Morgunblaðið - 12.02.1984, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. FEBRÚAR 1984
65
sem hægt er að sameina akadem-
iskan áhuga og áhuga almennings
á svona verkum. Svo margir eru
að einhverju leyti af íslenzkum
ættum.
Það var kennslan sem laðaði
Harald að Eddurannsóknum í
upphafi. — Ég ætlaði aldrei að
fara að grufla í Eddunni. En þar
sem mér var nauðugur einn kostur
að kenna hana, þá varð ég að hafa
áhuga á þeim fræðum. Annars
verður kennslan steindauð, segir
hann. Þannig mótast áhugamál
manns af kennslunni. í vetur hefi
ég aðallega verið að hugsa um
Eddufræðin með sérstöku tilliti til
áframhaldandi útgáfu vestra.
Okkur langar til að gefa út fleira í
tengslum við Edduna, segir hann.
Og er þá að tala um Sæmundar-
Eddu, þótt hin grípi þarna nokkuð
inn í.
— Það síðasta sem ég hefi verið
að gera og langar til að koma frá
mér eru athuganir á Völuspá.
Einnig hefi ég verið að athuga
hvernig goðsagnir berast og
hvernig þær skjóta rótum. Vonast
til að geta talað eitthvað um það
áður en ég fer, þ.e. ef veður leyfir,
bætir Haraldur við og kímir. En
fyrirhugað er að hann flytji
seinna í vetur tvo fyrirlestra hér,
annan hjá Vísindafélagi íslend-
inga og hinn við Háskóla íslands.
Rannsóknir á vestur-íslenzku
— Nú væri fróðlegt að frétta af
rannsóknum, sem þú hefur verið
að gera á íslenzkunni, Haraldur.
— Það er alveg nauðsynlegt að
gera frekari rannsóknir á vestur-
íslenzkunni. Ég byrjaði á því fyrir
mörgum árum og langar mjög til
að halda því áfram nú. Ég reyndi
að draga upp nokkuð heillega
mynd af þessu í Scandinavian
Studies um 1967 og það er eigin-
lega eina víðtæka athugunin sem
birzt hefur. Fyrsta stigið er að
taka upp viðtöl við fólk á segul-
band. Síðan þarf að skrifa upp af
böndunum, þá að orðtaka það.
Einnig þarf að athuga framburð-
inn og hljóðrita. Þá má segja að
hægt sé að draga upp heildarm-
ynd. Mikið efni hefur verið tekið
upp á bönd og nú ætlum við að
gera það kerfisbundið. Ég hafði
ágætan aðstoðarmann við þetta
verk í hitteðfyrra.
— Annars er mesta safnið um
vestur-íslenzku þjóðsagnasafn í
Stofnun Árna Magnússonar, bætir
Haraldur við. Hallfreður Örn Ei-
ríksson og Olga kona hans fóru
víða um íslendingabyggðir og tóku
geysimikið upp. Þau voru fyrst og
fremst að safna íslenzkum þjóð-
sögum. Þetta er ákaflega verð-
mætt safn, sem mun örugglega
draga að sér athygli fjölda fræði-
manna í framtíðinni, þjóðsagna-
fræðinga, málfræðinga o.fl.
Það kemur fram í áframhald-
andi spjalli um þetta efni að til er
nokkurt orðasafn vestra, sem
Haraldur sagði að þeir mundu
leggja Orðabók Háskólans tii.
Gott væri að hafa þau orð á skrá
þar, þótt þau yrðu kannski ekki
notuð í Orðabókina.
íslenzkudeildin við Manitoba-
háskóia hefur því ýmislegt á
prjónunum. Haraldur segir að
með auknum áhuga á kanadískri
sögu og kanadískum bókmenntum
fýsi menn þar vestra í æ ríkara
mæli að vita hvað stendur í blöð-
um fyrri tíma. — Vandamálið er
að helstu blöð Vestur-íslend-
inganna eru skrifuð á íslenzku,
segir Haraldur. Enginn efi er á því
að þau geta veitt upplýsingar, eins
og til dæmis Framfari sem var
fyrsta sveitablaðið sem gefið var
út í Kanada. En til þess að það
geti komið að gagni verður að
þýða efnið. Við ákváðum því að
láta þýða á ensku allan Framfara,
sem út kom á árunum 1877 til
1881, greinar, fréttir og jafnvel
auglýsingarnar. Þetta er ekki
langt tímabil, en sagnfræðingar
eru ákaflega forvitnir að vita hvað
þar stendur. Þarna eru einu heim-
ildirnar sem til eru um sveita-
búskap á stóru svæði, því úti á
landsbyggðinni skrifuðu ekki aðr-
ir en íslendingar um þetta. Nú er
langt komið með þýðinguna á
Framfara. Ég fékk gegn um deild-
ina hjá mér svolítið fé til að ljúka
a.m.k. þriðjungi þessa verks og fs-
lendingafélögin ætluðu að reyna
að útvega það sem á vantar. Þýð-
andi er dr. George Houses. Ef við
höfum peninga og starfslið þá
munum við líklega líka birta úrval
úr almanaki Ólafs Þorgeirssonar,
sem var mikilvirkur útgefandi og
gaf út almanak frá 1896. Það kom
út allar götur þangað til um 1950,
þótt Ólafur væri að vísu sjálfur
látinn þá. í þessu riti er geysimik-
ið efni um vestur-íslenzka menn-
ingu og ótal margt annað sem
varðar kanadíska sögu og jafnvel
bandaríska sögu. Sagnfræðingar í
Kanada vita af þessu riti, en ekki
hvað stendur í því. Menn hafa ver-
ið að grafa upp ýmislegt í íslenzku
blöðunum og koma þá og biðja
mann vinsamlega að þýða fyrir
sig. En þessu er ekki hægt að
anna. Því er betra að reyna að
velja eitthvað af því sem maður
telur hafa gildi, þýða það og gefa
út. Hvort sem verður af útgáfu eða
ekki, þá er aðalatriðið að hafa
nokkur eintök í ljósriti á söfnum
þannig að menn hafi greiðan að-
gang að því.
