Morgunblaðið - 13.07.1983, Qupperneq 16

48
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JÚLÍ 1983
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JÚLÍ 1983
49
Úr Egginu eftir Helgu Steffensen. Það er hugleiðing um gamla
rómverska spakmælið „Omne vivum ex ovo“, eða allt líf kemur úr
eggi.
Risinn draumlyndi. Strengjabrúðan hefur löng-
um þótt fullkomnust allra brúðugerða. Og ekki
ber á öðru en að risinn sé á sama máli. (úr Risanum
draumlynda, eftir Helgu Steffensen.)
Strákur étur úr nestispoka sínum og segir, „Baulaðu nú Búkolla
mín, ef þú ert einhvers staðar á lífi“. (Úr ísl. þjóðsögunni Búkolla. Brúður: Bryndís
Gunnarsdóttir.)
Flumbra bíður og bíður eftir að tröllkarlinn hennar komi í
heimsókn. (Úr Ástarsögu úr fjöllunum, eftir Guðrúnu Helgadóttur. Brúður: Hallveig
Thorlacius.)
Kabarett um
Edith Piaf
Finnsku sýningarnir á „Vaasa
Sommar" í ár vöktu mikla athygli.
„Græna eplið" í Helsinki var
stofnað árið 1971 og er elsta
brúðuleikhús Finnlands. Framlag
þeirra til hátíðarinnar var sýning
fyrir yngstu börnin. „Maja og
börnin" sem byggðist á rússneskri
þjóðsögu. Brúðurnar höfðu þau
fengið að gjöf frá rússneska leik-
húsinu „Petroskoi". Það var gam-
an að fylgjast með krökkunum í
salnum, sem tóku þátt í sýning-
unni af lífi og sál.
Af Finnlands hálfu var „Þum-
alputtinn" í Vaasa þó stjarna há-
tíðarinnar. Þau voru með 2 sýn-
ingar, aðra fyrir fullorðna og hina
fyrir börnin. Barnasýninguna
sáum við ekki, en við hrifumst
mjög af sýningunni um Bdith Piaf
og líf hennar. Þetta var kabarett,
sem dró upp mjög lifandi og nær-
færna mynd af þessari litlu,
frönsku söngkonu. Þótt sýningin
væri á finnsku tókst þeim með
táknum, látbragði og tónlist að
vekja það sérstaka andrúmsloft,
sem fylgdi þessari dáðu söngkonu.
Brúðurnar voru mjög sérstakar og
þeim var einstaklega vel stjórnað.
Leikkonan í „Þumalputtanum"
Kristiina Hurmerinta er lífið og
sálin í brúðuleikhúshátíðinni og
án dugnaðar hennar hefði þessi
hátíð líklega aldrei komist á.
Nektardans með
höndunum
Heiðursgestur hátíðarinnar var
spánska brúðuleikhúsið La Claca
(Lófatakið). Þau voru með sitt lít-
ið af hverju í farangri sínum til
Vaasa, eins konar yfirlit yfir það
sem gert hefur verið í leikhúsinu
frá 1968. Meistaralegir stuttir
látbragðsleikir, sem sýndu hvað
hægt er að túlka með höndunum,
sem segja má að séu hljóðfæri
brúðuleikarans. Einn þessara
þátta hét „Striptease". Það getur
verið brjálæðislega klúrt að dansa
nektardans með höndunum. Við
fengum að sjá stígvélin sem ekki
vildu hlýða hvítu hönskunum
(lögreglunni) og svo framvegis.
Lengsti þátturinn var „Mori el
marma" (Marma er dauður) og
fjallaði um dauða Francos. Þar
voru brúðurnar risastórar og það
var Joan Miro sem teiknaði þær.
Potturinn og pannan í La Claca er
Joan Baixas, sem einnig var fyrir-
lesari á námskeiði fyrir brúðu-
leikhúsfólk, sem haldið var meðan
á hátíðinni stóð.
„Leitin að hræðslunni“
La Claca sýndi líka götuleikhús
á aðaltorginu í Vaasa við góðar
undirtektir. Það var „Drengurinn
sem leitað að hræðslunni".
Það er ekki neinum blöðum um
það að fletta að Spánverjar hafa
annað „temperament" en Norður-
landabúar. Sýningar þeirra voru
lausar við allar hömlur, engin
„understatement", engir leyndir
undirtónar og málningunni slett í
allar áttir. Á því fékk einn Vaasa-
búi í ljósum jakka svo sannarlega
að kenna, þegar hann í sakleysi
sínu var að horfa á götusýninguna
og fór heim í bládröfnóttum
jakka. Vonandi hefur hann fengið
skaðann bættan.
