Morgunblaðið - 13.07.1983, Blaðsíða 22

54
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JÚLÍ 1983
— sem leiddi til dauða 20.000 manna í Líbanon
Ghassan Said, sá er skaut sendiherrann á Park Lane, borinn inn í sjúkrabifreið.
Um miðjan dag, þann 21. október
1981, kom lágvaxinn og þrekinn
Arabi á alþjóðaflugvöllinn í Kuw-
ait eftir að hafa ferðast landleiðina
frá Bagdad og bókaði flugfarseðil
til Lundúna. Þegar hann kom til
Heathrow-flugvallar sjö stundum
síðar komst hann í gegnum vega-
bréfsskoðun án þess að honum
væri gaumur gefinn og hraðaði sér
niður í miðborgina.
í fyrsta sinn, sem breska lög-
reglan komst á slóð hans, var
rúmum sjö mánuðum síðar er
sendiherra fsraela í Lundúnum
lá á sjúkrabeði eftir að honum
var sýnt banatilræði.
Enginn gerði sér það ljóst, en
á þeirri stundu voru fyrstu drög-
in að nýju blóðbaði í Miðaustur-
löndum samþykkt. Ríkisstjórn
ísrael samþykkti á fundi sínum
eftir banatilræðið á Shlomo
Argov að til skarar skyldi látið
skríða gegn Palestínumönnum í
Líbanon. Á næstu fjórum mán-
uðum áttu yfir tveir tugir þús-
unda manna eftir að láta lífið.
Nafn farþegans frá Kuwait
var Nawafal-Rosan. Hann var
dæmdur til 35 ára fangelsisvist-
ar í Old Bailey-réttarsalnum í
Lundúnum fyrir tilræðið við
Argov. Auk hans fengu þeir
Ghassan Said, sá sem reyndar
skaut sendiherrann, og þriðji að-
ilinn, Marwan Al-Bann, 30 ára
fangelsisdóma.
í öllum þeim gögnum sem
Scotland Yard safnaði saman
vegna máls þessa var hvergi að
finna skýringuna á því hvernig
tengja mátti saman þetta eina
skot, sem hleypt var af í miðborg
Lundúna, og herferð ísraela í
Líbanon. Lykilinn að henni er að
finna í þeirri staðreynd, að Naw-
afal-Rosan er ofursti innan
leyniþjónustu íraka.
írakar voru þegar snemma á
síðasta sumri farnir að leita að
átyllu til að draga sig út úr
styrjöldinni við frani, þar sem æ
meira hallaði á þá eftir því sem
bardagar drógust á langinn.
Hernaðarstaðan hafði breyst
þeim mjög í óhag og olíuútflutn-
ingur landsins hafði verið stöðv-
aður. Innrás fsraela í Líbanon
myndi veita írökun nægilega
sterka átyllu til að hætta styrj-
öldinni við frani. Ef til innrásar
kæmi yrði þess farið á leit við
æðsta ráð Arababandalagsins,
að snúist yrði til varnar gegn sí-
onistunum. Sýrlendingum, sem
enn voru í Líbanon, yrði nauðug-
ur einn kostur að snúast til
varnar gegn ísraelum.
Hafi þessar hugrenningar átt
sér stað í Bagdad er svo mikið
víst, að ekki var hugsað út í ör-
lög Palestínumanna.
Þótt það væri löngu ljóst, að
ísraelar væru reiðubúnir að ráð-
ast inn í Líbanon var það jafnvel
kunnugt, að Palestínumenn, sem
hlotið höfðu viðurkenningu æ
fleiri ríkja heimsins, höfðu eng-
an áhuga á að láta draga sig út í
ójafnan hildarleik.
Skothvellurinn á Park Lane í
Lundúnum reyndist vera kveikj-
an. Aðeins örfáum klukkustund-
um eftir að fréttist af tilræðinu
við Argov hófu ísraelskar her-
þotur sig á loft og réðust inn
fyrir landamæri Líbanon með
sprengjuárásum. Yfirvöld báru
fyrir sig „stöðuga áreitni skæru-
liða“ er þeir létu til skarar
skríða að morgni þess 4. júní.
Tveimur dögum síðar hófust að-
gerðir undir yfirskriftinni „Frið-
ur fyrir Galíleu".
Þann 9. júní afhentu frelsis-
samtök Palesinumanna, PLO,
fréttamönnum í Beirút yfirlýs-
ingu þar sern þau neituðu alfarið
nokkurri hlutdeild að tilræðinu
við Argov í Lundúnum. Skömmu
áður höfðu samtök að nafni Al-
Asifa lýst ábyrgðinni á hendur
sér.
