Morgunblaðið - 14.08.1983, Qupperneq 12

60
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. ÁGÚST 1983
Einmana norsk
„Þjóðverjadrós“
í Austur-Berlín
gleyma því sem gerst hafði á ár-
unum á undan.
— Ef ég hefði vitað það sem ég
veit í dag, hefði ég ef til vill hugs-
að mig um tvisvar á þeim árum.
En ég var blind. Ég var svo ung og
giftist manni, sem ég var hrifin af.
Það var þetta sem réð örlögum
mínum, segir hún og rennir aug-
um yfir fjölskyldumyndir í bóka-
hillunni. Myndin er frá góðum
dögum undir lok fjórða áratugar-
ins.
„Ég valdi sjálf“
Ella og maður hennar voru á
hálfgerðum flækingi fyrsta friðar-
árið. í einskonar einangrunarbúð-
um. Margir kölluðu þær fangabúð-
ir. Ella, sem var þá þunguð, fylgdi
manni sínum frá Elverum til
Dombás og þaðan til Uppdala, þar
sem hún ól barn sitt. Seinna var
Brevik, skammt frá Skien, síðasti
dvalarstaður hennar í Noregi. En
þaðan skyldu afvopnaðir þýskir
hermenn, fylgikonur þeirra og
smábörn send til Þýskalands.
Enn á Ella margar miður góðar
seinna lokuðust í raun og veru all-
ar útgöngudyr með „múrnum". En
frá 1956 til 1961 skrapp hún til
Noregs á hverju ári.
— Það var þægilegt að koma
í drungalegri hliðargötu í verkamannahverfi í Austur-Berlín býr, „Ella“. Hún er
fædd í Noregi. Hún er svokölluð stríðsbrúður, ein af allmörgum ungum norskum
konum, sem giftust þýskum hermönnum á styrjaldarárunum og eftir lok þeirra. Þær
voru nefndar, þjóðverjadrósir eða þjóðverjahórur og öðrum enn verri nöfnum. „Allir“
héldu því fram að þær hefðu svikið þegar
smábrotum stríðssögunnar, sorgleg saga.
mest lá við. Saga „Ellu“ er eitt af
Afbrot Ellu var í því fólgið að
hún varð ástfangin af þýskum
hermanni og giftist honum. Hún
hafði engan áhuga á,stjórnmálum,
en lét hjartað ráða gjörðum sín-
um. Hún var seytján ára þegar
styrjöldin braust út.
Aðrar ástæður voru til þess að
sumar norsku stúlkurnar lentu í
Þýskalandi. Nokkrar þeirra voru
hliðhollar nazismanum og ýmsar
voru engin útvalin Guðsbörn.
En sameiginlegt fyrir flestar
var það að þær komu til nýs föð-
urlands, þar sem allt var í rústum.
Þær höfðu glatað ríkisborgara-
rétti sínum og hátt á annað
hundrað þeirra áttu seinna eftir
að hafna austan járntjaldsins.
Vera má að örlög þeirra séu eftir-
tektarverðust. Og að minnsta
kosti eru þau allt önnur en þeirra
kvenna, sem settust að í Vestur-
Þýskalandi og Austurríki.
Ella var seytján ára þegar stríð-
ið breiddist út til Noregs. Hún
lifði sæmilegu lífi í smábæ í sunn-
anverðu landinu, að vísu gat vinn-
an verið eitthvað stopul og útþráin
var sterk. — Osló var freistandi og
á miðjum stríðstímanum réð hún
sig þar í vinnu við þvotta fyrir
Þjóðverja. Dvölin þar innsiglaði
örlög hennar.
Árið 1943 kynntist hún ungum
þýskum hermanni, sem hún varð
ástfangin af. Þau gengu í hjóna-
band í Elverum 24. ágúst á því ári.
Hann var lágt settur undirfor-
ingi og hafði verið áður fallhlíf-
arhermaður, að því er Ella segir.
Laglegur og góður var hann líka,
og fjölskyldu hennar féll einkar
vel við hann þegar hún kynntist
honum. Hann var frá smábæ í
norðanverðu Þýskalandi.
