Morgunblaðið - 10.12.1983, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. DESEMBER 1983
Tölvubilunin
veldur miklum
heilabrotum
Edwarda-herflugv. Kaliforníu, 9. desember. AP.
Vísindamenn skoðuðu bæði
geimskutluna Kólumbíu og geim-
fara hennar í gær, eftir að skutl-
unni var lent heilu og höldnu á
fimmtudaginn. Bilun í tölvubúnaði
plagaði geimfarana, en samt sem
áður þótti árangur ferðarinnar
hafa bæði verið mikill og góður.
„Margir hlutir urðu skýrir í
fyrsta skipti," sagði James
Rúmenía:
Bannað
að nota
ryksugur
YFIRVÖLD í Rúmeníu, þar sem
nú ríkir neyöarástand í orkumál-
um, hafa látið þau boð út ganga
að fólk eigi að hætta að nota
ryksugur, þvottavélar og kæli-
skápa til þess að spara rafmagn.
Kru þetta róttækustu skilaboð
stjórnvalda til almennings í þess-
um málum um langt skeið.
Framkvæmdanefnd komm-
únistaflokksins samþykkti
fyrir nokkru að skora á al-
menning að draga úr orkunotk-
un sinni um 50 af hundraði. Til
þessa hafa undirtektir verið
dræmar, en með hinum nýju
tilmælum fylgir jafnframt hót-
un þess efnis, að ef fólk skirrist
við beiðni yfirvalda, verður allt
rafmagn tekið af íbúðum við-
komandi.
Abrahamson, einn af fram-
kvæmdastjórum NASA,
geimferðastofnunar Bandaríkj-
anna, á fréttamannafundi í gær.
Hann bætti við að bilanirnar
hefðu einungis undirstrikað
óútreiknanleikann sem fylgir
því að ferðast um í geimnum.
Fjórtán lönd áttu hlut að 73
merkum tilraunum sem gerðar
voru í ferðinni, meðal annars
var rannsakað hvernig manns-
líkaminn bregst við þyngdar-
leysi geimsins og einnig hver
viðbrögð hans eru við því að
koma í eðlilegt þyngdarástand á
ný eftir að hafa verið í þyngd-
arleysi.
Bilaða tölvan hefur valdið vís-
indamönnum verulegum heila-
brotum, því hún var fjórtryggð
ef svo mætti að orði komast.
Telja sérfræðingar að botn fáist
ekki í málið fyrr en eftir margar
vikur og stífar rannsóknir og at-
huganir.
m
Áhöfnin á Kólumbíu gengur frá borði eftir að lent hafði verið á Edwards-
flugvellinum í Kaliforníueyðimörkinni. Stóð ferðin í tíu daga og var í henni
unnið að merkum vísindatilraunum. AP
írakar skjóta á hvað sem
fyrir kann að verða
Nikósíu, 9. desember. AP.
HIN OFINBERA fréttastofa ír-
ans, IRNA, greindi frá því í gær,
að írökum hefði orðið heldur bet-
ur á í messunni, er herþotur þeirra
réðust að skipum sem sigldu undir
fánum Kýpur og Grikklands. Tals-
maður hermálaráðuneytis íran tók
undir frétt IRNA og sakaði íraka
um að brjóta gróflega alþjóðlegar
reglur um frjálsar siglingaleiðir.
Gríska skipið laskaðist nokkuð að
sögn IRNA og tveir áhafnarmeð-
limir særðust. Hitt skipið sakaði
ekki, en íranir segjast hafa komið
því til aðstoðar tímanlega.
IRNA greindi og frá því, að
ekki stafur væri réttur í yfirlýs-
ingum íraka, að þeir hefðu sökkt
sex írönskum skipum í fyrradag
og greinilegt að annarra þjóða
skip væru nú í meiri hættu en
eigin skip. Þá neituðu íranir því
einnig að írakar hefðu skotið
niður eina af herþotum sínum.
Irakar viðurkenndu að hafa
misst eina herþotu, en sviptu
írani heiðrinum af að hafa hæft
hana með því að segja tæknilega
bilun hafa valdið því að þotan
hrapaði.
Noregur:
Sjómenn
mótmæla
Ósló, 8. desember. Frá Jan
Erik Lauré, fréttaritara Mbl.
NORSKI fiskiskipaflotinn var
mestallur í höfn síðustu tvo dagana
og var það til að mótmæla þeirri
ákvörðun stjórnvalda, að norskur
sjávarútvegur skuli fá helmingi
minni ríkisstyrk en hann fór sjálfur
fram á.
Mikil reiði ríkir í garð stjórn-
arinnar, sem batt enda á viðræð-
urnar við sjómenn og útgerðar-
menn og ákvað, að styrkurinn
næsta ár yrði 1,1 milljarður
norskra kr., um fjórir milljarðar
ísl. kr. Útvegsmenn höfðu hins
vegar farið fram á helmingi
hærri upphæð og halda því fram,
að aðeins þriðjungur ríkisstyrks-
ins komi í þeirra hlut, mest fari
til vinnslustöðva og sölusamtaka.
I dag héldu sjómenn víða fundi
og sendu stjórnvöldum skeyti þar
sem þeir mótmæla litlum skiln-
ingi þeirra á vandamálum sjáv-
arútvegsins.
Norðmenn
byrjaðir að
dæla gasinu
Osló, 9. desember. AP.
FYRSTA neðansjávargasuppsprett-
an á norska landgrunninu hefur
verið tekin í notkun, á norðaust-
urhluta Frigg-svæðisins svokallaða.
Fyrsta daginn komu upp 2 milljónir
rúmmetra af gasi, en á næstu vik-
um er áætlað að upp komi 5 milljón-
ir rúmmetra, en þá verða líka 6
uppsprettur komnar í gagnið.
