Morgunblaðið - 12.11.1983, Page 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 1983
Sýningunni íslensk grafík ’83
lýkur á sunnudagskvöld
Undanfarið hefur staðið yfir í kjallara Norrœna hússins sýning á verkum 31 grafíklistamanns, sem
félagið íslensk grafík gengst fyrir. Er þetta sjötta samsýning félagsmanna, 17 félagsmenn sýna, en auk
þess var ófélagsbundnum listamönnum boðið að vera með og þáðu 14 það boð. Á sýningunni eru um 140
verk og eru þauflest öll til sölu. Sýningunni lýkur á sunnudagskvöld, en er opin í dag og á morgun á milli
klukkan 14 og 22. Hér á eftir fara viðtöl við nokkra aðstandendur sýningarinnar.

w
Ingiberg Magnússon formaður félagsins íslensk grafík:
Mikil gróska í grafík
Félagið íslensk grafík var stofnað
árið 1969 og eru félagsmenn nú um 30
að tölu. Annað hvert ár gengst félagið
fyrir samsýningum félgsmanna og er
félagssýningin íslensk grafík '83 sú
sjötta í röðinni. Núverandi formaður
félagsins er Ingiberg Magnússon.
Blaðamaður bað Ingiberg að gera
nokkra grein fyrir starfsemi félagsins
og sögu þess.
Málmþrykk: Fyrst er sérstakt
einangrunarefni borið á kopar —
eða zinkplötu. Síðan er rispað í
efnið með þar til gerðum nálum,
svipað og teiknað sé með penna.
Þegar teikningunni er lokið er
platan böðuð í sýru. Einangrunar-
efnið er því næst þvegið af og þá
hefur sýran étið sig niður í málm-
inn þar sem strikað hafði verið.
Blekinu er svo nuddað vandlega á
flötinn og þess gætt að það fari vel
ofan í hverja rauf. Loks er blekið
þurrkað af yfirborði plötunnar og
þá er hún tilbúin til prentunar.
Sigrún lýsti mezzótintu-tækn-
ÍHBÍ svo: „Maður byrjar á því að
ýfa upp koparplötu með sérstöku
áhaldi, sem er ekki ósvipað tób-
aksjárni. Það er mikil vinna og
getur tekið tvo til þrjá daga. Það
er engin sýra notuð og næst byrjar
maður á sjálfri myndinni, slípar
niður í járnið með sérsmíðuðum
slípurum, mest þar sem á að vera
ljósast. Maður vinnur sem sagt frá
svörtu yfir í hvítt, líkt og teiknað
mannshár í vefinn
Sáldþrykk hefur nokkuð rutt sér til rúms hér á landi síðustu árin,
sérstaklega síðan kennsla hófst í listinni við Myndlista- og handíðaskóla
íslands árið 1975. Þórður Hall er einn þeirra sem fást við graffk af þessari
tegund, hann kennir sáldþrykk við Myndlista- og handíðaskólann og á
nokkur verk af þessu tagi á sýningunni í Norræna húsinu nú. Við báðum
Þórð að lýsa því í stuttu máli hvernig mynd er gerð með þessari aðferð:
„Sáldþrykk er ævagömul jap- litirnir eiga að vera margir. Jap-
önsk aðferð við myndgerð, þótt
efnin sem notuð eru nú séu önnur
en áður var. Þetta gengur þannig
fyrir sig, að þéttofinn nælonvef-
ur er strekktur á ramma, en síð-
an er skapalón búið til með því
að þekja þann hluta vefjarins
sem ekki á að þrykkja með sér-
stökum plastefnum. Ramminn er
síðan lagður á blað og litur
strokinn með sköfu eftir vefnum.
Liturinn sáldrast þá í gegnum
möskvana á þeim stöðum sem
ekki hafa verið einangraðir. Það
er aðeins hægt að nota einn lit í
einu og því þarf fleiri ramma ef
anir notuðu á sínum tíma
mannshár í vefinn, seinna var
silki notað en nú er algengast að
brúka nælon."
— Er hægt að blanda saman
litum með þessari aðferð?
„Á vissan hátt. Það er hægt að
þrykkja lit yfir annan, blátt yfir
gult, til dæmis, og fá einnig fram
grænan blæ. En þessi blöndun er
töluvert ólík því sem hægt er að
ná fram með olíulitum og vatns-
litum."
— Hvernig vinnurðu slíkt
verk? Gerirðu nákvæma frum-
teikningu?
Ingiberg Magnússon, formaður félagsins fslensk grafík, í sýningarsalnum í
kjallara Norræna hússins.
unnið hafði verið hér á landi á þessu
sviði.
