Morgunblaðið - 12.11.1983, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 1983
21
í tómarúmi
plastfrægðar og
viskídrykkju
Leiklist
Jóhanna Kristjónsdóttir
hjódleikhúsið: Návígi eftir Jón
Laxdal Halldórsson.
1‘ýóing: Arni Bergmann.
Lýsing: Hávar Sigurjónsson.
Leikmynd: Björn G. Björnsson.
Búningar og aðstoó vió leikmynd:
Guðrún S. Haraldsdóttir.
Leikstjórn: Brynja Benediktsdóttir
og Jón Laxdal Halldórsson.
Mannleg samskipti, áleitin
áform, sem muni leiða til frægð-
ar og frama. Áform sem verða
aldrei að virkiieika, vegna þess
að eitthvað skortir. Kannski er
frægðin heldur ekki eftirsóknar-.
verð, þegar öllu er á botninn
hvolft. Og þó. Líklega vantar
hugrekkið. Þá er þægilegra að
láta sig dreyma og sturta í sig
nokkrum viskíflöskum með
hverjum draumi (mikið hlýtur
Borgar Garðarsson að hafa verið
orðinn leiður á teinu). Einhvern
tíma hefur þó kannski verið
hæfileiki til að skapa, hug-
myndaflug og dugur til að skapa
hjá þessu fólki. En einhvers
staðar á leiðinni hefur eitthvað
farið að snúast öfugt. Og hér er
svo málum komið, að hver lifir í
sínum heimi. Þessir heimar
snertast á stöku stað, en þeir eru
allir óraunverulegir og „þríhyrn-
ingurinn" — vinurinn — eigin-
maðurinn — eiginkonan — hafa
svo sem ekki getu til eins eða
neins, nema láta flæða frá sér
orð. Ekki orð, sem byggja upp og
mynda samstæðu og samfellu,
heldur orð sem drepa, svo að
vitnað sé nú í verkið.
En sem sagt, leikritið hefst:
Paul eiginmaður er að hlusta á
fréttirnar og hlustar þó ekki. Því
til undirstrikunar eru þær
endurteknar nokkrum sinnum.
Hann dundar við að opna flöskur
og undirbúa allt fyrir komu Rud-
olfs vinar síns, sem er líklega að
minnsta kosti heimsfrægur.
Kannski Paul sé það líka. Óljóst
fyrir hvað. Rut eiginkona er að
vökva blómaskrúðið og snurfusa
það. Sögusviðið er stórt setur
einhvers staðar í Mið-Evrópu.
Svo veltur inn á sviðið hinn sæli
og frægi listamaður Rudolf, í
bókstafstaflegri merkingu. Upp-
hefjast nú samræður um kvik-
myndirnar sem á að framleiða
og færa þeim frægðina og lífs-
gleðina. Ög drukkið mikið viskí
með. Konan situr bak við blóm
og reykir. Brosir eins konar
brosi.
Þessar samræður urðu býsna
langdregnar og ekki spaklegar,
þótt innan um og saman við
spryttu fram góðar replikkur.
Samskipti hjónanna ber á góma,
lýsingar mannsins á þeim og síð-
ar í leiknum konunnar; bæði
væru þau hamingjusamari ef
hitt væri dautt og þau gætu
geymt öskuna í krukku á arin-
hillunni. Rudolf drekkur og
drekkur og stóru hugmyndirnar
verða ekki að veruleika í þetta
skiptið og skyldi engan undra.
Rithöfundurinn birtist í næsta
þætti og er haldið áfram á sömu
leið. Rudolf er timbraður og
drekkur sig upp. Rithöfundurinn
vill fá þessar manneskjur í lið
með sér til að framleiða stóra
listaverkið. Mér er spurn: hvað
vill „höfundurinn" vera að púkka
upp á þessar útbrunnu verur,
sem virðast vilja það eitt að fá
að vera með kvölina og vanmátt-
inn í sínum loftþéttu hólfum, þar
sem ekkert kemst að, alténd ekki
lífsandi? Svo er hlé. Og hvað hef-
ur verið að gerast annað er
dregnar eru upp myndir af fólki
sem talar í frösum. Kannski
skýrist þetta eftir hlé.
Þá er Paul eiginmaður að taka
tappa úr flöskum, hefur útvarpið
á, fréttirnar eru ekki endurtekn-
ar núna. Konan er eitthvað að
dúlla si sona. Þau eru að undir-
búa heimsókn elskulegs vinar
þeirra, Rudolfs stórlistamanns.
Og svo hlúnkast hann í bókstaf-
legri merkingu inn á sviðið.
Hefjast nú á ný samræðurnar
um áformin, draumana og for-
tíðina. En draumarnir rætast
ekki frekar nú en áður, áformin
ekki raunhæfari, fortíðin blend-
in. Og væri þá ekki bara ráð að
fá sér viskí. Undir lokin virðist
niðurstaðan vera sú að það muni
aldrei gerast neitt umfram það
sem sýnt hefur verið. Þau vilja
status kvó. Hann er eftir allt
saman skársti kosturinn. En
birtist þá ekki allt í einu höfund-
urinn og hefur sér til fulltingis
nokkra Palestínuskæruliða, gráa
fyrir járnum. Arabagullið hefur
verið tryggt, hann ætlar að
neyða Paul og Rudolf til að taka
þátt í leik sem þeir hafa gefið frá
sér fyrir löngu. Köttur úti í mýri
setti upp á sig stýri. Tjaldið.