„Raffíneraður“
Tristan
Sunnan frá Frakklandi komu
góðir gestir, Compagnie Darus frá
París með hina gömlu keltnesku
sögu af Tristan og ísold. Er
skemmst frá því að segja að þegar
áhorfendur stóðu upp eftir þessa
sýningu fannst mörgum að ekki
Dagana 6.—ll. júní var haldin alþjóðleg brúðuleikhúshátíð í Vaasa í Finn-
landi. Fulltrúi íslands á hátíðinni var Leikbrúðuland, sem þá frumsýndi 4
nýja leikþætti. Þetta er þriðja „Vaasa Sommar-brúðuleikhúshátíðin“ og allt
bendir til að hún verði framvegis árviss viðburður. Leikbrúðuland tók nú
þátt í „Vaasa Sommar“ annað árið í röð. Þarna sýndu leikhópar frá öllum
Norðurlöndunum og ennfremur frá Spáni og Frakklandi. „Vaasa Sommar“
þykir nú orðin ein merkasta leiklistarhátíð á Norðurlöndum. — Meðfylgj-
andi grein er frá aöstandendum Leikbrúðulands, þeim Bryndísi Gunnars-
dóttur, Hallveigu Thorlacíus og Helgu Steffensen.

Ljósið frá íslandi
Engir „prímadonnu-
stælar“
í fyrravor sýndi Leikbrúðuland
„Þrjár þjóðsögur", brúðuleiki
byggða á íslensku þjóðsögunum
„Gípu“, „Átján barna föður i álf-
heimum" og „Sæmundi fróða".
Þessi sýning hefur verið í gangi að
Fríkirkjuvegi 11 í vetur og nú hef-
ur sjónvarpið tekið hana upp til
sýningar næsta vetur. Upphaflega
áttu sýningarnar í Vaasa að vera
fjórar, en vegna mikillar aðsóknar
varð að hafa tvær aukasýningar.
Þótti sýningin takast mjög vel. Á
þessari hátíð var formaður norsku
brúðuleikhússamtakanna, Ragn-
hild Wang, og stóð hún fyrir því
að Leikbrúðulandi var boðið að
sýna á brúðuleikhúshátíð í Osló
dagana 12.—19. mars í vetur. Þar
sýndu brúðuleikhús frá Noregi,
Svíþjóð og Danmörku auk Leik-
brúðulands, sem var með „Þrjár
þjóðsögur" og „Krakkana í göt-
unni“, fræðslusýningu um fötluð
börn. Mikið var skrifað um sýn-
ingarnar í norskum blöðum:
Oslobladet: „Leikbrúðuland
sýndi mikla hæfni á öllum sviðum.
Það var áhugavert að kynnast
þeim, vegna þess að þær hafa náð
frábæru valdi í fíngerðum hreyf-
ingum, sem þær túlka með næmri
tilfinningu fyrir „rytma" og
„tempói“, en það krefst mikillar
einbeitingar.“
Eko-bladet (Lisbeth Hamping):
„Leikbrúðuland" — nafnið
hljómar ljúflega í eyrum mínum
og það er líklega vegna þess að
fólkið í þessum leikhópi kann þá
erfiðu list að miðla hlýju, kær-
leika og ekki síst kunnáttu í
brúðuleiklistinni. Það finnur mað-
ur og skynjar .Engir „príma-
donnustælar" — að slá sér á brjóst
og segja: „Við erum stærstar og
mestar í heimi." Þær gefa áhorf-
endum sjálfum tækifæri til að
skilja þá staðreynd að þær eru
„stórar". Ég hef oft séð þær á al-
þjóðlegum vettvangi. f Vaasa
læknuðu þær þrá okkar eftir al-
vöru brúðuleikhúsi, þar sem brúð-
urnar leika aðalhlutverk, með að-
stoð brúðustjórnanda, en ekki
öfugt. Þetta átti ekki bara við í
Vaasa. Maður hefur oft séð á
brúðuleikhúsmótum að brúðan
virðist vera að hverfa úr brúðu-
leikhúsinu og í staðinn kom leik-
ararnir í sviðsljósið. í Osló fékk ég
að fylgjast með sýningunni að
tjaldabaki. 4 konur í fullkominni
samvinnu. Þarna sat ég þegjandi
og hugfangin eins og lítil leikhús-
rotta og varaðist að gefa frá mér
hljóð sem gæti truflað stemmn-
inguna. Aðeins eitt truflaði mig,
og það var að raddirnar voru á
bandi. Allir sem hafa reynt þetta
vita hversu erfitt er að samræma
raddir og hreyfingar. En þeim
tókst það. Þær tjá með vinnu sinni
allt sem ég vil að brúðuleikhús sé;
samvinna, hlýja og gjafmildi. Þær
gefa um leið og þær leika. Þar að
auki sýndu þær verk um fötluð
börn, sem að mínum dómi er mjög
erfitt og viðkvæmt í túlkun. Eitt
barnið var biint, annað heyrnar-
laust, þriðja vangefið og það
fjórða lamað. Það er ekki hægt að
túlka svo viðkvæmt efni nema það
sé gert af næmleika og tilfinningu.
