Morgunblaðið - 29.04.1984, Blaðsíða 44

f>JL
44
|V,Tr» * <V» f Tf'xr'H # VT't' ft'.rr , l'T'/TTari'M •
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. APRlL 1984
Á ensku sveitasetri
Sígildar
Konráö S. Konráðsson
Modest Mussorgsky:
Pictures at an exhibition.
Shura Cerkassky.
NIMBUS 45007 45 snún./mín.
Á austanverðu Englandi, um-
lukið skógi, stendur í hlfð gamalt
sveitasetur, Wyastone Leys. Það
er út af fyrir sig ekki í frásögur
færandi, nema fyrir þá sök að
þar eru aðalstöðvar breska
hljómplötufyrirtækisins Nimb-
us. Þar eru undir sama þaki allir
þættir skífuútgáfunnar. I dans-
salnum gamla er nú hljóðritun-
arver, en í kjallaranum eru skíf-
urnar skornar og pressaðar. Á
efri hæðum setursins eru svo
vistarverur starfsfólks og
stjórnenda.
Ekki alls fyrir lóngu las ég
viðtal við annan stofnenda þessa
fyrirtækis. Er þar greint frá því,
að fyrir liðlega þremur áratug-
um hafi tekið tal saman af til-
viljun franski söngvarinn og pí-
anóleikarinn Numa Liblin og
breski verkfræðingurinn Micha-
el Reynolds, en viðtalið var ein-
mitt við þann fyrrnefnda.
Reyndust þeir tveir eiga sameig-
inleg áhugamál í tónlist og upp-
tökutækni og varð þessi fundur
þeirra kveikjan að fyrirtæki því,
sem síðan fékk nafnið Nimbus.
Er í viðtalinu haft eftir Liblin
að markmið þeirra sé að með-
höndla hljóðnemánn einungis
sem miðil, til að ná til fjöldans
með þá tónlist sem þeir telji
mikilvæga.
Því verði að fara með hljóð-
nemann, sem þar væri sjálfur
Rússneski píanóleikarinn
Shura Cherkassky
áheyrandinn eða vel setinn
hljómleikasalur. Liblin leggur á
það áherslu að tæknin sé og
hljóti að vera hjálpartæki, en
megi aldrei verða markmið í
sjálfu sér. Tónlistin sé það sem
mestu skipti, en góðri tónlist
hæfi aðeins góð tæknimeðferð.
Liblin hefir einnig ákveðnar
skoðanir á þeirri tæknivinnu,
sem svo algeng er í dag: Það
hljóti að vera ófrávíkjanleg
krafa að hljóðritunin sé heiðar-
leg, samfelld. — Á hljómleikum
geti listamaðurinn ekki gengið
frá gerðum hlut, en við hljóðrit-
un á band sé honum auðvelt að
hætta í miðjum leik og byrja að
nýju. Sé hann þá enn óánægður,
þegar hann hlýðir á upptökuna
er auðvelt að fella úr og skeyta
saman að vild mismunandi upp-
tökum, þar til útkoman verður
sú sem eftir er sóst. Þannig næst
að vísu góður árangur þegar upp
er staðið, en í raun sé um að
ræða afbökun á raunveruleikan-
um, fölsun.
Á Bretlandseyjum er Nimbus
aðeins eitt af 117 hljómplötufyr-
irtækjum sem gefa út sígilda
tónlist, en hefir þá sérstöðu, að
ekkert annað fyrirtæki, sem
stendur utan EMI—Thorn sam-
steypunnar framleiðir eigin skíf-
ur. Því getum við hjá Nimbus
sett okkur eigin gæðastaðal á út-
gáfum okkar, allt frá upptöku til
pressunar skífunnar, segir Libl-
in enn fremur í viðtali þessu.
Enda þótt Nimbus hafi fylgt
fordæmi annarra fyrirtækja og
hafið útgáfu á CD-skífum hafa
þeir jafnframt á síðustu árum
undir forystu Gerald Reynolds
beitt sér fyrir framförum í gerð
þeirrar hljómplötu sem við
þekkjum best, breiðskífunnar.
Upphaf hennar var árið 1948 er
bandaríska fyrirtækið Columbia
hóf framleiðslu hljómplötu úr
glæru plastefni. Var hún 12
þumlungar í þvermál og snerist
33'h snún./mín., með hámarks-
rými 30 mínútur. Snúningshrað-
inn var málamiðlun, þar sem
taka varð tillit til bjögunar í
innstu gróp skífunnar annars
vegar og rýmis hennar hins veg-
ar. Þá var þegar Ijóst að með
meiri snúningshraða mátti
minnka bjögun og fá tærari
hljóm, einkum í innstu grópum
skífunnar, en það þýddi um leið
verulega minnkað rými. Það er
svo nú á síðustu árum, að þeim
Nimbus-mönnum hefir tekist að
þróa tækni, þar sem með tölvu-
stýringu á plötuskurði má rýma
allt að 29 mín. tónlistar á hvorri
hlið venjulegrar breiðskífu, sem
snýst 45 snúninga á mínútu.
