafaði bara
af því, að þingmenn vildu krækja
sér í viðbótargreiðslur með því að
láta kjósa sig í fastanefndir Al-
þingis.
Einhverjar kröfur um lág-
marksþekkingu á einföldustu und-
irstöðuatriðum stjórnkerfisins
verða blöðin að gera til þeirra,
sem skrifa jafnaðarlega frétta-
skýringaþætti á þeirra vegum.
Slíka lágmarksþekkingu hefur
umræddur dálkahöfundur ekki —
fjarri því. Hann hefur augljóslega
ekki hugmynd um að seta í fasta-
nefndum Alþingis er hluti af þing-
mannsstarfi og því ekki launuð.
Hefði lágkúran átt að styðjast við
frumstæðustu þekkingaratriði
hefði greinarhöfundur frekar get-
að haldið því fram, að vegna per-
sónulegra fjárhagsaðstæðna væri
Alþingi ekki kvatt saman til fund-
ar svo þingmenn hefðu næði til
þess að sinna öðrum störfum. Að
ræða starfsemi löggjafarstofnun-
arinnar út frá slíkum sjónarmið-
um ber vott um afstöðu höfundar.
Að ræða málin með slíkum rök-
stuðningi ber vott um algeran
þekkingarskort hans á því mál-
efni, sem hann þykist þó vera
maður til þess að fjalla um í reglu-
legum skrifum oft í mánuði. Fjöl-
miðlar með sjálfsvirðingu myndu
annað hvort ekki birta slík skrípa-
skrif eða í versta falli meðal
lesendabréfa — rækilega stytt.
Ekki einsdæmi
Þessi þekkingarskortur á undir-
stöðureglum stjórnkerfisins og
starfsemi mikilvægustu stofnana
þess er því miður ekki einsdæmi
— hvorki hjá háum né lágum. Allt
of margir fjölmiðlamenn, sem
teljast sérhæfa sig í fréttum og
fréttaskýringum af vettvangi
þjóðmála, þekkja ekki einu sinni
stafróf stjórnkerfisins. Hvað eftir
annað snúa stjórnmálamenn þá
upp í hrútshorn vegna slíks þekk-
ingarbrests.
I sjónvarpinu á dögunum sagði
forsætisráðherra við fréttamenn,
að forseti sameinaðs Alþingis
„væri víst til“ og héti Jón Helga-
son. í næsta svari, að utanríkis-
málanefnd Alþingis „væri ekki til“
hvað þá heldur formaður hennar.
Fréttamenn urðu klumsa. Þeir
fundu, að eitthvað var ekki eins og
það átti að vera í svörum ráðherr-
ans en brast þekkingu til þess að
fylgja spurningum sínum eftir.
Þeir vissu ekki hvernig háttað er
kjöri og störfum þingforseta og
þingnefnda samkvæmt þingsköp-
um og þinghefðum og urðu að láta
málið niður falla — en ráðherrann
glotti. Hvað eftir annað sneri
hann fréttamennina af sér með
þessum hætti. Þá brast þekkingu
til þess að fylgja honum eftir.
Bókmennta-
verðlaunin
Sama máli gegndi um umdeilda
tilkynningu forseta íslands og
ráðherra um skattfrjáls bók-
menntaverðlaun, sem ekki er í
þeirra verkahring að ákveða.
Flestir fjölmiðlar sáu ekkert at-
hugavert við hvernig á málum var
haldið fyrr en á það var bent utan
úr bæ — og sumir hafa ekki séð
það enn. En fjölmiðlafólki er ekki
láandi þegar æðstu embættismenn
þjóðarinnar virðast ekki kunna
stafróf stjórnkerfisins. Það geta
sumir þeirra þó alltaf lagað með
bráðabirgðalögum auk þess sem
öllu virðist valda með hvaða hug-
arfari menn fara stafavillt enda er
vilji víst allt sem þarf! Tvær flug-
ur mætti þó slá í einu höggi með
Sighvatur Björgvinsson
„Þessi þekkingarskort-
ur á undirstöðureglum
stjórnkerfisins og starf-
semi mikilvægustu
stofnana þess er því
miður ekki einsdæmi'—
hvorki hjá háum né lág-
um. Allt of margir fjöl-
miölamenn, sem teljast
sérhæfa sig í fréttum og
fréttaskýringum af
vettvangi þjóömála,
þekkja ekki einu sinni
stafróf stjórnkerfisins.
Hvaö eftir annað snúa
stjórnmálamenn þá upp
í hrútshorn vegna slíks
þekkingarbrests.“
því að félagsfræðideild Háskóla
Islands kæmi upp a.m.k. vísi að
langþráðu námi í fjölmiðlun. Þjóð-
málaumfjöllun fjölmiðla yrði þá
vandaðri og ráðamenn gætu lært
að rata um stofugólfið hjá sér með
því að lesa blöðin. Þá væri líka von
til þess, að forsætisráðherra léti
öðrum eftir að ákvarða hvaða
stofnanir löggjafarvaldsins „væru
til“ og hverjar ekki.