Þetta tókst þeim líka með sóma og
börnin virtust skilja boðskapinn,
þrátt fyrir eitt og eitt orð á ís-
lensku, en sýningin var á norsku.
Bravó!
Ljósið frá íslandi
Að hátíðinni í Vaasa standa
listaráð Vaasa-borgar, Sumarhá-
skólinn í Vaasa og Samnorræna
leikhúsnefndin. Að þessu sinni
sýndi Leikbrúðuland 4 leikþætti:
„Eggið“ og „Risinn draumlyndi"
eftir Helgu Steffensen, sem einnig
hefur gert brúður og leikmyndir.
Tónlist í þessum þáttum er eftir
Debussy og Áskel Másson.
„Búkolla“, byggt á íslenskri
þjóðsögu, brúður og leikmynd eftir
Bryndísi Gunnarsdóttur og tónlist
eftir Jón Ásgeirsson.
„Ástarsaga úr fjöllunum“ byggt á

Mynd af Leikbrúðulandi sem tók þátt í brúðuleikhúshátíðinni í Vaasa
1983. Frá vinstri: Hallveig Thorlacius, Bryndís Gunnarsdóttir og Helga
Steffensen.
sögu eftir Guðrúnu Helgadóttur,
brúður og leikmynd eftir Hall-
veigu Thorlacius. Tónlistina í
þessum þætti samdi Atli Heimir
Sveinsson sérstaklega fyrir þetta
verk. Fyrstu tveir þættirnir eru
brúðulátbragðsleikir, en sögu-
menn í þeim síðarnefndu eru
Steinunn Jóhannesdóttir og Jón
Sigurbjörnsson. Leikstjóri er
Þórhallur Sigurðsson, og er þetta í
annað sinn sem hann er leikstjóri
í Leikbrúðulandi, en hann leik-
stýrði einnig „Þrem þjóðsögum".
Á hátíðinni í Vaasa var mikið
um að vera. Hópar komu hvað-
anæva að og sýnt var í þrem leik-
húsum, 3—4 sýningar á dag.
Finnsku blöðin skrifuðu mikið um
brúðuleikhúshátíðina og m.a. um
frammistöðu Leikbrúðulands:
Helsingin Sanomat (stærsta
dagblað í Finnlandi); 11.6. ’83:
„Leikbrúðuland frá íslandi var
með skemmtilega sýningu frá
sjónrænu sjónarmiði og tæknilega
hugmyndaríka. Sýningin var sería
af tröllasögum. Þessi sýning á
rætur sínar í íslenskri þjóðsagna-
hefð og var í grundvallaratriðum
ef til vill frumlegasta sýning
mótsins og.efnislega skemmtileg-
ust — mest spennandi.
Tæknileg framkvæmd brúðu-
leikhússins hjá fslendingunum
var hugmyndarík. Hinar ýmsu
tegundir brúðuleikhúss sam-
ræmdu íslendingarnir af snilld,
allt frá notkun svarts leikhúss til
þráða og hanskabrúða."
Kirsikka Siikala (einn þekktasti
leikhúsgagnrýnandi Finna).
Vaasa 10.6. ’83:
„Leikbrúðuland hefur hugsað til
finnskra barna þegar sýningin var
búin til. Af 4 stuttum þáttum eru
tveir án tals og í þeim tveimur
sem talað er í er svo margt
skemmtilegt sem fyrir augu ber.
Þetta var gott hjá ykkur, Leik-
brúðuland."
Fyrirsögnin í gagnrýni í
„Huvudstadsbladet" var: „Ljósið
frá íslandi".
Þættirnir fjórir verða sýndir
næsta vetur.
A vorin springa
brúðurnar út í Vaasa
Vaasa var um hríð höfuðborg
Finnlands, eða fyrst eftir að
Finnland losnaði undan yfirráðum
Rússa 1918. Þetta er nú rólegur og
virðulegur bær með stórri smá-
bátahöfn. Fyrir 15 árum efndu
borgaryfirvöld til barnahátíðar
sem fékk nafnið „Vaasa Sommar".
Þetta þótti takast svo vel, að síðan
hefur slík hátíð verið haldin á
hverju sumri. Sumarið 1981 var
fyrsta „Vaasa Sommar-brúðu-
leikhúshátíðin" haldin og hefur
hún smám saman vaxið og tekið á
sig alþjóðlegan blæ.
