Morgunblaðið - 16.11.1983, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. NÓVEMBER 1983
Útvegsmál, bankar o.fl.
— eftir Geir Borg
Eins og kunnugt er, varpaði
góðvinur minn Albert Guð-
mundsson fjármálaráðherra fram
þeirri spurningu, hvort ekki væri
réttast að leysa útvegsmenn á ís-
landi úr viðjum, með því að strika
út skuldir þeirra við opinbera
sjóði.
Stórhugur hefur ávallt verið að-
al Alberts Guðmundssonar og þótt
ágreiningur sé manna á meðal um
ágæti þessarar hugmyndar, hefur
Albert Guðmundsson látið í það
skína, að tilgangur hennar hafi
öðrum þræði verið sá að vekja al-
mennar umræður um þetta mikla
vandamál, ef á þann hátt kynnu
að fást vísbendingar um betri
lausnir. Vissulega hafa margir
látið frá sér heyra og gerir ekkert
til, þótt ég sláist í hópinn.
Ég lít málið öðrum augum en
Albert Guðmundsson, af því ég
hygg, að hugmynd hans um
„skulda-aflausn" leysi ekki það,
sem fyrir honum vakir, sem ég
leyfi mér að telja að sé:
í fyrsta lagi: Hvernig á að
bregðast við vanda, sem stafar af
offjárfestingu í fiskveiðiskipum og
vinnslustöðvum.
f öðru lagi: Hvar og hvernig á að
finna hvata, sem leiðir til umbóta
í efnahagslífinu með sérstöku til-
liti til sjávarútvegsins.
Pyrri liður: Meðan núverandi
forsætisráðherra, Steingrímur
Hermannsson, var sjávarútvegs-
ráðherra í ríkisstjórn Gunnars
Thoroddsen, varði hann í sjón-
varpsþætti gerðir sínar í útvegs-
málum gegn gagnrýni þáverandi
alþingismanns, Arna Gunnarsson-
ar, sem byggðist á því, að Árni
Gunnarsson taldi ráðherrann hafa
leyft offjölgun fiskiskipa og veitt
af ofrausn styrki til útgerðarfé-
laga, sem voru nauðulega stödd.
Spurði ráðherrann þá, hvort Árni
Gunnarsson væri mótfallinn því,
að greiddar hefðu verið kr. 29
milljónir fyrir tilteknar eignir
(ómetnar) í því skyni að bjarga 8
til 9 fjölskyldum frá gjaldþroti
eða hvort Árni Gunnarsson óskaði
þess, að gjaldþrotum fjölgaði.
Árni Gunnarsson þverneitaði, að
sú væri ósk hans og mátti nú vart
merkja meiningarmun milli herr-
anna.
Gjaldþrot er leitt orð og eðlilegt
að enginn óski, hvorki sjálfum sér
né öðrum til handa, að þurfa að
þola þá raun. Hitt er engu að síður
staðreynd, að fjöldi atvinnurek-
enda er ekki starfi sínu vaxinn, og
á það ekki síst við innan útgerðar-
innar, og af þeim orsökum valda
þeir einatt sjálfum sér og öðrum
tjóni. Þessa menn ber að stöðva en
ekki styrkja. Stuðning má að
sjálfsögðu veita til þess að gera
þeim uppgjörið sem bærilegast, en
hvað „pennastrik" Alberts Guð-
mundssonar áhrærir er hætt við,
að þeir fái mest, sem minnst eiga
skilið, sem sé þeir, sem hlutfalls-
lega skulda mest miðað við umsvif
og veltu. Stöðvunarskylda hvílir
hinsvegar ekki á þessum mönnum
og því geta þeir eftir sem áður
haldið áfram basli sínu við útgerð,
öðrum til óþurftar.
Meðan þetta er skrifað berast
þær fréttir frá fiskifræðingum, að
á næsta ári verði enn að skera
niður þorskafla um ca. 30%, svo
þorskstofninn á Islandsmiðum
fari ekki niður fyrir hættumörk.