Hefir fyrirtækið þegar gefið
út nokkrar slíkar skífur, sem
hlotið hafa verðskuldaða at-
hygli. Má þar nefna tvö hljóm-
sveitarverk: Nfundu symfóníu
Antonín Dvorácks leikna af Fíl-
harmóníuhljómsveit Lundúna
undir stjórn Enrique Batiz (NIM
45202 DIGITAL) og með sömu
hljómsveit og stjórnanda Sjöttu
symfóníu Peter Tchaikovskys
(NIM 45203 DIGITAL) og skífu
þá sem hér er til umfjöllunar:
Píanóverk Modest Mussorgskys '
— Myndir á sýningu, leikið af
Shura Cherkassky.
Mussorgsky skrifaði tónverkið
Myndir á sýningu, sem eins kon-
ar eftirmæli eftir vin sinn, húsa-
meistarann Viktor Hartmann,
sem lést fyrir aldur fram sumar-
ið 1873. Efniviðar leitaöi Muss-
orgsky á minningarsýningu á
myndverkum vinar sfns, sem
haldin var 1874.
Ýmsir hafa orðið til að um-
skrifa þetta verk fyrir önnur
hljóðfæri en píanó, m.a. gítar og
orgel, en einnig symfóníuhljóm-
sveit. Raunar hefir nýverið kom-
ið út hjá Decca umskrift Ashk-
enazys á verki þessu fyrir
hljómsveit. Stjórnar hann þar
sjálfur Fílharmóníuhljóm-
sveitinni í Lundúnum. (Decca
410121-1).
Rússneski píanóleikarinn
Shura Cherkassky er fæddur
1911 og stóð því á sjötugu við
upptöku þessarar skffu. hann
leikur hér af miklum krafti, en
einnig af nauðsynlegri tilfinn-
ingu. Hjá honum gengur skoð-
andinn þungstígur um sali sýn-
ingarinnar, en má vera eilítið
slompaður, svo sem Mussorgskys
stundum var siður. Samanber
skrítnar taktbreytingar höfund-
ar. Hvað um það, brúnaþungur
virðir hann ákveðinn fyrir sér
myndir framliðins vinar. — í
fáum orðum: frábær túlkun
gamals meistara.
Hvað við kemur upptöku og
tæknivinnu þá er af því státað í
texta á plötuhlíf að ná megi í þar
til gerðum tækjum og með við-
eigandi fjölda hátalara umlykj-
andi hljóðmynd, en í venjulegum
hljómflutningstækjum megi
merkja aukna dýpt. Að mínu
mati er hljómmyndin eðlilega
djúp og sannfærandi, en þó ekki
umfram það sem er að venjast f
góðum upptökum.
Tónstyrkurinn (dynamik) er
mikill og vel breytilegur. Flygill-
inn hefir mikinn hljóm og tær-
an. Hefir þar eflaust hinn mikli
snúningshraði sitt að segja. Hitt
er svo miður, að frágangur skíf-
unnar er ekki eftir þeim gæða-
staðli sem er að venjast hjá
Nimbus. Hávært snark í hægri
rás á fyrri hlið er einkar trufl-
andi, einkum þar sem um er að
ræða píanóleik, þar sem miklu
skiptir að skífusuðið sé sem allra
minnst.
Að öllu samanlögðu er hér um
að ræða einkar athyglisverða út-
gáfu á þessu verki Mussorgskys í
upprunalegri mynd.
Greinarhöfundur leitaði álits
ráðamanna Nimbus á ofan-
greindu snarki í hægri rás á
fyrri hlið skífunnar.
Svar barst um hæl frá mr.
Chris Craker Head of Music, þar
sem harmar þennan galla, sem
hann segir einkar sjaldgæfan á
skífum fyrirtækisins.
Það skal tekið fram að sú skífa,
sem þeir sendu í stað þeirrar
fyrri er í alla staði gallalaus.
Konráð S. Konráðsson
(Heimild um vittal: HIKI & MIISIK 2
— 1983 bls. 22.)
Mjólkursamsalan í Reykjavík:
Fjármagnsmyndun 71
milljón á árinu 1983
Enn ekki verið tekið lán til nýbyggingarinnar
MJÓLKURSAMSALAN í Reykjavík
hefur enn ekki þurft að taka lán til
nýbyggingar sinnar á Bitruhálsi í
Keykjavík. Á síðasta ári var fjárfest í
nýbyggingunni fyrir 64,1 milljón en
heildarkostnaður var áætlaður sl.
haust 420 milljónir við alla bygging-
una. í fyrra myndaðist í rekstri Sam-
Dalvík:
Hlé á rækju-
veiðum
DaJvík, 27. apríl
ALLGÓÐUR afli hefur verið hjá
tngurum á Dalvík að undan-
fórnu. Á annan í páskum landaði
Björgúlfur 180 lestum og Baldur
70 lestum.
í dag landar Björgvin 160
lestum. Rækjuafli hefur
minnkað allverulega en í gær
landaði Dalborg 25 lestum.