Árni Bergmann hefur þýtt
leikritið og gott málfar hans var
án efa texta höfundar til fram-
dráttar. Leikmynd Björns
Björnssonar er ákaflega viða-
mikil og vendilega unnin, senni-
Iega mjög mið-evrópsk ef út í
það er farið. Svo er auðvitað
spurningin hvernig eigi að leika
svona texta. Er þetta gleðileikur
um sorg? Eða sorgarleikur um
gleði? Þar er leikstjóra vandi á
höndum og tekst að fara bil
beggja og sýna hugkvæmni í
leikstjórninni og vinnubrögðin
eru vönduð í hvívetna. Þar sem
mér hefur ekki gefist kostur á að
sjá handritið er mér ekki ljóst,
hvort það er hugmynd leikstjóra
eða höfundar að láta Guðrúnu
Stephensen tala þetta sérstæða
mál sem hún gerði á stundum —
og stundum alls ekki. Aftur á
móti tókst útfærsla þeirrar
hugmyndar, ekki hvað síst vegna
þess hvað Guðrún Stephensen
skilaði hlutverkinu afbragðs vel.
Náði að lýsa dularfullri konu,
lífsleiðri en með skammt af
glettni eftir í farangrinum, og
hefur ekki látið þetta skrítna og
heldur hvumleiða líf beygja sig.
Borgar Garðarsson er með sviðið
á valdi sínu, framsögn og hreyf-
ingar fagmannlegar og aðdáun-
arverður var dugnaðurinn við
teviskíið. Aftur á móti kannski
ekki hægt að búast við því að
hann skilaði því, hver Rudolf er,
til þess er persónan of fjar-
stæðukennd. Róbert Arnfinns-
son fór létt með Paul, lék býsna
mikið upp á rútínu, en þá er mér
líka aftur spurn: Hvað voru leik-
ararnir að leika, lífsfirrtar al-
vörumanneskjur eða einhverjar
týpur eða skissur.
Þetta leikrit er mér óneitan-
lega nokkur gáta. Kannski eigi
bara að slá öllu upp í grín og
vitna í eitt spekiyrðanna í
verkinu: To be or not to be — det
er spörgsmaalet.
Kjarvals-
sýningu
lýkur um
helgina
UM HELGINA lýkur sýningunni á
verkum Jóhannesar S. Kjarvals að
Kjarvalsstöðum, sem opnuð var 15.
október síðastliðinn, á afmælisdegi
Kjarvals.
Á sýningunni eru allar mál-
verkagjafir sem borist hafa
Kjarvalssafni frá opnun hússins^
1973, í allt 46 málverk og teikn-
ingar. Tilefni sýningarinnar er
fyrst og fremst að sýna gjöf þeirra
hjóna Eyrúnar Guðmundsdóttur
og Jóns Þorsteinssonar, íþrótta-
kennara, sem þau færðu safninu í
sumar, fjögur stór olíumálverk og
tuttugu og tvær teikningar. Á sýn-
ingunni er einnig starfsferill Jó-
hannesar S. Kjarvals í máli og
myndum, eftirprentanir, kort og
ljósmyndir í 25 römmum, unnin af
Gylfa Gíslasyni, myndlistar-
manni.
Sýningin er opin daglega kl.
14—22, fram til sunnudagskvölds
13. nóvember.
Á laugardaginn 19. nóv. nk.
opna síðan Ingunn Eydal og
Messíana Tómasdóttir sýningu í
Kjarvalssal, en þær hlutu báðar
starfslaun Reykjavíkurborgar í ár.
FrétUtilkynning frá Kjarvalsstödum.
„Island
og friðar-
umræðan“
ísafoldarprentsmiðja hf. hefur
sent frá sér ritið „ísland og friðar-
umræðan", en það eru framsögu-
erindi sem flutt voru á friðarráð-
stefnu Lífs og lands 22. október sl.
Ritið er gefið út i samvinnu við
Líf og land, það er 52 bls. að stærð
og útsöluverð er kr. 296,40.
Nú bjóðum við alla þá sem horfa fram á veginn með hagsýnina að
leiðarljósi velkomna til okkar á sýninguna Skrifstofa framtíðarinnar í
Húsgagnahöllinni á Bíldshöfða
Við kynnum þar fjölbreytt úrval okkar af Silver-Reed og Message
rafmagnsritvélum, ritvinnslukerfum Silver-Reed og Televideo,
Ijósritunarvélum frá U-Bix, tölvuprenturum frá Nec, Star og
Silver-Reed og að sjálfsögðu sýnum við fjölbreytt notkunarsvið
Televideo tölvunnar við hinar ólíkustu aðstæður.

IBM PC í allri sinni dýrð!
Síðast en ekki síst kynnum við nú í fyrsta sinn á íslandi drottningu
einkatölvanna, IBM Personal Computer sem verið hefur leiðandi í allri
framleiðslu einkatölva í heiminum.
£

%
SKRIFSTOFUVELAR H.F.
Hverfisgötu 33 — Simi .20560 — Pósthólf 377