Morgunblaðið - 26.07.1983, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. JÚLÍ 1983
17
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir GUÐMUND GUÐJÓNSSON
• HENRY KISSINGER
Hvert er hlutverk hans?
Mi5-Ameríka:
• RONALD REAGAN
Útilokar ekkert.
Sér ekki fyrir
endann á spennunni
En hvað er framundan? Vafa-
laust á margt eftir að gerast.
Stone, sérlegur sendifulltrúi
Bandaríkjaforseta í Mið-Amer-
íku, var rétt ófarinn í nýjan leið-
angur um lönd Mið-Ameríku
þegar þetta var ritað. Sand-
inistastjórnin í Nicaragua lýsti
nýlega yfir vilja sínum til að
setjast við samningaborðið að
ræða málin. Reagan tók alls ekk-
ert illa í það, en afgreiddi jafn-
framt viðleitnina sem „ekki
nóg“. Sagði Reagan að það yrði
áreiðanlega hræðilega erfitt að
ná endum saman í Mið-Ameríku
meðan núverandi vinstri stjórn
Óvissa um nefnd Reagans og
væntanlegar flotaæfingar
Bandaríkjamanna auka spennu
Menn velta nú mjög fyrir sér hlutverki nefndar þeirrar sem Ronald
Reagan Bandaríkjaforseti skipaði fyrir skömmu til að glíma við hin erfiðu
vandamál friðarhalds í Mið-Amerfku. Tilvist Henry Kissinger, fyrrum
utanríkisráðherra Bandaríkjanna, í nefndinni vakti ekki minni athygli en
sjálf nefndarskipanin. Reagan sagði nýverið, að möguleikarnir á sam-
komulagi sem tryggði frið á þessum slóðum væru afar litlir meðan
Sandinistar stjórnuðu Nicaragua. Hann hefur og marglýst yfir að útkom-
an í Mið-Ameríku verði að vera Bandaríkjunum í hag, annars sé öryggi
þjóðarinnar í hættu stofnað. Skipun nefndarinnar hefur yfírleitt verið
tekið sem vitnisburði um að Reagan hafi gert sér fulla grein fyrir því að
með því að halda áfram á sömu braut, hefði taflið verið tapað fyrir
Bandaríkin, ekki síst vegna vaxandi andstöðu bandaríska þingsins og
almennings við afskipti stjórnarinnar af málefnum Mið-Ameríku.
Hlutvcrk nefndarinnar?
Embættismenn í Washington
hafa sagt að það hafi verið
með vilja gert hjá Reagan að
hafa vald og umboð nefndarinn-
ar óljóst. Hið eina, sem vitað er
að nefndin á að gera, er að koma
með hugmyndir um efnahagsleg-
ar, pólítískar og þjóðfélagslegar
úrbætur fyrir Mið-Ameríku, úr-
bætur sem dregið gætu úr óreið-
unni sem á þessum slóðum ríkir.
Tveimur brennandi spurningum
er ósvarað, en það eru spurn-
ingar sem vöknuðu ekki síst
vegna þess að Kissinger hefur
verið kallaður til. Fyrri spurn-
ingin, hvort að nefndin muni
endurskoða hernaðaríhlutun
Bandaríkjanna í þessum heims-
hluta, síðari spurningin er sú,
hvort að nefndin muni reyna að
leiða til lykta átökin eftir póli-
tískum leiðum og þá vitna menn
gjarnan í reynslu Kissingers í
þeim efnum. Vangaveltur af
þessu tagi eiga rætur að rekja til
vaxandi ólgu í Mið-Ameríku og
vaxandi ótta bandarískrar al-
þýðu um að Bandarfkin séu
óðfluga að sogast inn i nýja
Víetnammartröð. Alþýða manna
hefur út af fyrir sig ýmislegt til
að byggja ótta sinn á, til dæmis
hefur Reagan aldrei beinlínis
útilokað beina hernaðaríhlutun f
Mið-Ameríku og svo standa nú
fyrir dyrum miklar æfingar
bandaríska flotans úti fyrir
ströndum Mið-Ameríku, en
margir hafa litið á þær sem und-
irbúning undir einangrun Nicar-
agua. Skiptar skoðanir eru á
hlutverki nefndarinnar, einn
embættismaður f Washington
sagði það öruggt að hún myndi
endurskoða hernaðarafskiptin,
en annar sagði að hún myndi
aldrei grafa undan stefnu forset-
ans. Enn aðrir hafa bent á að
þeir sem skipa nefndina eru allir
menn sem fylgt hafa Reagan að
málum í 'málefnum Mið-Amer-
íku, þar er enginn sem efast um
að Mið-Amerfkuvandamálinu
verði að lykta vel fyrir Banda-
ríkin, því að öðrum kosti sé ör-
yggi þjóðarinnar í hættu.
