Morgunblaðið - 12.05.1984, Qupperneq 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. MAÍ 1984
,, ÉQ fórrxoubí Weimur 5v/efntimum. tiL pes5
áse-kjci um þetto. áturf "
ósí er...
... að skrúbba og skúra
fyrir hann.
TM Rm. U.S. Pat. 0«.-a« rtghts resarvad
• 1981 Los Angstes Tlmss Syrxttcats
Rétt er þad, við reynum hér aö
uppfylla síðustu óskir sjúkra, en
mér virðist þú ekki alvarlega hald-
inn?
Með
morgunkaffinu
þrjá, já tólf bursta ef því er að
skipta!
HÖGNI HREKKVÍSI
„...OG UÖ ÁPPÁb WPUR- GÓ9K... IATOM \JlV„?'AFA
HKEKKX/feó SPÁ OM ÚKSUT/NJ... "
//-/4
Hlutverk kirkjunnar
Bjartmar Kristjánsson, Syðra-
Laugalandi skrifar:
„Agæti Velvakandi.
Þáttur Gunnlaugs Stefánssonar
í sjónvarpinu að kveldi föstudags-
ins langa, var að ýmsu leyti at-
hyglisverður og lærdómsríkur.
Var þar margt vel sagt og vitur-
lega, svo sem við var að búast.
Annað orkaði tvímælis, að mér
fannst, og vil ég fara um það fá-
einum orðum.
Það voru einkum tvær staðhæf-
ingar, sem ég hnaut um. Er önnur
þessi: „Það er ekki hlutverk kirkj-
unnar að gera manninn betri.“ (All-
ar lbr. B.K.) Hin er svona: „Von
mannkynsins er ekki fólgin í full-
komnun mannsins." Báðar eru
þessar fullyrðingar sama markinu
brenndar, marki lútherska
„rétttrúnaðarins", sem mörgum
ætlar að ganga erfiðlega að vaxa
frá. Hefir þó ekkert tímabil í sögu
þjóðar vorrar verið ömurlegra en
„blómaskeið" rétttrúnaðarins á 17.
og 18. öld. Páll Eggert ólason tal-
ar um hinn „gleðisneydda krist-
indóm" þessara tíma, er menn
„kunnu ekkert ráð betra en vítis-
kenningar til þess að kippa
mönnum á himnaríkisleið". Þá
kveður hann líka „frjálsa hugsun
hafi hvergi verið að finna nær en
suður í Hollandi". Um sálma þess-
ara tíma farast Páli Eggert svo
orð: „Því verður ekki heldur neit-
að, að sumir sálmar frá upphafi til
enda, og einstök erindi, minna
helzt á stórhríð á auðnum úti, þar
er á mönnum bylja í senn rímleys-
ur, mállýti, smekkleysur, klúður-
hugsanir, hljóðfallsrugl, klunna-
orð, og innan um allt saman gellur
átakanlega hjáróma ákall á guð,
Krist og heilagan anda. Mönnum
verður á að spyrja, hversu margir
hafi orðið úti í hríðinni, andlega
séð.“ Það er því ekki að undra þótt
viðleitni hafi orðið vart á síðustu
tímum í þá átt að endurvekja
þessa dýrðartíma rétttrúnaðarins!
Nú skal aðeins að því hugað,
hvers konar félagsskapur kirkjan
er, eða á að vera. Meistari hennar
sagði í upphafi: „Farið því og gjör-
ið allar þjóðirnar að lærisveinum
. .. og kennið þeim að halda allt það,
sem ég hefi boðið yður“. Með þess-
um orðum hefir hann gefið stefn-
una, svo að ekki verður um villzt.
Og kirkjan á auðvitað að starfa í
anda Jesú og eftir boði hans, svo
sem framast er unnt. En kannski
Jesús hafi ekki talið það „hlut-
verk“ sitt, „að gera manninn
betri"? En hvernig er hægt að
„frelsa“ manninn án þess að fara
þá erfiðu leið? Lítum nú aðeins á
að sem guðspjallið segir hér um.
upphafi Markúsarguðspjalls má
segja, að boðskapur Jesú sé gefinn
í „hnotskurn": „Tíminn er fullnað-
ur og guðsríki er nálægt. Gjörið
iðrun og trúið fagnaðarboðskapn-
um.“ Þarna er greinilegt, að iðrun-
in, þ.e. hugarfarsbreytingin, er skil-
yrði þess, að guðsríkið geti komið.
„Sú bylting cin, sem bætir allra
hag, er betri vilji, fegra hjartalag,"
segir skáldið frá Fagraskógi. Sum-
ir vilja kalla Jesúm byltingar-
mann. Hafi hann verið það, var
það slfk bylting sém hann vildi:
„Betri vHja, fegra þjartalag". Og
starf hans beindist að því að
glæða hið fagra og góða í mann-
legu brjósti.