„Virðing“ Alþingis!
Krafan um þinghald sem fyrst
eftir kosningar og stjórnarskipti
varðar ekki „virðingu" Alþingis.
Islendingar hafa valið sér stjórn-
kerfi þar sem þjóðfélagsvaldinu er
skipt í þrjá innbyrðis óháða þætti
— löggjafarvald, framkvæmda-
vald og dómsvald — og kalla lýð-
ræði. Spurningin er: Ætla menn
að starfa samkvæmt þessu stjórn-
kerfi, vilja menn breyta því, eða á
ekki að taka það alvarlega heldur
„leika af fingrum fram"?
Fjármálaráðherra og forseti ís-
lands tilkynna opinberlega um
fjárútlát af almannafé og breyt-
ingu á skattalögum, sem sam-
kvæmt landslögum er viðfangsefni
annars stjórnvalds — löggjafar-
valdsins. Dómsmálaráðherra og
forseti gætu með sama „rétti"
kveðið upp dóm í máli, sem þriðja
stjórnvaldið — dómsvaldið — er
að fjalla um. Fráleitt, segja menn
og hlæja. En hér er um sambæri-
lega hluti að ræða. Eini munurinn
er sá, að menn eru orðnir svo van-
ir því að handhafar framkvæmda-
valds gangi inn á svið löggjafans
að það þykir ekki tiltökumál. Hitt
hefur ekki gerzt — ekki hjá okkur.
Alþingi er til
Alþingi sem stofnun er auðvitað
til þótt það hafi ekki verið kvatt
saman eftir kosningar — löggjaf-
arvald er í landinu. En stofnanir
þess og trúnaðarmenn eru ekki til.
Utanríkismálanefnd Alþingis,
sem blöðin segja að hafi setið á
fundi fyrir fáum dögum — er ekki
til. Kosningarnar rufu umboð
.Roðinn í austri — 2. grein:
Eommúnistaávarpið
— eftir dr. Sigurð
Pétursson
II. Öreigar og
kommúnistar
„Kommúnistar eru ekki sérstak-
ur flokkur gagnvart öðrum
verkamannaflokkum. Þeir eiga
engra hagsmuna að gæta, sem
ekki eru hagsmunir alls öreiga-
lýðsins." — „Það eitt skilur
kommúnista og aðra öreigalýðs-
flokka, að í verkalýðsbaráttu
hverrar þjóðar leggja þeir
áherzlu á hina almennu hags-
muni verkalýðsins, sem óháðir
eru öllu þjóðerni."
Þannig stendur í upphafi þessa
kafla, en hann fjallar aðallega um
markmið og leiðir. Kemur þá fyrst
að tilgangi flokksins, en síðan er
lýst meðulum, sem greinilega eru
látin helgast af þessum tilgangi:
„Næsta markmið kommúnista er
hið sama og allra annarra ör-
eigalýðsflokka: að skipuleggja
öreigalýðinn á stéttargrundvelli,
steypa valdi borgarastéttarinnar
og framkvæma pólitíska valda-
töku öreigalýðsins."
Þá eru talin önnur helztu
markmið kommúnista, en þau eru:
afnám séreignarréttarins, afnám
fjölskyldunnar og afnám þjóðern-
istilfinningar.
Hér er fyrst og fremst verið að
keppa að valdinu og útrýmingu á
sjálfstæði einstaklinga og þjóða
og þeirra lifnaðarháttum. Valdið
er fyrir öllu. Síðan er haldið áfram:
„Þess gerist ekki þörf að ræða
ýtarlega þær sakir, sem bornar
eru á kommúnismann frá trúar-
legu, heimspekilegu og andlegu
sjónarmiði" — „upplausn gam-
alla hugmynda verði samfara
upplausn gamalla lífshátta.“
Svo mörg eru þau orð, en þó er
nú lítið eitt vikiö að mótbárum
borgaranna:
„En nú munu menn segja sem
svo: „Hugmyndir trúar og sið-
fræði, heimspeki, stjórnmála og
réttar, o.s.frv. hafa að vísu
breytzt og mótazt á þróunarferli
sögunnar. En trúin sjálf, siðgæð-
ið, heimspekin, stjórnfræðin og
rétturinn lifðu þó af öll um-
skipti. Auk þess eru til eilíf
sannindi, svo sem frelsi, réttlæti,
o.s.frv., sem eru sameiginleg öll-
um þjóðfélagslegum högum. En
kommúnisminn afnemur hin ei-
lífu sannindi, hann afnemur trú
og siðgæði í stað þess að steypa
þær í nýtt mót, hann er því á
öndverðum meiði við alla sögu-
lega þróun fortíðarinnar."