Þá þarf ekki lengur vitnanna við.
Draga verður saman segl útgerð-
arinnar með því að selja úr landi
þau skip/báta, sem ekki er not
fyrir og stuðla að því að þeir fær-
ustu fái að njóta sín. Einkunnar-
orðin, sem felast í því mati, hljóta
að vera, að þá beri að verðlauna
(ekki hegna með sköttum), sem
veiða og verka leyfilegt fiskmagn,
er uppfylli besta gæðamat með
minnstum tilkostnaði. Aflakóngur
á ekki að vera sá sem skilar flest-
um fiskum, heldur hinn sem veitir
mestan arð.
Seinni liður: Óhætt er að full-
yrða, að frá því að ísland losnaði
úr nýlendufjötrum, hafi flestir af-
reksmenn atvinnusögu okkar á
einhvern hátt tengst sjónum. Enn-
þá eru meðal okkar aldnir vík-
ingar og heiðursmenn eins og Ein-
ar Guðfinnsson, Ingvar Vilhjálms-
son, Tryggvi ófeigsson, svo ein-
hverjir séu nefndir. Þessir af-
bragðs- og fyrirmyndarmenn eiga
sér arftaka í hinum ýmsu ver-
stöðvum landsins, sem þegar hafa
sýnt manndóm sinn og eru líklegir
til mikilla átaka. Þeir hafa hins
vegar verið ruglaðir í ríminu.
Með tilkomu bæjarútgerða og
styrkþega, sem tengjast byggða-
stefnu o.fl., hefur fjármagn og
hæfur vinnukraftur dreifst víðar
en skyldi og óreyndir og misvitrir
stjórnmálamenn ráðið um of ferð-
inni.
Hvernig á alvarlega hugsandi
útgerðarmaður að fóta sig, þegar
öllu ægir saman: Nefndaálit eru
birt með stuttu millibili og þar
segir: „Sjávarútveginn vantar 400
milljónir" ... stuttu síðar: „Sjáv-
arútveginn vantar 500 milljónir"
... og enn nokkru síðar: „Sjávar-
útveginn vantar 1000 milljónir,
svo ekki komi til stöðvunar."
Hvernig þessar tölur eru fengnar
fylgir ekki sögunni; því síður hvað
hver fái í sinn hlut, rétt eins og
um væri að ræða eina heild, sem
kalla mætti samrekstrarútveg sbr.
samyrkjubú.
Inn á milli þessara nefndaálita,
birtast svo staðhæfingarnar:
„Gengið er ranglega skráð" — síð-
an: „Sala freðfisks" ... eða „Sala
saltfisks" ... eða „Sala skreiðar
skilar tapi, nema íslenska krónan
verði felld um „20%“ eða „30%“
eða „40%“. Næsta stórfrétt:
„Gengisfelling framkvæmd" og
einhver prósentutala tilnefnd. Síð-
an hefjast útreikningar: Hvaða
sjóður á að fá gengismun greiddan
og hvaða sjóður á að greiða geng-
ismun? „Starfið er margt“, en
óvíst um „bræðrabandið". Inn í
þessa hringiðu sogast svo verð-
bólgan. Stjórnmálamenn kunna
ráð gegn henni. Það er nefnt
„leiftursókn" og aðrir kynna
„niðurtalningarleið"; enn aðrir sjá
„Með tilkomu bæjarút-
gerða og styrkþega, sem
tengjast byggðastefnu
o.fl., hefur fjármagn og
hæfur vinnukraftur
dreifst víðar en skyldi
og óreyndir og misvitrir
stjórnmálamenn ráðið
um of ferðinni.“
ekkert athugavert við verðbólgu
o.s.frv. „Niðurtalningin" var valin,
en einhvernveginn fór hún úr
böndum, því þegar upp var staðið,
reyndist „niðurtalningin" verða
„upptalning"!
