Morgunblaðið - 07.12.1983, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. DESEMBER 1983
45
Málefhin í
fyrirrúmi
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Guðlaugs saga Gíslasonar. 148
bls. Bókaútg. Örn og Örlygur hf.
Reykjavík, 1983.
Þingmaður Vestmannaeyinga
— það voru stór orð meðan sýsl-
urnar voru kjördæmi. Baráttan
hvíldi á herðum eins. Sá varð að
axla byrðina sjálfur og rísa einn
undir ábyrgðinni.
Guðlaugur Gíslason fór fyrst
á þing fyrir Vestmannaeyjar —
rétt áður en þær runnu saman
við víðáttumikið og sundurleitt
Suðurlandskjördæmi.
Nú er Guðlaugur horfinn af
Alþingi, pólitíska straumröstin
að baki, þingmaðurinn nýtur
lífsins og minninganna. Og
skrifar bækur.
»Endurminningar frá Eyjum
og Alþingi skráðar af honum
sjálfum.« Þessi orð eru lýsandi.
Þegar bókinni er lokað og dæm-
ið gert upp kemur í ljós að Guð-
laugur Gíslason hefur ekki sagt
ýkja margt frá sjálfum sér
persónulega. Hér er ekki farið
með botnvörpu ofan í sálardjúp-
in til að draga upp gamlar
geðflækjur, öðru nær. Þetta er
fyrst og fremst málefnasaga.
Guðlaugur er maður athafna,
umsvifa. Barn að aldri byrjaði
hann að vinna fyrir sér og
heimili sínu eftir að faðirinn
var fallinn frá. Nám hans í
Danmörku var stutt en nota-
drjúgt. Strax að því búnu hófst
sá stjórnmálaferill sem endaði
á Alþingi.
Stjórnmálin byggjast á lagni
og málamiðlun. Stjórnmála-
maðurinn verður ekki aðeins að
standa klár í baráttunni. Hann
verður líka að vera tilbúinn til
sátta hvenær sem er. Guðlaugur
minnist margs í þá veru frá
löngum ferli. Til dæmis segir
hann frá því er hann eldaði
grátt silfur við pólitískan and-
stæðing í Eyjum. Þeir sendu
hvor öðrum tóninn í Eyjablöð-
unum og spöruðu ekki ádeiluna.
En svo gerðist það að flokkar
þeirra urðu að vinna saman.
Upp frá því urðu þessir menn
góðkunningjar.
Einar ríki var samherji Guð-
laugs og sat um tíma með hon-
um í bæjarstjórn. Þó flokkurinn
tengdi þá saman áttu þeir þó
ekki samleið í öllu. Einar lék
pólitískt sóló sem erfitt var að
samhæfa við rödd bæjarmála-
kórsins.
Guðlaugur Gíslason segist ef-
ast um »að ég hafi nokkurn
tíma gengið formlega í Sjálf-
stæðisflokkinn«. Eigi að síður
fór hann í framboð eftir að Jó-
hann Þ. Jósepsson hætti þing-
mennsku. Hann var þá orðinn
forystumaður flokksins í Eyj-
um. Sjálfur segist hann hafa
haft augastað á öðrum manni
til framboðs og beðið hann að
slá til. En sá svaraði afdráttar-
laust neitandi. Þá var Guðlaug-
ur valinn.
Hann var svo heppinn að
koma á þing í þann mund er
Sjálfstæðisflokkurinn hafði þau
mestu áhrif á íslensk stjórnmál
sem hann hefur nokkru sinni
GuAlaugur Gíslason
haft — í upphafi Viðreisnar.
»Heppinn«, segi ég, því vissu-
lega fylgja því ýmsir kostir
fyrir þingmann að hafa að baki
sér sterkan stjórnarflokk sem
getur komið málum fram. Vest-
mannaeyjar voru og eru mesta
athafnasvæði landsins, fram-
kvæmdir alltaf örar, athafnalíf
á fullu allan ársins hring, pen-
ingavelta mikil og sífelld fjár-
þörf. Þó gott sé að þingmaður
þess konar kjördæmis geti kom-
ið fyrir sig orði vegur hitt þó
meira þegar upp er staðið hvaða
málum hann hefur þokað áleið-
is. Þar er ekki spurt um kenn-
ingar heldur framkvæmdir. »Ég
held að samstaða þeirra þing-
manna, sem studdu viðreisnar-
stjórnina, hafi verið óvenjulega
góð,« segir Guðlaugur. Og hann
bendir á að Viðreisnarstjórn-
inni tókst að sitja þrjú kjör-
tímabil, lengur en nokkurri
annarri stjórn á landi hér.