Finnskt brúðuleikhús á ekki langa
sögu að baki og í öllu landinu eru
ekki nema 2 atvinnubrúðuleikhús,
„Græna eplið" í Helsinki og „Þum-
alputtinn" í Vaasa. En brúðuleik-
list á vaxandi vinsældum að fagna
væri hægt að ná lengra í tækni-
legri fullkomnun og fágun. Það er
aðeins eitt lýsingarorð sem nær að
lýsa þessari sýningu, en það er því
miður útlenskt, en fær að flakka í
þeirri von að málvöndunarmenn
hafi ekki áhuga á bruðuleikhúsi.
Þetta var „raffíneraður", Tristan,
og ísold frönsk fram í fingurgóma.
Það var tvennt sem vakti
óblandna aðdáun í þessari sýningu
en það var tónlistin og stjórnun
brúðanna. Maður sér sjaldan svo
hárfína stjórnun — hreyfingarnar
allar hægar og draumkenndar.
Fólk, sem sjálft fæst við að
stjórna brúðum finnur straumana
hríslast niður eftir bakinu á sér
þegar það horfir á slíka meistara.
Brúðan sem var
skilin eftir ein
Petrúska-leikhúsið frá Þránd-
heimi í Noregi kom og sigraði á
hátíðinni í fyrra með sýningunni
„Tivolircus". Þær Tatjana Zaizow
og Anne-Lisa Stenberg skelltu sér
í brúðuleikhús fyrir 5 árum en
fram að því höfðu þær unnið önn-
ur störf. Þær hafa náð langt í list
sinni á skömmum tíma, ferðast
víða um Evrópu og hlotið mikið
lof. Nú eru þær komnar í gott hús-
næði í Þrándheimi og geta farið að
leika fyrir bæjarbúa. Á hátíðinni í
vor var Petrúska-leikhúsið með
nýlega sýningu, „Brúðan sem var
skilin eftir ein“. Leikritið byggir á
„Krítarhringnum í Kákasus" eftir
Bertolt Brecht. Þær fengu til liðs
við sig þekktan brúðuleikstjóra,
Ole Bruun-Rasmussen frá Dan-
mörku, og Knut Ostradal sem
stjórnaði með þeim. Tatjana Zaiz-
ow sem er fyrrverandi arkitekt bjó
til brúður og leikmynd.
Við áttum von á góðri sýningu
hjá Petrúska og urðum ekki fyrir
vonbrigðum. Þetta er fólk sem veit
hvað þarf til að semja lifandi
brúðuleiksýningu: vönduð vinnu-
brögð, nákvæmni í stjórnun og
ljúfan húmor.
Tveggja tíma eintal
Ray Nusselein frá Danmörku
hefur einstaka hæfileika. Hann
getur haldið áhorfendum vakandi
í næstum tvo tíma, þótt hann sé
einn á sviðinu með dvergvaxnar
brúður (sumar meira að segja
ósýnilegar). Og svo er hann slíkt
málaséní, að hann talar víst víðast
hvar mál þess lands sem hann
heimsækir — í þetta sinn talaði
hann sænsku.
Stærsta stelpa í heimi
Ríkisleikhúsið frá Svíþjóð sýndi
í pínulitlum sal þar sem áhorfend-
ur sátu nánast hver ofan á öðrum.
Sennilega hefði sýningin notið sín
betur við aðrar aðstæður, því hér
voru leikararnir sýnilegir og urðu
nokkuð fyrirferðarmiklir í slíku
návígi. Brúðurnar nutu sín ekki
sem skyldi, þótt þeim væri vel
stjórnað og kunnáttusamlega
hannaðar. „Rosavinir" er um Lilli,
stærstu stelpu í heimi, sem vill
vita hvort hún sé ekki merkilegust
allra og í því skyni gerir hún sig
pínulitla, en kemst að því að
stærðin skiptir ekki öllum máli.
Framhaldsmenntun
brúðuleikhúsfólks
í tengslum við brúðuleikhúshá-
tíðina í Vaasa voru 2 námskeið,
annað fyrir atvinnufólk í brúðu-
leikhúsi og hitt fyrir áhugafólk.
Kennarar á því síðarnefnda voru
Messíana Tómasdóttir og Ole
Bruun-Rasmussen. Norræna leik-
húsnefndin hefur skilað tillögum
um framhaldsmenntun brúðu-
leikhúsfólks. Markmiðið er að
veita atvinnubrúðuleikurum frá
öllum Norðurlöndunum tækifæri
til menntunar. Það er gert ráð
fyrir að kennsla þessi verði þrí-
skipt, fyrst í Vaasa sumarið 1984,
síðan í Noregi eða Danmörku um
haustið og 3. hluti hennar verði í
janúar 1985. Og við í Leikbrúðu-
landi erum farnar að hlakka til að
fá tækifæri til að sækja okkur
meiri menntun.
Leikbrúðuland.