Þá má enn krydda grautinn með
„vaxtastefnu", en í krafti hennar
voru skráðar ótrúlega margar og
mismunandi vaxtatölur, sem eng-
inn gat áttað sig á, aðeins eitt var
víst, að maðurinn, sem átti fé í
sparisjóði, hverju nafni sem
reikningurinn nefndist — allt frá
því að vera óhreyfður í 10 ár í það
að að vera ávísanareikningur —
eigandinn hlaut að tapa. Þetta var
staðreynd um árabil, þar til verð-
tryggðu innlánsreikningarnir voru
stofnaðir, en þá skildu fæstir og
síst gamla fólkið, enda hefur það
fengið að blæða.
Er nokkur furða þótt alvöru-
útgerðarmönnum hafi þótt dans-
gólfið ærið hált fyrir slíkan darr-
aðardans og þeir því átt erfitt með
að fóta sig? (Þó hafa skattamálin
ekki verið nefnd!) Afleiðingin
þessi: Almennt traust á gildi pen-
inga glataðist að miklu leyti og
öruggast þótti að verja peningun-
um sem fyrst til öflunar annarra
verðmæta, hvort sem þeirra var
þörf eða ekki. Úr því varð offjár-
festing, sem var óraunhæf eins og
stjórn efnahagsmála.
Sem betur fer er nú ástæða til
nokkurrar bjartsýni, þrátt fyrir
erfiðleikana. Ný ríkisstjórn hefur
sest að völdum og þann skamma
tíma, sem hún hefur starfað, hefur
hún svo sannarlega snúið við blaði
fyrirrennaranna og það, sem hún
hefur skráð á nýju síðuna, er allt
til bóta og hefur Albert Guð-
mundsson ekki síst komið þar við
sögu. Hann lýsti strax yfir þeirri
stefnu sinni að selja ríkisrekin
fyrirtæki, eftir því sem föng væru
á, og sölulisti hefur að nokkru ver-
ið birtur.
Þar eð þetta mál er í deiglunni,
langar mig til að benda Albert
Guðmundssyni á einfalda en að
mínum dómi sjálfsagða lausn á
gömlu deilumáli stjórnmála-
manna, sem snýst um það, hvort
ekki sé rétt að sameina ríkisreknu
viðskiptabankana þrjá. Mitt ráð
til Alberts Guðmundssonar er ein-
faldlega þetta: Stefndu að því að
leggja þá alla niður eða selja þá.
Hér á ekki að vera nema einn
ríkisbanki, þ.e. Seðlabankinn.
Þannig er það, eftir því sem ég
best veit, um allan hinn lýðfrjálsa
heim. Með þessu yrðu viðskipta-
bankarnir losaðir undan áhrifa-
valdi stjórnmálamanna, en arð-
semissjónarmiði leyft að sitja í
fyrirrúmi í bankakerfinu. Ég vildi
óska, að slík ráðstöfun kæmi sem
fyrst til framkvæmda og í kjölfar-
ið fylgdi að sjálfsögðu — lokun
Framkvæmdastofnunar ríkisins.
Að lokum: Á umgetinn sölulista
Alberts Guðmundssonar finnst
mér endilega líka vanta eignir rík-
issjóðs í „Grundartanga", sem mér
þættu best komnar í höndum er-
lendra eigenda.
Geir Borg var forstjóri fyrir Hf.
Kol og salt og síðan var hann for-
stjóri Saltsölunnar hf.
Gullbrúðkaup:
Aðalsteinn Sigurðs-
son frá Bæjum og
Marta Markúsdóttir
í dag, 16. nóvember, eiga þau Að-
alsteinn Sigurðsson frá Bæjum og
Marta Markúsdóttir gullbrúð-
kaupsafmæli.
Foreldrar Aðalsteins voru heið-
urshjónin Sigurður Ólafsson og
María R. Ólafsdóttir, sem lengstum
bjuggu í Bæjum á Snæfjallaströnd.
Foreldrar Mörtu voru Markús Kr.
Finnbjarnarson bóndi á Sæbóli, Að-
alvík, og Herborg Árnadóttir konu
hans.