Það kom Guðlaugi að góðu
haldi að hann hafði verið bæj-
arstjóri í Vestmannaeyjum áð-
ur en hann varð þingmaður. Það
varð því hlutskipti hans að
glíma við sömu vandamálin á
tvennum vettvangi, skoða mál-
efnin út frá tveim sjónarhorn-
um. Saman við hvoran tveggja
feril hans fóru mestu upp-
gangstímar Vestmannaeyja.
Hann segir frá því að í bæjar-
stjóratíð sinni hafi margir vilj-
að flytjast til Eyja og spurt um
gögn og gæði kaupstaðarins —
en síðast hvernig væri með
vatnið í Eyjum! Og fyrir kom að
áhuginn strandaði þar. Fólki
hraus hugur við að drekka vatn
af húsþökum. Vatnsveitan til
Eyja varð því bæði stórt og
þarft fyrirtæki, eitt hið mesta
sem ráðamenn bæjarins tóku á
herðar sér um daga Guðlaugs.
Tólf ár var Guðlaugur bæjar-
stjóri í Vestmannaeyjum.
Guðlaugur segist stundum
hafa verið spurður að því
hvernig væri að vera atvinnu-
stjórnmálamaður og eiga allt
sitt undir öðrum — það er að
segja kjósendum. Hann segist
aldrei hafa þurft að kvarta,
fylgi sitt í Eyjum hafi alltaf
verið traust. Sameining við Suð-
urlandskjördæmi hafði hins
vegar í för með sér ýmsan
vanda.
»Ég hef frá fyrstu tíð haft
gaman af stjórnmálaþrasinu,«
segir Guðlaugur, »og hefði
sjálfsagt fyrir löngu dregið mig
út úr því ef svo hefði ekki ver-
ið.«
Aftast í þessari bók Guðlaugs
er stuttur kafli sem ber slétt og
fellt yfirskriftina: Fjölskyldan.
Að öðru leyti er þetta málefna-
saga fyrst og fremst, saga Vest-
mannaeyja þann tíma sem Guð-
laugur Gíslason kom að ein-
hverju leyti við sögu mála þar:
sem athafnamaður með sjálf-
stæðan rekstur, bæjargjaldkeri,
bæjarstjóri og loks sem þing-
maður.
Margar myndir eru í bókinni,
bæði af samferðamönnum Guð-
laugs á lífsleiðinni, og svo að
hinu leytinu gamlar Vest-
mannaeyjamyndir sem minna á
hvernig lífsbaráttan var háð í
stærstu verstöð landsins fyrr á
árum.
ÞAÐ MUNAR
UM MINNA
Lambaham-
borgarhryggir^OO
Okkarverdkr. t£m O
Nýja verðið kr. 228
LondonlamblCO
Okkarverðkr. IJU
Nýja veröið kr. 296
Úrbeinuð
hangilæriO'lO
Okkar verð kr. £m IO
Nýja veröiö kr. 331
Úrbeinaöir
hangif rampartarl^ O
Okkarverðkr. I“0
Nýja veröiö kr. 234
Hangilæri"IOQ
Okkarverðkr. IbU
Nýja veröiö kr. 217
Hangifram-
parturOC15
Okkar verð kr. Uw
Nýja veröið kr. 120,15
SÖItUÖ
rúliupylsa
Okkar verð kr.
Nýja veröiö kr.
60
127
Reykt rúllupylsa
Okkar verö kr. M
Nýja veröiö kr. 127
1/2 folalda-
skrokkar tilbúnir^Q
í frystinn kr. m O kg.
Opið
alla daga tíl kl. 7
Opið
laugardaga til kl. 4
ALLTAF
OPIÐ í
HÁDEGINU
Laugalæk 2 — 8. 86511.
Höfóar til
.fólksíöllum
starfsgreinum!