Morgunblaðið - 13.07.1983, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JÚLÍ 1983
45
—
Friður
með frelsi
Hnötturinn
eitt byggðarlag
Við viljum frið — svo hljóð-
ar upphaf ávarps sem friðar-
hópur íslenskra kvenna í
Reykjavík 1982 sendi frá sér
til fjölmargra félagasamtaka
og fjölmiðla. Það er rétt og
hefur verið margítrekað á
þessari ráðstefnu að við viljum
frið og jafnframt viljum við
leggja af mörkum það sem
unnt er til að friður megi ríkja
á heimsbyggðinni.
Vert er að spyrja hvers
vegna konur láta að sér kveða
nú um friðarmál. Svarið er
augljóst. Þær leikreglur sem
gilda í stjórnmálaheiminum
hafa leitt til þess að stríðsógn-
in vofir yfir mannfólkinu og
tortímingarhættan blasir við.
Frammi fyrir þessari stað-
reynd getur enginn varið fyrir
sér að láta afskiptalaust. Þess
vegna eru konur viða um heim
reiðubúnar til aðgerða, sem
gætu tryggt friðvænlega
framtíð barna þeirra — eða
réttara sagt að þeirra bíði ein-
hver framtíð.
Sterkir andpólar
Enda þótt hnötturinn sé
einn og mannkynið aðeins eitt
eru samt mjög sterkar and-
stæður í þessu sambýli.
Norður-Suður, þar sem and-
stæðurnar eru í hnotskurn
saðning-sultur í Austur-
Vestur, þar sem frelsi og
mannréttindi — kúgun og
ófrelsi mynda skarpar and-
stæður og togstreita um hin
pólitísku yfirráð kristallast í
skefjalausum vígbúnaði.
Sá „friður“ sem kallast að
nú ríki í veröldinni byggir á
jafnvægi sem er vægast sagt
fallvalt. Hvað snertir andpól-
ana Norður-Suður vegur það
salt á því, að þeir sem sultur-
inn herjar á hafa ekki aðgang
að þekkingu til að brauðfæða
sig og efnahagslegir múrar
skilja þá frá Norðrinu, þar
sem fjöldinn hefur í neyslu
náð upp yfir nauðþurftir.
Og hins vegar ríkir jafn-
vægi óttans milli Austur-
Vesturs, byggt á þeirri vitn-
eskju, að hvorugur hefur afl
til að knésetja hinn, en báðir
þreyta ógnvekjandi vígbúnað-
arkapphlaup sín á milli.
Ef til vill mætti segja að
meðan báðir vígbúast með
sama hraða sé okkur borgið,
það er eins konar jafnvægi.
En það jafngildir að leika sér
að eldi. Á hverri stundu getur
neistinn fallið sem kveikir
blosann, sprengjan fallið, ver-
öldin orðið rúst og framtíð
barnanna engin.
Yfirþyrmandi
verkefni
Rétt er að spyrja hvernig
friðsemdarhópur kvenna,
rúmlega hundrað talsins sem
sitja þessa ráðstefnu, getur
komið inn í þá skelfilegu
mynd sem dregin var og
breytt henni til batnaðar.
Verkefnin sem framundan
hljóta að vera, eru yfirþyrm-
andi og mörg hafa þegar verið
rakin hér. Samt er rétt að
glöggva sig enn á þeim. Ég set
hér fram það sem kemur í
huga mér og ræðst röð þeirra
af því.
1. Ekki raska jafnvæginu sem
telst ríkja með ógætilegum
og vanhugsuðum athöfnum.
2. Stansa vígbúnaðarklukk-
una með því að frysta sam-
tímis alls staðar vígbúnað
og framleiðslu kjarnorku-
vopna.
3. Færa vísa klukkunnar aft-
ur með því að koma á sam-
komulagi allra aðila um
gagnkvæma afvopnun.
4. Gera samkomulag um al-
þjóðlegt eftirlit með þeirri
afvopnun, þannig að jafn-
vægi raskist ekki meðan
d) Viðskipti séu frjáls og
óþvinguð.
6. Gera okkur grein fyrir í
hverju sérStaða íslands er
fólgin og hver þess hlutur
er í jafnvæginu í heimin-
um. Ábyrgð okkar er mikil
£• "nvart nágrönnum
k..ar. Enginn er eyland,
tnvel þó hann byggi eyju.
Vettvangur
samskipta
Ávarp Bjargar
Einarsdóttur
á ráðstefnu
um stofnun
Friðarhreyf-
ingar íslenskra
kvenna
mannkynið er að vinna sig
frá skelfinu sinni.