Þau Aðalsteinn og Marta bjuggu
fyrstu árin í Vatnsfirði, síðan að
Kleifum á Seyðisfirði, en þaðan
fluttu þau til Súðavíkur. Var Aðal-
steinn verkstjóri hjá Hraðfrysti-
húsinu Frosta í 2 ár, en flutti til
fsafjarðar árið 1945, þar sem þau
hjón bjuggu til ársins 1962. Á Isa-
firði lærði Aðalsteinn skipasmíðar
hjá Marzeliusi Bernharðssyni og
vann sér þar meistararéttindi. Frá
1962 hafa þau búið í Reykjavík, þar
til fyrir 3 árum er þau fluttu í Mos-
fellssveit.
Þau Aðalsteinn og Marta eiga
fjögur börn, Sigríði, Kristínu,
Grétu og Trausta, sem öll eru bú-
sett hér syðra. Hafa þau eignast 10
barnabörn og 9 barnabarnabörn.
Þessi myndarhjón eignuðust vini
hvar sem heimili þeirra var. Eins
og foreldrar þeirra í Bæjum og í
Aðalvík eru þau þekkt að dugnaði
og heiðarleik. Afkomendur þeirra
hafa einnig reynst mesta myndar-
fólk.
Vinir þeirra Mörtu og Aðalsteins
árna þeim og skylduliði þeirra allra
heilla með gullbrúðkaupsafmælið
og farsæld í lífi þeirra og starfi.
Vinur
Þau hjón verða að heiman á
gullbrúðkaupsafmælinu.
Þórarinn og Guðmund-
ur unnu á Skaganum
Guðmundur Páll Arnarson og Þórarinn Sigþórsson öruggir sigurvegarar í
Hótel Akranes-mótinu.
Bridge
Arnór Ragnarsson
HINN árlegi helgartvímenningur
Bridgeklúbbs Akraness, Hótei
Akranes-mótið, fór fram um helg-
ina á hótelinu á Akranesi. Spilaður
var 24ja para barómeter, fjögur
spil á milli para. Þórarinn Sig-
þórsson og Guðm. Páll Arnarson
unnu keppnina, hlutu 197 stig yfir
meðalskor.
Aðrir urðu Sigurður Vil-
hjálmsson og Sturla Geirsson
með 132 stig, en þriðju Runólfur
Pálsson og Áðalsteinn Jörgensen
með 119 stig. Þessi þrjú pör
hlutu peningaverðlaun. Jón
Baldursson og Valur Sigurðsson
lentu í fjórða sæti með 83 stig,
en þeir hafa tvisvar unnið þetta
mót saman og Jón einu sinni i
viðbót með Sævari Þorbjörns-
syni. Þetta var í fimmta skiptið
sem mótið er haldið. í fimmta
sæti urðu Guðm. Sv. Hermanns-
son og Björn Eysteinsson með 68
stig. Keppnisstjóri var Bragi
Hauksson og stjórnaði hann
mótinu af mikilli röggsemi.
í upphafi var stefnt að því að
ná saman 32 pörum til keppn-
innar, en einhverra hluta vegna
tókst það ekki. Var heldur dauft
hljóðið í forystumönnum Bridge-
klúbbs Akraness vegna þessarar
dræmu þátttöku, en vonandi
verður hún ekki til að draga úr
þeim kjarkinn á næsta ári.
Tafl- og
bridgeklúbburinn
Síðastliðinn fimmtudag 10.
nóvember hófst Hraðsveita-
keppni félagsins með þátttöku 17
sveita:
Staðan eftir fyrsta kvöldið er
þessi:
Sveit:
Sigfúsar Árnasonar 694
Braga Jónssonar 649
Gests Jónssonar 644
Auðuns Guðmundssonar 632
Helga Ingvarssonar 600
Næstkomandi fimmtudag 17.
nóvember verður svo keppninni
haldið áfram og eru keppendur
beðnir um að mæta stundvíslega
kl. 19.30. Spilað er í Domus Med-
ica. Keppnisstjóri er Agnar
Jörgensson.