Á sýndingunni í Norræna húsinu
nú fórum við út í að bjóða ófélags-
bundnum listamönnum að vera með.
Það er mjög ánægjuleg hve margir
höfðu áhuga á þessu. Það er 31 lista-
maður sem sýnir og af þeim eru 14
ófélagsbundnir, mest ungt fólk, sem
annaðhvort er í námi eða hefur ný-
lokið því. Það er greinilega mikil
gróska í þessari listgrein hér á landi
um þessar mundir."
— Hver heldurðu að sé skýringin
á því?
„Það kemur sjálfsagt margt til.
Eitt er að grafísk tækni er í sjálfu
sér mjög heillandi, býr yfir miklum
möguleikum. Eins hefur grafíkin
fengið mjög góðar undirtektir, að-
sóknin hefur verið góð á sýningar
okkar og salan ágæt. Og svo má ekki
gleyma því að hér er um ódýrar
myndir að ræða, sem fólk hefur
frekar efni á að kaupa en til dæmis
málverk."
Þórður Hall á verkstæði Myndlista- og handíðaskóla fslands.
Morgunblaöið/Kristján Einarsson
„Já, ég geri vinnuteikningu í
réttri stærð áður en ég hefst
handa. En því er ekki að neita að
myndin þróast oft á allt annan
veg en gert var ráð fyrir í upp-
hafi. Hún tekur af manni völdin,
maður sér smám saman nýja
möguleika og hikar því ekki við
að breyta út af frumhugmynd-
inni, ef því er a skipta."
Sigrún Eldjárn í vinnustofu sinni.
Sigrún Eldjárn:
Eini íslenski lista-
maðurinn sem notar
mezzótintu-tækni
í huga leikmannsins er grafík
grafík. En málið er engan veginn svo
einfalt. Undir þetta samheiti fellur
fjöldinn allur af aðferðum til að
skapa listaverk raeð hinum ýmsu tól-
um. Fjórar aðferðir eru sennilega al-
gengastar: steinþrykk (litografía),
málmþrykk (æting), sáldþrykk og
dúkrista. Ein aðferð er minna þekkt
hér á landi, mezzótinta, en Sigrún
Eldjárn er eini grafíklistamaðurinn
hérlendis sem beitir þessari tækni
og sýnir tíu slíkar myndir á sýning-
unni í Norræna húsinu. Sigrún lýsti
mezzótintu-aðferðinni fyrir blaða-
manni, en af því að efniviðurinn er
koparplata er rétt að lýsa fyrst
venjulegu málmþrykki til að fá
samanburð.
væri með hvítri krít á svart blað.
Það er hægt að ná öllum tónum á
milli svarts og hvits, sem er einn
aðalkosturinn við þessa aðferð.
Loks er blekið borið á og prentað.
Ég lærði þessa aðferð úti í Pól-
landi og hef unnið við þetta frá
árinu 1978. Mér er ekki kunnugt
um annan íslending sem stundar
þetta nú,“ sagði Sigrún.
„Þótt við lítum svo á að félagið
hafi verið stofnað árið 1969 þá var
áður til annað félag með sama
nafni. Það var stofnað árið 1954 en
leið undir lok,“ sagði Ingiberg.
„Sumir vildu því kannsi líta svo á að
félagið hafi verið endurreist 1969. í
gamla félaginu komu margir ágætis
listamenn við sögu. Jón Engilberts
var eina aðalsprautan og ég get
nefnt nokkur önnur nöfn, Nínu
Tryggvadóttur, Barböru Árnason,
Jóhann Briem, Gunnlaug Scheving
og svo auðvitað Braga Ásgeirsson og
Kjartan Guðjónsson, en þeir eru
báðir virkir í félaginu okkar nú.
Við höfum haldið sex félagssýn-
ingar frá stofnun félagsins 1969. Þá
fyrstu í Unuhúsi 1970, síðan í Nor-
ræna húsinu 1975, ’77, ’79, '81 og
loks núna ’83. Auk þess hefur félag-
ið efnt til sýninga víða erlendis, til
dæmis á öllum Norðurlöndunum, í
Bandaríkjunum og Vestur-Þýska-
landi. Afmælissýning 1979 gerði víð-
reist. Hún var opnuð á sama tíma á
íslandi og i Finnlandi, en fór síðan
um öll Norðurlöndin að Færeyjum
undanskildum. Á Listahátíð 1976
stóð félagið fyrir yfirlitssýningu á
Kjarvalsstöðum á íslenskri grafík,
sem var eins konar úttekt á því sem
Þórður Hall:
Japanir notuðu