5. Skapa skilyrði til að frið-
arvilji dafni með því að:
a) Állir njóti tjáningar-
frelsis.
b) Allir hafi óskert ferða-
frelsi.
c) Engar hindranir séu í
vegi fyrir samskiptum
þjóða í milli.
Hér hefur verið stiklað á
stóru á því sem kalla mætti
aðalatriði eða upphafsatriði,
margt af því hefur komið
fram í öðrum framsöguerind-
um hér sem hafa verið upplýs-
andi og tilgangurinn er að
vekja til umhugsunar.
Ég hygg einmitt að þessi
ráðstefna og aðdragandi
hennar séu lýsandi fyrir hlut-
verk friðarhreyfingar ís-
lenskra kvenna. Éf frá er skil-
in sú umræða sem fer fram
innan vébanda íslensku þjóð-
kirkjunnar undir forystu bisk-
ups hennar, eru fáir staðir hér
á landi, þar sem aðilar með
ólík sjónarmið um friðar- og
öryggismál hittast að stað-
aldri og ræðast við.
Það er einmitt deigla mann-
legra samskipta og skoðana-
skipta sem friðarhreyfing
kvenna getur orðið ef vel er á
haldið.
Hvar skal
hefjast handa
Mitt hutverk hér skyldi
vera að fjalla um hvaða verk-
efni og vinnuaðferðir slík frið-
arhreyfing ætti að viðhafa
áleiðis að markmiðum sínum,
sem eru meðal annars þau er
ég rakti og ég leyfi mér að
segja að fáir geti borið brigð-
ur á að séu óhjákvæmileg.
Hópar og einstaklingar sem
sameinast um jafnháleitt
markmið og að koma á friði í
heiminum gæti hafist handa
með eftirtöldum hætti.
— Koma á auknum sam-
skiptum milli fólks.
— Standa að upplýs-
ingastreymi um friðarstarf
annars staðar.
— Koma á ráðstefnum og
umræðufundum.
— Komast að samkomulagi
um allar niðurstöður og álykt-
anir. Sú þvingun sení felst í að
bera fólk atkvæðum getur í
þessu samhengi myndað
kveikju að átökum og slík
hreyfing snúist í andstæðu
sína.
— Hver hópur eða einstakl-
ingur tali í eigin nafni. Eng-
inn verði þvingaður til að láta
nafn sitt við ályktun eða texta
sem viðkomandi er ekki sam-
mála.
— Undirskriftasöfnun und-
ir ávörp eða ályktanir sem
slíkt samkomulag hefur náðst
um er verkefni sem vel mætti
sinna.
— Styðja skal við að ís-
lendingar hafi náið samstarf
við nágrannaþjóðir sínar, þar
sem lýðræðishefðir eru virtar.
— Gæta þess að friðartal á
vegum hreyfingarinnar verði
ekki marklaust hjal sem dreg-
ur athyglina frá alvöru dag-
legra atburða.
Víðtæk samstaða
um varnir landsins
Að lokum þetta. Hér á landi
er afar víðtæk samstaða um
varnir landsins í samvinnu við
þjóðir sem við eigum margt
sameiginlegt með. Sú sam-
vinna er þáttur í „jafnvæginu"
og sem ég fjallaði um í upp-
hafi. Þessa samstöðu hljótum
við er þessa friðarhreyfingu
myndum að styðja því það er
raunhæft friðarstarf.
Við erum hér samankomnar
af því að við erum sannfærðar
um nauðsyn þess að raddir
kvenna heyrist lífinu til fram-
dráttar. Friðarhreyfingin er
tæki til að láta þá rödd heyr-
ast hér á landi. Og íslenska
hreyfingin hefur sérstöðu að
því leyti að hér sameinast
konur frá ólíkum þjóðfélags-
hópum, með mismunandi
stjórnmálaskoðanir, frá
kvennasamtökum, verkalýðs-
hreyfingunni, þjóðkirkjunni
og víðar að. Enda þótt hver og
einn sé hér fyrst og fremst
sem einstaklingur er bak-
grunnurinn þessi.
Þessi mikla breidd gerir
starfið i Friðarhreyfingu ís-
lenskra kvenna vandasamara
en um leið — ef vel tekst til —
vænlegra til áhrifa.
J
Landssamband sjálfstæðiskvenna
«: Sótrún J*n»dóHir, Björg EínarsdóHir, Asdm J. Ralnar
ÞAKMALNING SEM ENDIST
má/ninghf
, éOd i;};I IOIlI.JlfA J3 4 ) I “ I I ; í *'Lm J -jt U\9lV i lUltujn lt>/
IIIUUJ'I l • J ■> 4 !•» >vu >tov » » J»>i