Svo sem sjá má, er því enn
ógerningur að segja til um hvórt
að nefndin muni sveigja Banda-
ríkin til eða frá „stríðsástand-
inu“ sem Reagan segir vera að
gieypa Mið-Ameríku. Óvissan
jókst enn, er Reagan gerði það
heyrinkunnugt að þrátt fyrir
skipan nefndarinnar væri mik-
ilvægt að bandaríska þingið
samþykkti 110 milljóna dollara
hernaðaraðstoð til E1 Salvador
og 80 milljóna dollara samskon-
ar aðstoð til „frelsissveita" í Nic-
aragua. Lengi hefur leikið mikill
vafi á því að Reagan fái aðstoð
þessa alla samþykkta og þing-
maður einn sem ekki vildi gefa
upp nafn sitt sagði að tilkoma
nefndarinnar breytti engu um
það. En þrátt fyrir alla þá
áherslu sem Reagan hefur lagt a
mikilvægi farsællar lausnar
fyrir öryggi Bandaríkjanna,
finnst mörgum hann hafa staðið
sig slælega. Margir þingmenn
hafa bent á að forsetinn hafi enn
ekki gert sér grein fyrir því í hve
miklum mæli bandarfsk fhlutun
þyrfti að vera ef öryggi þjóðar-
innar væri ógnað. Og hinir sömu
segja Reagan aldrei hafa komið
með nothæfar uppástungur um
efnahagsaðstoð til umræddra
landa. Sagt er, að Bandarikin
hafi látið 639 milljónir dollara af
hendi rakna til Mið-Ameríku-
ríkja það sem af er árinu og gert
sé ráð fyrir 464 milljónum á
næsta ári. En peningar þessir
hafa meira og minna farið f að
standa skil á fallandi lánum al-
þjóðabanka, en þeim ekki verið
varið til efnahagslegrar upp-
byggingar eða atvinnusköpunar.
Allmargir þingmenn eru þeirrar
skoðunar að koma verði á nokk-
urs konar „Marshall-áætlun" í
Mið-Ameríku, en Reagan og
stjórnarliðar hans hafa ekki
einu sinni hugsað málið svo
langt. Milljarðar dollara myndu
fara í aðstoð af þessu tagi.
sæti í Nicaragua. Reagan er
heils hugar þeirrar skoðunar að
stjórn Sandinista eigi engan rétt
á sér. „Sandinistarnir eru aðeins
lftið brot af byltingunni sem
gerð var og Bandaríkin verða
mótfallin stjórn þeirra meðan
lýðræði og mannréttindi eru fót-
um troðin í Nicaragua." Með
þessum orðum er talið að Reag-
an sé f raun að hrósa smásigri í
baráttunni gegn stjórn Nicar-
agua og bent er á tilboð Sandin-
ista um að semja sé þess kostur.
Reagan segir auk þess Sandin-
istana vera fjarstýrða af utanað-
komandi aðilum og það flæki
málið enn meira.
Ýmsir líta á umfangsmiklar
tilvonandi flotaæfingar Banda-
ríkjanna á þessum slóðum sem
vísbendingu um að stríð sé
óumflýjanlegt, og/eða að Reagan
vilji ögra stjórn Nicaragua. Var
Reagan nýlega spurður um
þetta, en hann sagði: „Banda-
ríski flotinn hefur verið að æf-
ingum um allan heim að undan-
förnu, án þess að það hafi vakið
sérstaka athygli og Bandarfkin
hafi verið sökuð um að hefja
stríð.“ Svo var Reagan spurður
hvort að til greina kæmi að ein-
angra Nicaragua af hafi og þá
kom loðið svar frá Reagan, eitt
af svörum hans sem almenning-
ur í Bandaríkjunum óttast hvað
mest. Hann svaraði: „Slík ein-
angrun væri alvarlegt mál og ég
vona heils hugar að til þess þurfi
ekki að koma.“ Sem sagt, Reagan
útilokaði ekkert, en hann hefur
jafnan litið á möguleikann á því
að beita hernaðarmætti sem ár-
angursríkt þrýstitæki.