Gasið verður fyrst leitt í pípum
til aðalstöðva Frigg-gasvinnslu-
svæðisins, þar sem það verður
unnið. Síðan verður það flutt eft-
ir leiðslum til Skotlands. Búist er
við því að umræddar gasupp-
sprettur endist í 5—6 ár, en talið
er að á þessum slóðum megi ná
alls um 9 milljörðum rúmmetra
af gasi.
Isabella
Peron
heim á ný
Hucnos Aire«, 9. desember. AP.
ISABELLA Peron, fyrrum forseti
Argentínu, kom til síns heima á
ný í gær, eftir að hafa verið tvö ár
í útlegð á Spáni. Frú Feron var
steypt af stóli af herforingjum ár-
ið 1967. Segist hún fara aftur til
Spánar á mánudaginn, en lét það
vera sitt fyrsta verk við heimkom-
una að gagnrýna harðlega herfor-
ingjana sem setið hafa við stjórn-
völinn í landinu síðan 1976.
Frú Peron kom í gær tii að
geta verið viðstödd er Raul
Alfonsin sver embættiseiðinn,
en hann var kjörinn forseti
landsins í kosningum á dögun-
um. Verður hann fyrsti lýðræð-
islega kjörni þjóðhöfðingi Arg-
entínu síðan frú Peron var
steypt. Innanríkisráðherra Al-
fonsins, Antonio Trocoli, tók á
móti frú Peron á flugvellinum
og mun hún ræða við Alfonsin
áður en mánudagurinn rennur
upp. Þá segist hún jafnframt
ætla að leggja ákveðnar línur í
Peronistaflokknum, en enn er
litið á hana sem leiðtoga flokks-
ins, sem tapaði i fyrsta skipti
kosningum síðan 1946 á dögun-
ERLENT
Frakkar sprengdu
kjarnorkusprengju
Wellington, Nýja Sjáland. 9. desember. AP.
FRAKKAR sprengdu mjög öfluga
kjarnorkusprengju neðanjarðar á
tilraunasvæði sínu á Mururoa-
eyjum á fimmtudaginn, önnur til-
raunin á tæpri viku, því á laugar-
daginn mældust jarðhræringar á
sömu slóðum sem raktar voru til
tilrauna Frakka.
Fimmtudagssprengjan var
mjög öflug, talin 15 kílótonna,
en til samanburðar var laugar-
dagssprengjan 6 kílótonn.
Frakkar hafa ekki sprengt á
þessum slóðum síðan 4. ágúst,
en þá var 8 kílótonna sprengja
sprengd. Sprengingin á fimmtu-
daginn var sjöunda á Mururoa á
þessu ári.
Stjórnvöld á Nýja Sjálandi,
Ástralíu og víðar hafa mótmælt
tilraunum Frakka og ítrekað
óánægju sína i hvert sinn sem
ný sprengja er reynd. Frakkar
hafa nú eins og áður vísað mót-
mælunum öllum á bug og sagt
tilraunirnar nauðsynlegar þjóð-
aröryggi Frakklands.
Lífslíkur krabbameins-
sjúklinga fara vaxandi
— segir í skýrslu bandarísku krabbameinsstofnunarinnar
YFIR 50% af öllum krabba-
mein.ssjúklingum lifa að minn.sta
kosti 5 ár og flestir úr þessum hópi
læknast nú af krabbameini sínu.
Skýrði dr. Vincent DeVita,
forstöðumaður bandarísku
krabbameinsstofnunarinnar frá
þessu fyrir nokkru. „Þessi árangur
markar tímamót," var haft eftir
DeVita, sem sagði, að seinunninn
en mikill árangur engu að síður
hefði náðst á síðustu tveimur árum
í baráttunni við flestar tegundir
krabbameins.
DeVita sagði enfremur að það
væri að þakka sérstakri 12 ára
áætlun bandarisku krabba-
meinsstofnunarinnar, sem 9.6
milljörðum dollara hefði verið
veitt til, að nú væru starfandi
5000 sérfræðingar í krabba-
meinssjúkdómum í Bandaríkj-
unum, en þeir hefðu vart verið
fleiri en 500 á árunum eftir 1970.
Þá væri „meiri sérfræðiþekking
nú fyrir hendi" en einnig nýjar
aðferðir til þess að meðhöndla
krabbamein.
Um 48% af þeim sjúklingum,
sem krabbamein hefði fundizt í á
árunum 1973—1978, lifðu að
minnsta kosti fimm ár til viðbót-
ar, svo framarlega sem þeir
hefðu ekki dáið af öðrum óskild-
um orsökum. En frá og með 1980
væru þessar tölur of varkárar.
Telur DeVita, að fjöldi þeirra,
sem nú lifir sjúkdóminn af, sé
orðinn vel yfir 50%. Á árunum
1970-1973 hefðu 42% alira
krabbameinssjúklinga lifað
sjúkdóminn af og 1960—1963
38%. Eru nýju tölurnar byggðar
á skýrslum um krabbamein frá
borgum og ríkjum í Bandaríkj-
unum, þar sem um 10% þjóðar-
innar búa.
Það dapurlegasta sem fram
kemur í skýrslunni, eru þær
fréttir, að reykingar kvenna nær
tvöfölduðu dauðsföll á meðal
þeirra af völdum krabbameins á
árunum 1970—1980 eða úr 10,7%
í 20,3%. Er talið, að tíðni
lungnakrabba kunni að fara
fram úr tíðni brjóstkrabba á
næsta ári sem algengasta
krabbamein á meðal banda-
rískra kvenna.