Fyrirhugað er að skipið geri nú
hlé á rækjuveiðum í mánaðar-
tíma og fari á þorskveiðar.
Netaveiði hefur verið mjög
treg, en þó hefur afli glæðst
nokkuð á miðum norður við
Kolbeinsey og landaði Stefán
Rögnvaldsson 20 lestum eftir
tvær vitjanir og Sæljón 14 Iest-
um. Grásleppuveiði hefur verið
allsæmileg þrátt fyrir frátafir
sökum veðurs.
Fréttaritarar
sölunnar 71 milljón kr. sem lagt var í
fjárfestingar í nýbyggingunni svo og í
vélum og áhöldum.
Byggingu hússins miðar vel
áfram og er fyrirhugað að taka
mjólkurstöðina sjálfa í notkun á
árinu 1986. í ársskýrslu Mjólkur-
samsölunnar fyrir árið 1983 kemur
fram að fjármagnsmyndun í fyrir-
tækinu var á árinu 1983 tæp 71
milljón kr. Annars vegar er um að
ræða hagnað af rekstri Mjólkur-
samsölunnar (4,2 milljónir) og
hagnað af rekstri undirfyrirtækja,
til dæmis brauðgerðar (4,1 millj.)
og ísgerðar (9,3 milljón). Hins veg-
ar er um að ræða reiknuð gjöld í
rekstrarreikningi sem til ráðstöf-
unar eru, svo sem afskriftir (22,3
millj.), reiknuð verðbreytingagjöld
(17,5 millj.) og vexti til bygginga-
sjóðs (13,2 millj.). 1. áfanga ný-
byggingarinnar lauk að mestu á
síðasta ári, 2. áfangi verður tekinn
fyrir á þessu ári og á honum að
verða lokið næsta haust. Gengið
hefur verið frá samningum við
APV um mjólkurvinnsluvélar í
mjólkurstöðina. Koma þær til
landsins í árslok. Með þessum véla-
búnaði munu vinnsluafköst mjólk-
urstöðvarinnar aukast um 36%, í
30.000 lítra á klukkustund. Mjög
fullkominn stýribúnaður fylgir vél-
um þessum og mun hann auka
öryggi í vinnslu og stuðla að betri
nýtingu hráefnis, segir í ársskýrslu
MS. Nýjar pökkunarvélar verða
leigðar frá Tetra pak í Svíþjóð.
Þá hefur verið unnið að ýmsum af-
mörkuðum verkefnum í tengslum
við bygginguna. svo sem hönnun á
véla- og tækjabúnaði fyrir vöru-
meðhöndlun í pökkunarsal og á
kælilager, samningum um smíði og
uppsetningu rafskautsketils og
fleira.
íslendingi veitt Menning-
arverðlaun Deventerborgar
Wagt-ningcn. Ilollandi.
JONI Kristinssyni arkitekt og for-
manni Vinafélags íslands og Niður-
landa voru veitt menníngarverðlaun
Ileventerborgar fyrir árið 1984.
Verðlaunaafhendingin fór fram
10. apríl síðastliðinn í ráðhúsinu í
Deventer.
Nefndin sem sér um veitingu
þessara verðlauna var einróma í
ákvörðun sinni. í greinargerð
nefndarinnar segir að Jóni hafi
verið veitt þessi verðlaun m.a.
vegna frumherja- og sköpunar-
starfs á sviði nýtingar sólarorku
til upphitunar bygginga og íbúða-
húsnæðis.
Menningarverðlaun Deventer-
borgar voru fyrst veitt 1957. Verð-
laun eru veitt til þess að minnast
frelsunar borgarinnar 10. apríl
1945. Borgarstjórnin vill með
þessum verðlaunum tjá virðingu
sína fyrir einstæðum afrekum á
sviði myndlistar, bókmennta, tón-
listar, leiklistar og vísinda.
- E.H.K.
Seyðisfjörður:
Leikför með „Hass-
ið hennar ömmu“
LEIKFÉLAG Seyði.sfjarðar hefur
að undanlornu sýnt ærslaleikinn
„Hassið hennar «mmu“ eftir
Dario Fo í þýðingu Stefáns
Baldurssonar. Þcgar hefur leikrit-
ið verið sýnt fjórum sinnum hér á
Seyðisfirði við mjög góðar undir-
tektir áhorfenda.
Að sögn þeirra leikfélags-
manna hyggjast þeir fara með
stykkið í leikför nú um helgina
og ætla að sýna á Borgarfirði
eystri á laugard., á Iðavöllum
sunnudag, 2 maí á Seyðisfirði og
6. maí á Eskifirði. Leikstjóri er
Rúnar Guðbrandsson en leikar-
ar eru þessir: Hermann Guð-
mundsson, Hrafnhildur Borg-
þórsdóttir, Emil Guðmundsson,
Kolbeinn Agnarsson, María
Björg Klemensdóttir, Ásgeir
Friðgeirsson og Emil Emilsson.
Formaður Leikfélags Seyð-
isfjarðar er Emil Emilsson.
— Ólafur Már.