Við sitjum hjá Ellu í litlu íbúð-
inni hennar í Áustur-Berlín. Hún
er fremur lág vexti og útlima-
grönn. Hún er rúmlega sextug og
er nú mjög einmana. Fáir verða til
þess að skipta sér af henni og
gleðja hana. Hún dregur ekki dul
á að oft langar hana aftur til Nor-
egs. Við og við kyssir hún norska
flaggið sem stendur á stofuborð-
inu. Og síðan segir hún frá æfi
Dóttir fædd í Uppdal
Hún og maðurinn hennar eign-
uðust dóttur. Gerður fæddist í
Uppdal árið 1946. Snemma hafði
Ella ákveðið að fylgja manni sín-
um til Þýskalands, þrátt fyrir að
þar var allt í rústum. En í heilt ár
urðu þau að halda kyrru fyrir í
Noregi. Lífið var enginn leikur þó
að stríðinu væri lokið, en ekki ber
hún mikið mál á það. Sumir gaml-
ir vinir í heimabænum sneru við
henni baki, en það breyttist smám
saman. Og foreldrar og aðrir nán-
ustu reyndust henni næsta vel.
En það lifði í glóðum heitra til-
finninga og haturs fyrstu árin eft-
ir stríðið. Það var ekki svo auðvelt
að lifa fyrir unga konu, sem hafði
misstigið sig og hún var ekki upp-
litsdjörf. Ella segir, að hún geti
skilið þá sem áttu erfitt með að
Ella hefur lítið samband við Noreg. En norska flagg-
ið stendur á stofuborðinu hjá henni. Hún grípur til
þess öðru hvoru og minnist síns gamla foðurlands.
í þessari drungalegu götu í Austur-Berlín býr Ella, en gatan
er ólík öllu því sem hún minnist frá Noregi.
minningar frá „fangatíðinni".
Hún man vel margar hræðilegar
stundir. Hún hefur aldrei gleymt
ungri ljóshærðri stúlku sem reiðir
Norðmenn snoðklipptu. — Við
urðum að þola mörg andstyggileg
orð og hróp, segir hún.
Það var erfitt að yfirgefa Noreg.
Fjölskyldan stóð á bryggjunni og
grét. Faðir minn bar sig bezt. —
Eg man, að hann sagði við
mömmu að hún yrði að muna það,
að ég hefði valið sjálf.
Utsala - útsala
Kjólar frá 250 kr og pils frá 100 kr. Stakar buxur á
500 kr. Jogging-sett á 400 kr. Jakkar á 400 kr. og
dragtir frá 800 kr.
Verslumn Dalakofinn,
Linnetsstíg 1,
Hafnarfirði.
m
Metsölublað á hverjum degi!
HOPFERDIR A EINKABILUM
UMEVROPU
F.I.B. BOÐAR TIL HOPFERÐA
ÍSLENSKRA BIFREIÐAEIGEMDA UM SÓLRÍK
S • •
EVROPGLOND. Velja má um þrenns konar ferðir og þrjá brottfarar-
daga. þátttakendur eru ekki bundnir við að halda hópinn meira en
hverjum sýnist, - enda á eigin bílum._____________________________________________
BROTTFÖR MEÐ MS. EDDU:
17.8 (örfáir klefar lausir), 24.8 (uppselt) og 31.8
1. 2ja vikna ferð til Bretlands og Þýskalands, þátttökugjald kr. 12.900.-
Innifalið: Sigling til Newcastle, gisting á hótelum í 5 nætur, sigling með ferju yfir til
Hollands og sigling tíl baka með Eddu til Reykjavíkur.
2. 2ja vikna ferð til Þýskalands, þátttökugjald kr. 11.900,-
Innifalið: Sigling til Bremerhaven, gistíng á hótelum í 2 nætur og sigling til baka til Reykjavíkur.
3. 2ja vikna ferð til Þýskalands, þátttökugjald kr. 10.200.-
___Innifalið: Sigling til Bremerhaven og tíl baka tíl Reykjavíkur. Hótel eða tjaldstæði ekki innifalin í verðinu.
í öllum ferðum verður fararstjóri frá F.Í.B. sem leiðbeinir ökumönnum í akstri erlendis.
Nánari upplýsingar, ferðalýsingar og skráning þátttakenda á Ferðaskrifstofu F.Í.B.
FERÐASKRIFSTOFA FÍB BORGARTÚNI 33 SÍMI29999 FIB FIB