— Þið hafið íslenzkt safn við
Manitoba-háskóla, er það ekki
rétt?
— Jú, við höfum stórt íslenzk
safn þar. Næststærsta íslenzka
bókasafnið í Norður-Ameríku. ís-
lenzka bókasafnið við Cornell-
háskóla er stærra enda efnin næg
þegar byrjað var að safna til þess.
I okkar safni eru um 30 þúsund
bindi. Við erum þar með flest
dagblöðin og allt það helzta sem
út kemur af bókmenntum á ís-
landi. Landsbókasafnið velur úr
fyrir okkur. Stefnan er sú að
reyna að hafa nokkurn veginn allt
þarna, enda veit maður aldrei
hvað fólk vill skoða.
Við spyrjum Harald Bessason
'þeirrar sígildu spurningar, hvort
hann ætli að orlofsári loknu að
halda áfram störfum við Mani-
toba-háskóla og hvort hann sé
nokkuð farinn að hugsa til heim-
ferðar. — Ég verð þar áfram.
Maður er búinn að vera þar svo
lengi, svarar hann. En ég verð
samt með annan fótinn hér heima.
Ef ég hefi efni á, ætla ég að fá mér
frí og komast helzt norður í
Skagafjörð. Eins og er finnst mér
guðdómlegt að þurfa ekkert að
hugsa um að kenna. Ekki þó svo að
skilja að mér hafi nokkurn tíma
leiðzt kennsla. Þvert á móti. En
það er stórhættulegt að vera of
lengi lokaður inni á háskólalóð
með allan hugann við kennslu.
Haraldur kveðst mjög ánægður
með dvölina á Islandi, þótt á hon-
um mætti heyra fyrr í þessu við-
tali að honum þætti nóg um vetr-
arveðrið. — Auðvitað kom ég ekki
með skíðin mín með mér, segir
hann kíminn. Líklega eru þau
raunar enn í gamla norðurhúsinu í
Kýrbolti í Skagafirði, þar sem
mitt fólk bjó til skamms tíma. Þó
var mér sagt að faðir minn, sem
var mikill hestamaður, hefði verið
farinn að nota skíðin sem hóffjal-
ir. í Kanada er mikið gengið á
skíðum, en þar er alltof kalt til
þess að ég geri það. Frostið getur
farið niður í 30 stig, jafnvel kemur
fyrir að það fari í 40 stig. Þetta
getur verið hættulegur kuldi að
því leyti að maður finnur hann
ekki af því að þar er alla jafna
logn. Ef maður hittir fólk, sem
farið er að hvítna á nefinu, þá er
rétt að benda því á það. En þetta
kemur ekki að sök, því fólk dúðar
sig vel til útiveru. Sjálfum finnst
mér svo mikil fyrirhöfn að fara úr
bg í að ég nota mest bílinn til að
fara milli húsa. Þarna kemur
snjór venjulega allt í einu og helst
svo út veturinn, svo að ég man
ekki eftir mikilli ófærð á götun-
um. Winnipeg sleppur við öll gern-
ingaveður, sem fara annaðhvort
fyrir sunnan okkur eða vestan.
Við erum eiginlega komin út
fyrir ramma viðtalsins um við-
fangsefni Haralds Bessasonar
prófessors í orlofi á íslandi og fell-
um talið.
- E.Pá.
Stórkostleg bylting í gólfefnum!
Ferstorp, 7mm þykk gólf boró,
semhægteraó
leggja beint á gamla gólf ió!
Nýju Perstorp gólfborðin
eru satt að segja ótrúleg
Þau eru aðeins 7 mm á
þykkt og þau má leggja ofan
á gamla gólfið - dúk, teppi,
parket eða steinsteypu.
Það er mjög einfalt að
leggja Perstorp gólfborðin
og 7 mm þykktin gerir
vandamál þröskulda og
hurða að engu. Perstorp
gólfborðin eru líka vel varin
gegn smáslysum heimilis-
lifsins eins og skóáburði,
naglalakki, kaffi, te, kóki og
logandi vindlingum.
Þú færð Perstorp aðeins
hjá okkur.
Kalmar
SKEIFUNNI 8.SIMI 82011
„SKRAMBI GÓÐ"
og ekki dýr...
DEUTZ dráttarvél kostar nú frá kr:
375.000.00 til 576.000.00 (án söluskatts)
Athugið við eigum dráttarvélar
til afhendingar nú þegar.
Veltið þessu fyrir ykkur og veljið
hina vönduðu DEUTZ dráttarvél,
verðið er virkilega hagstætt.
Gerið heyvinnuvélapantanir sem fyrst.
Skoðið
TROMPIÐ
OKKAR!
DEUTZ—INTRAC
Verð kr: 615.000.00
(án söluskatts).
gjj) H AMAR HF
véladeild
Hafið samband við sölumenn
okkar, en athugið, nú erum við ^
að Borgartúni 26 V
Sendum ef óskað er íslenskan
upplýsingabækling Og verðlista. Borgartúni 26, Reykjavík.Sími 91-22123. Pósthólf 1444.