Morgunblaðið - 11.03.1984, Qupperneq 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. MARZ 1984
Vanþakklæti í velferðarþj óðfélagi
— eða lifir fimm manna fjölskylda
í vellystingum af 12 þúsund kr.?
Rœtt við Sigrúnu Sigurðardóttur, einstœða móður með fjögur börn
TEXTI: JÓHANNA KRISTJÓNSDÓTTIR
„Kins og mínum málum er nú
komið sé ég bókstaflega ekki fram
á neitt. Ég get ekki unnió úti vegna
þcss að ég er meil fjögur börn á
aldrinum 2—7 ára, stend í skiln-
aði, og er háð foður mínum sem
hefur hjálpað okkur með húsnæði
og alls konar kostnaðarliði sem ég
réði ekki við ella. Þeir peningar
sem ég hef til ráðstöfunar nú, er
12.447,- krónur á mánuði og það
þarf ekki mikla glöggskyggni til að
sjá að það hrekkur skammt til að
framfleyta fimm manna fjöl-
skyldu.“
Þetta segir Sigrún Sigurðar-
dóttir, 32ja ára gömul húsmóðir,
búsett í Breiðholti. Eins og al-
kunna er hafa orðið miklar og
heitar umræður um kjör og
stöðu einstæðra foreldra í kiöl-
far samkomulags ASÍ og VSI og
væntanlegs félagsmálapakka
sem ríkisstjórnin er að ganga
frá. Þar eru lægstu laun hækkuð
um þúsund krónur eða þar um
bil, mæðralaun með þremur
börnum verða eftir hækkunina
5.869 krónur og barnabætur
verða tekjutengdar. Það er að
segja, bætt er við svokölluðum
barnabótarauka, sem er tólf þús-
und krónur fyrir hvert barn,
með því skilyrði þó, að foreldri
hafi 150 þúsund krónur eða það-
an af minna í árslaun. Mætti því
ætla að þessi barnabótaauki
kæmi tiltölulega fáum að gagni.
Meðlag og barnalífeyrir eru í
pakka ríkisstjórnar og túlkunum
ASÍ og VSÍ, talið sem tekjur for-
eldris og skulu hækka úr um
1.600 krónum á mánuði í rétt tvö
þúsund. Að margra dómi er frá-
leitt að reikna meðlag/barnalíf-
eyri á þennan hátt inn í kaup
foreldris og til þess fallið að villa
um fyrir fólki, því að meðlag/-
barnalífeyrir er ekki tekjur for-
eldris heldur hálfur framfærslu-
eyrir barns og væntanlega ekki
aðrir hópar tekjulægri á landi
hér, jafnvel eftir þessa „bót“. Og
í þessum umræðum öllum hefur
umræðan ekki beinst að einum
hópi, sem Sigrún Sigurðardóttir
er til dæmis í: þ.e. einstæðir for-
eldrar, sem vegna ómegðar kom-
ast alls ekki út á vinnumarkað-
inn. Hún segir
„Ég stend í skilnaði um þessar
mundir, en var gift í sjö ár, þar
af bjuggum við nokkur ár úti í
Svíþjóð^ Þegar ég kom heim
flutti ég inn til föður míns, sem
er ekkjumaður. Hann varð síðan
að stækka við sig þegar hann tók
inn til sín fimm manna fjöl-
skyldu og festi kaup á raðhúsi í
Breiðholti og þar búum við nú
saman öll. Ég greiði föður mín-
um upp í húsaleigu 5.000.- krón-
ur á mánuði, sem er auðvitað
fáránlega lág upphæð og hrein-
asti lúxus fyrir mig. Faðir minn
hefur lagt á sig mikla vinnu til
að hjálpa mér og ég kem ekki
auga á hvernig okkur hefði reitt
af ef hann hefði ekki getað
hjálpað okkur. Eitt af börnum
mínum er öryrki og mikill las-
leiki hefur herjað á yngsta barn-
ið. Meðal annars þess vegna hef-
ur verið óhugsandi að ég gæti
komist út að vinna í bráð og
lengd. Ég kysi sjálf líka að vera
heima hjá börnum mínum þegar
þau eru svona ung, en ég vildi
geta boðið þeim betra. Ég leitaði
á náðir Félagsmálastofnunar-
innar og fékk frá því í vor fjögur
þúsund krónur á mánuði meðal
annars til að greiða af þvottavél
sem ég hafði ekki átt. Hjá
Félagsmálastofnuninni eru
menn að því er virðist, mjög
heilsulausir og er afar erfitt að
ná í menn vegna veikindafor-
falla. Þessi veikindi tefja líka að
mál séu tekin fyrir. Ég bað t.d.