Þessari réttmætu gagnrýni, sem
höfundar Kommúnistaávarpsins
leggja í munn andstæðingum sln-
um, svara þeir 115 línum, sem eru
einskis virði, en segja síðan:
„En vér skulum ekki eyða fleiri
orðum að mótbárum borgara-
stéttarinnar."
Eftir þennan flótta frá rökræð-
um er vikið aftur að baráttu bylt-
ingarinnar að gera öreigalýðinn
að drottnandi stétt.
„Öreigalýðurinn mun beita póli-
tísku valdi sínu til þess að svipta
borgarastéttina smám saman
öllu auðmagni, sameina ö!l
Friedrich Engels
framleiðslutæki í höndum ríkis-
ins, þ.e. öreigalýðsins, er hefur
skipulagt stéttarveldi sitt, og
efla og margfalda framleiðslu-
tækin svo fljótt sem unnt er.
Þetta getur fyrst í stað því að-
eins orðið, að ofbeldi sé beitt við
borgarastéttina, að því er varðar
eignarrétt hennar og fram-
leiðsluhætti."
í lok II. kafla kemur svo kjarni
málsins, en það eru tilteknar
ráðstafanir, sem hægt muni að
beita í þeim löndum, sem lengst
eru komin I þróuninni. Birtust hér
árið 1848 í fyrsta sinn í heild þau
úrræði, sem síðan hafa verið not-
uð, færri eða fleiri, sem aðaluppi-
staðan í stefnuskrám allra sósíal-
istaflokka, og eru á þessa leið:
„1. Eignarnám á lóðum og lend-
um, en jarðrentan falli til
þarfa ríkisins.
2. Háir og stighækkandi skatt-
ar.
3. Afnám erfðaréttarins.
4. Eignir allra flóttamanna og
uppreisnarmanna verði gerð-
ar upptækar.
5. Stofna skal þjóðbanka með
ríkisfjármagni og algeru
einkaleyfi til seðlaútgáfu og
sameina þannig fjárlána-
starfsemina í höndum ríkis-
ins.
6. Flutningakerfið skal samein-
að í höndum ríkisins.
7. Fjölga skal þjóðarverksmiðj-
um og framleiðslutækjum,
rækta lönd og græða eftir
sameiginlegri áætlun.
8. Jöfn vinnuskylda allra þegna.
Mynda skal vinnusveitir iðn-
lærðra manna, einkum handa
landbúnaði.
9. Sameina rekstur akuryrkju
og iðnaðar og vinna að því að
mismunur á borgum og sveit-
um hverfi smám saman.
10. Opinbert og ókeypis uppeldi
allra barna. Afnám barna-
vinnu í verksmiðjum í þeirri
mynd, sem hún nú tíðkast.
Samræma skal uppældið
framleiðslustörfunum
o.s.frv."
Með þessi úrræði á stefnuskrá
sinni er flokkum sósíalista ætlað
að útrýma borgarastéttinni í þeim
löndum, sem lengst eru komin í
tækniþróun, menningu og stjórn-
arfari og gera þar alla þegnana að
öreigum á ríkisframfæri.
III.—IV. Bókmenntir
sósíalista og fleira
Samkvæmt eðli málsins eru
sósíalistar misjafnlega á vegi
staddir á leið til kommúnisma og
skoðanir þeirra oft skiptar. Hefur
þetta aðallega komið fram í rituðu
máli, en minna verið um bylt-
ingar. Kenningarnar hafa verið af
ýmsu tagi. Þarna kom fram sósíal-
ismi afturhaldsins, sem birtist I
aðalbornum sósíalisma, sósíal-
isma smáborgaranna og þýzkum
sósíalisma. Þá var talað um
íhalds-sósíalisma eða sósíalisma
borgaranna og „útopiskan" eða
draumórakenndan sósíalisma.
Allar eru þessar kenningar taldar
óalandi og óferjandi að dómi
kommúnista, nema að því leyti
sem þær voru á móti borgara-
legum ríkisstjórnum.
Afstaða kommúnista til ann-
arra stjórnarandstöðuflokka birt-
ist í því:
„Að styðja alls staðar hverja þá
byltingarhreyfingu, sem snýst
gegn ríkjandi þjóðfélags- og
stjórnmálaháttum. í öllum þess-
um hreyfingum er eignarréttur-
inn það málefni, er skipa verður
öndvegis-sess í hreyfingunni, á
hvaða þróunarstigi, sem þessi
eignarréttur birtist. Loks vinna
kommúnistar að sambandi og
samvinnu lýðræðisflokka í öllum
löndum."
Kommúnistaávarpinu lýkur svo
með þessari frægu herhvöt:
„Öreigar allra landa sameinizt!" Á
frummálinu, þýzku: „Proletarier
aller Lánder vereinigt euch.“