Svo aftur sé vikið að Nawaf-
al-Rosan höfðu hann og tveir
kunningjar hans unnið kapp-
samlega allt frá því hann kom til
Lundúna. Aðeins tveimur vikum
fyrir tilræðið við Argov var
helsta markmið þremenn-
inganna að leggja til atlögu við
skrifstofur Sameinuðu arabísku
furstadæmanna. Þeir voru ekki
aðeins með þær í sigtinu heldur
og hverja þá byggingu er til-
heyrði Arabaþjóðum í Lundún-
um. ísraelar voru heldur ekki
undanskildir, né þá heldur
starfsmenn þessara þjóða í
Lundúnum.
Ákvörðunin um að ráðast til
Rannsóknarnefnd fjöldamorðanna í Beirút.
atlögu gegn Argov sendiherra
virðist hafa verið tekin mjög
snögglega. Hugsanlegt er að
skýringin sé sú, að ekki var vitað
fyrr en á elleftu stundu, að Ar-
gov ætlaði að sitja Dorchester-
kvöldverðarboðið. Hinn valkost-
urinn er einnig fyrir hendi; að
skipun hafi borist með litlum
fyrirvara frá Bagdad.
Asinn í tengslum við tilræðið
var enn frekar undirstrikaður í
þeirri staðreynd, að enginn þre-
menninganna gerði tilraun til að
leyna mikilvægum skjölum í
íbúðum sínum og við húsleit
fundust einnig vopn. Þrautþjálf-
aðir skæruliðar gleyma ekki að
eyðileggja slóð sína hafi þeir
tíma til þess. Þótt tilræðið við
Argov bæri öll merki flýtis hafði
það tilætluð áhrif.
írakar voru fljótir að færa sér
ástandið í nyt. Þann 10. júní þeg-
ar ísraelar höfðu hafið umsátur
um Beirút gaf stjórnin í Bagdad
skyndilega út tilkynningu um
einhliða vopnahlé í styrjöldinni
við írani, sem þá hafði staðið í 21
mánuð. Bauðst stjórnin til að
draga herlið sitt til baka frá ír-
önskum landsvæðum innan
tveggja vikna.
Iranir létu sér fátt um finnast
við þessa tilkynningu stjórnar-
innar í Bagdad. Viðhorf stjórn-
valda þar voru ekki ósvipuð þeim
er komu fram hjá vestrænum
diplómötum í Beirút við innrás-
ina, að írakar væru þeir einu,
sem hugsanlega gætu hagnast á
einhvern hátt á innrás ísraela í
Líbanon.
Þótt blóðhaðið í Líbanon hæf-
ist á miðju síðasta sumri náði
það ekki hámarki sínu fyrr en
með fjöldamorðunum í flótta-
mannabúðunum við Beirút í
september. Með vitneskju ísra-
elskra yfirvalda héldu hermenn
falangista inn í flóttamanna-
búðir Palestínumanna og myrtu
að því talið er a.m.k. 700 manns.
Hér er ekki ætlunin að tíunda
þá atburði. Þeim hafa þegar ver-
ið gerð ítarleg skil í fjölmiðlum,
fyrst eftir að þeir gerðust og síð-
an aftur þegar skýrsla rann-
sóknarnefndar fjöldamorðanna
var lögð fram um miðjan febrú-
ar.
Þegar niðurstöðurnar lágu
fyrir virtist Ijóst, að Ariel Shar-
on, varnarmálaráðherra, yrði að
láta af embætti, ella félli stjórn
Begin. Sharon þvertók fyrir að
segja af sér og sagðist ekki ætla
að taka á sig sök allrar stjórnar-
innar. „Því skyldi ég höggva af
mér höfuðið til þess eins að þið
getið setið áfram í bólstruðum
stólum ykkar," sagði hann æstur
á ríkisstjórnarfundi.
Þótt e.t.v. megi segja að niður-
stöður rannsóknarnefndarinnar
hafi ekki komið verulega á óvart
urðu þær Menachem Begin, for-
sætisráðherra landsins, geysi-
legt áfall. Hann fékk skýrsluna í
hendur aðeins 12 stundum áður
en hún var gerð opinber og hafði
því lítinn tíma til stefnu. „Niður-
stöðurnar eru á þann veg, að ég
þarf að segja af mér,“ sagði hann
mæddur. Dan Meridor, ritari
stjórnarinnar, Moshe Nissim,
dómsmálaráðherra, og sonur
Begin, Benjamin, sem allir voru
á heimili forsætisráðherrans er
honum barst skýrslan, voru ekki
á sama máli. Sögðu skýrsluna