um aðstoð vegna tannviðgerða
yngsta barnsins en var sagt að
ekki væri hægt að lofa neinu og
gafst upp á því að vera stöðugt
að eltast við fólk sem aldrei var í
kallfæri. Það telst varla munað-
ur með fjögur börn á svo ungum
aldri. Auk þess hefur læknis-
kostnaður verið afar hár og
hugsi maður til að fara að vinna
úti verður náttúrulega að
tryggja gæslu fyrir börnin og
það kostar sitt. Satt að segja er
ég full örvæntingar yfir því
hvernig að öllu er búið. Er frá-
leitt að foreldri með ung börn
geti átt rétt á tekjutryggingu í
ákveðinn tíma? Ég er ekki að
meina einhverja aðstoð, sem
veitt er af Félagsmálastofnun,
heldur að maður hefði rétt til
þess og þyrfti ekki að líta á það
sem ölmusu. Mér finnst það
verðugt verkefni að vinna heima
og ala upp börnin mín, en við
þessar aðstæður verður þetta
ólýsanlega erfitt. Og ég fæ ekki
séð að neinar stórbreytingar séu
í vændum, þó svo að þær hækk-
anir sem hátt er nú talað um af
ýmsum komi til framkvæmda.
Sigrún heldur heimilisbókhald
og til að menn geti áttað sig á
stöðu hennar, einstæð móðir
með fjögur ung börn, getum við
litið á dæmið. Það skal tekið
fram að hún reiknar meðlög til
tekna af illri nauðsyn og eitt af
börnum hennar er á örorkubót-
um. Sigrún hefur ekki fengið
greiddan lífeyri frá fyrrverandi
manni sínum.
Febrúar 1984. Tekjur.
Meðlag 6.460,-
Mæðralaun 3.619,-
Barnaörorka 2.368.-
Samtals 12.447.-
Febrúar 1984. Gjöld.
Húsaleiga 5.000,-
Sími 1.500,-
Rafm./hiti 3.000.-
Afb. af tannviðg. 8.210,-
Skólagj. 700.-
Þvottav. 1.500,-
Meðul/læknissk. 2.000,-
Matvæli/hreinl.v. 14.000.-
Samtals 35.910.-
þúsund króna lágmarkslaun. Og
missti þar með rétt til fullra
barnabóta, að minnsta kosti um
6,67 prósent ef ekki meira.
Þá gæti dæmið litið út eitt-
hvað á þessa leið:
Mismunur í mínus er 23.463.-.
Þess skal getið að liðurinn
tannviðgerðir er tilkominn af
því, að yngsta barnið var mjög
veikt af eyrnabólgu á fyrsta ári
og varð þá að vera á lyfjum, sem
valda mjög miklum tann-
skemmdum.
Þegar mæðralaun og meðlag
hafa hækkað eins og ætlunin er,
verður meðlag á mánuði fyrir öll
börnin fjögur um 7.800.- krónur
og mæðralaunin 5.869.-. Þó
hækkun yrði — sem mun ugg-
laust verða einhver — á upphæð
barnaörorkubóta, hefur Sigrún
handa á milli í hverjum mánuði
sem svarað gæti um 15—16 þús-
und krónur.
„Það er engin ástæða til að
vanþakka neitt," segir hún. „En
ég held ég geti ekki kallazt van-
þakklát manneskja þótt ég sjái
ekki fram á að það verði nein
breyting á högum mínum og
barnanna. Ef föður míns og hans
mikla vinnuframlags, mest í
okkar þágu, nyti ekki við, hvar
værum við þá stödd?"
Færi nú Sigrún, þrátt fyrir
allt út að vinna fengi hún vænt-
anlega þessi eftirsóttu rúmu tólf
Mars 1984. Tekjur.
Laun 12.500,-
Meðlag 7.800.-
Mæðralaun 5.869.-
Samtals 26.169.-
mLii**: Gjöld. 5.000.-
Ljós/hiti/símí 4.500.-
Afb. þvottav. 1.500.-
Tannl. 8.210.-
Meðul/læknissk. 2.000.-
Strætisv.gj. 1.000,-
Matvæli 10.000.-
Barnagæzla 7.600,-
Samtals 39.810,-
Það skal tekið fram að upp-
hæð barnaörorkubóta lá ekki
fyrir en þar gæti væntanlega
verið um nokkra hækkun að
ræða. Eins og vænta má er ekki
gert ráð fyrir neinum útgjöldum
vegna fatnaðar, hvorki á móður
né börn, né heldur óvæntum út-
gjöldum af neinu tagi, að ekki sé
minnst á skemmtanir. Og sé
deilt í töluna 26.169,- með þeim
fimm sem af þessari upphæð
þurfa að framfleyta sér koma
röskar fimm þúsund krónur í
hlut hvers, þ.e. um 166 kr. á dag.
Skyldu verkalýðsleiðtogar,
hugsjónaríkir framkvæmda-
stjórar, pólitíkusar, að ekki sé
nú minnst á leiðarahöfunda,
telja sig vel setta með það? Að
ekki sé náttúrulega farið út í að
velta fyrir sér því óhemju álagi
sem slíkt útheimtir. f okkar hug-
þekka velferðarríki nú um
stundir er þetta staða fjöl-
skyldna sem hér um ræðir. Oftar
en ekki.