I fimm ár hafa verið linnu-
lausar borgarastyrjaldir f þess-
um heimshluta og um 110.000
manns hafa fallið og helmingi
fleiri særst. Flóttamenn eru
minnst 1,1 milljón. Deilumálin
eru hin ýmsu, enda um nokkur
ríki að ræða. Grundvallaratriði
eitt er þó hin eilífa barátta ríkra
og snauðra. Erlend fhlutun, ekki
einungis Bandaríkjanna, hefur
síðan bæst við. Vinstri sinnar
hafa lýst yfir að Bandarikin hafi
skipt sér einum of mikið af mál-
efnum Mið-Ameríku og vilji nú
ein ráða framtíð heimshlutans.
Hafa Sovétmenn og Kúbumenn
fúslega gengið í lið með þeim er
þannig líta á málin og þar með
hafa deilu- og vandamál Mið-
Ameríku tengst kalda stríðinu
milli NATO og Varsjárbanda-
lagsins.
(Heimildir N.Y. Times. AP o.fl.)
eða 8% ?
Verðtrygging veitir vörn gegn veröbólgu — en
hefur þú hugleitt hversu mikla þýðingu mismun-
andi raunvextir hafa fyrir arðsemi þína?
Yfirlit hér aö neðan veitir þér svar við því.
VERÐTRYGGÐUR SPARNADUR - SAMANBURÐUR A AVÖXTUN
Verötrvgging m. v. lánskjara v í sitölu Nafn- vextir Raun- ávöxtun Fjöldi ára til að tvöf. raungildi hofuðstols Raunaukning höfuðst. eftir 9 ár
Veðskuldabréf 3% 8% 9ár 100%
Sparisk. ríkissj. 3 5% 3.7% 19ár 38.7%
Sparisjóðsreikn. 1% 1% 70ár 9.4%
GENGIVERÐBREFA
VERÐTRYGGÐ
SPARISKÍRTEINI
RÍKISSJÓÐS:
26. JÚLÍ1983:
VEÐSKULDABREF
MEÐ v. 7—8% ávöxtunarkröfu:
Sðlugengi
pr. kr. 100.-
Sölugengi
m.v.
nafn-
vaxtir
Ávöxtun
umtram
1970 2. flokkur 15.270,64
1971 1. flokkur 13.197.03
1972 1. flokkur 11,449,82
1972 2. flokkur 9.708,00
1973 1. flokkur A 6.878,39
1973 2. flokkur 6.336,78
1974 1. flokkur 4.374,04
1975 1. flokkur 3.600,41
1975 2. flokkur 2.712,74
1976 1. flokkur 2.570,51
1976 2. flokkur 2.047,56
1977 1. flokkur 1.899,45
1977 2. flokkur 1.586,05
1978 1. flokkur 1.287,88
1978 2. flokkur 1.013,25
1979 1. flokkur 854,17
1979 2. flokkur 660,18
1980 1. flokkur 498,21
1980 2. flokkur 391,73
1981 1. flokkur 336,54
1981 2. flokkur 249,94
1982 1. flokkur 226,95
1982 2. flokkur 169,63
1983 1. flokkur 131,70
MaOalávöxtun umfram v.rötryggingu *r
3,7—5,5%.
VEÐSKULDABRÉF
ÓVERÐTRYGGD:
Söiugengi m.v. nafnvexti
(HLV)
2 afb./ári (HLV) verötr.
1 ár 96,49 2% 7%
2 ár 94,28 2% 7%
3 ár 92,96 2 Vi% 7%
4 ár 91,14 2’/2% 7%
5 ár 90,59 3% 7%
6 ár 88,50 3% 7'/4%
7 ár 87,01 3% 7'/4%
8 ár 84,85 3% 7V4%
9 ár 83,43 3% 7%%
10 ár 80,40 3% 8%
15 ár 74,05 3% 8%
VERÐTRYGGO
HAPPDRÆTTISLÁÍ^
RÍKISSJÓÐS
C — 1973
D — 1974
E — 1974
F — 1974
G — 1975
H — 1976
I — 1976
J — 1977
1.fl. — 1981
ugangi
pr. kr. 100.-
4.100,17
3.536,40
2.502,85
2.502,85
1.658,99
1.503.34
1.203,20
1.064.11
231,17
12% 14% 16% 18% 20% 47%
1 ár 59 60 61 62 63 75
2 ár 47 48 50 51 52 68
3 ár 39 40 42 43 45 64
4 ár 33 35 36 38 39 61
5 ár 29 31 32 34 36 59
Ofanskráö gengi er m.a. 5% ávöxtun
p.á. umfram verótryggingu auk vinn-
ingsvonar. Happarættisbréfin eru gef-
ín út á handhafa.
Veröbréfamarkaður
Fjárfestingarfélagsins
Lækjargötu12 101 Reykjavik
lónaöarbankahúsinu Simi 28566