I bók sinni, Stefnumark mann-
kyns, segir Lecomte du Noúy
þetta: „Framfor og hamingja fjöld-
ans verður aðeins til leiðar komið
með betrun einstaklingsins." En
kannski það sé vonlaut verk að
siðbæta „hinn vitiborna rnann"?
Vér skulum vona, að svo sé ekki.
Og segir ekki í helgri ritningu, að
Guð hafi skapað manninn „í sinni
mynd“? Og það gæti merkt, að
maðurinn sé skapaður með óend-
anlegum möguleikum til vaxtar og
þroska. Þess vegna segir Jesús:
„Yður ber að endurfæðast,“ sem
þýðir það að verða nýr og betri mað-
ur. Jesús ætlast aðeins til þess,
sem hann veit að er mögulegt,
mögulegt „fyrir hjálp hans, sem
oss styrkja gjörir".
Og sé litið inn til hins mikla
postula kristninnar, Páls frá Tars-
us, verður svipað uppi á teningn-
um: „Takið háttaskipti með endur-
nýjungu hugarfarsins," segir
hann. Greinilega hefir hann ekki
talið það fyrir utan verksvið sitt,
að hvetja menn og eggja lögeggjan
til fegurra og betra lífernis.
Páll postuli heyrist oft nefndur í
sambandi við úreltar trúarskoðan-
ir hans, en sjaldnar í sambandi við
eldheit hvatningarorð hans til
fullkomnara lífernis. Þau orð hans
hafa þó betur staðizt tímans tönn
en sumt í trúfræði hans, og eru og
verða eilíflega í fullu gildi. Ég get
ekki stillt mig um að benda á hinn
stórkostlega kafla í 12. kap. Rómv-
erjabréfsins, sem er þó síður en
svo nokkurt einsdæmi í bréfum
hans:
„Elskan sé flærðarlaus, hafið
andstyggð á hinu vonda, en haldið
fast við hið góða. Verið í bróður-
kærleikanum ástúðlegir hver við
annan og verið hver öðrum fyrri
til að veita hinum virðingu. Verið
ekki hálfvolgir í áhuganum, verið
brennandi í andanum. Þjónið
drottni. Verið glaðir í voninni, þol-
inmóðir í þjáningunni, staðfastir í
bæninni. Takið þátt í þörfum heil-
agra. Stundið gestrisni. Blessið þá,
er ofsækja yður. Blessið en bölvið
ekki. Fagnið með fagnendum,
grátið með grátendum!"
Dr. William Temple, erkibiskup
í Kantaraborg, sagði: „Það er mik-
ill misskilningur að halda, að Guð
láti sig aðeins, eða einkum, varða trú
mannanna.“
Yfir þá, sem héldu það megin
mark og mið kirkju og kristin-
dóms að hefja mannkynið á
„hærra plan“, kemur þetta eins og
ísköld vatnsgusa: „Það er ekki
hlutverk kirkjunnar að gera
manninn betri." Þetta er af sama
toga og þegar sagt er: „Góðu
verkin eru ekki leiðin til Guðs.“
Þau eru þó það, sem heimur hans
þarfnast öllu öðru fremur.
Það á að vísu sína skýringu, að
kristin boðun hefir á stundum
hlaupið svo „út af sporinu" sem í
umræddum fullyrðingum kemur í
ljós. Séra Eiríkur Albertsson segir
í grein sinni, Trú og játning, í 13.
árg. Prestafélagsritsins: „Það var
miklu auðveldara að brjóta heilann
og bollaleggja um kristindóminn og
höfund hans, heldur en að fram-
kvæma kristindóminn og leggja
kapp á að líkjast Kristi. Það var hin
siðræna þróun, sem Kristur vildi
hrinda af stað, ekki hin trúfræði-
lega.“
Síðari fullyrðingunni, sem
nefnd var í upphafi, hefi ég raunar
svarað líka, með því sem sagt hef-
ir verið. í sambandi við það, að
„von mannkynsins sé ekki fólgin í
fullkomnun mannsins", minnist ég
þess er Jesús sagði: „Verið þér því
fullkomnir, eins og yðar himneski
faðir er fullkominn."
Enn vil ég minnast orða viturs
manns er sagði, að mikilvægast
alls væri það að starfa að því að
þroska sinn innra mann og reyna
að færast æ nær og nær hinni full-
komnu hugsjón, sem er Jesús
Kristur. „Allt annað væri auka-
atriði." Og „í þeim töluðum orð-
um“ læt ég lokið spjalli þessu. En
það leitar stöðugt á hugann, hvort
mér hljóti ekki að hafa misheyrzt
þarna um kvöldið.
Með sumarkveðju til allra
landsins barna.“
Velvakandi hvetur lesendur til að skrifa þættinum um hvaðeina, sem
hugur þeirra stendur til — eða hringja milli kl. 11 og 12, mánudaga til
föstudaga, ef þeir koma því ekki við aö skrifa. Meðal efnis, sem vel er
þegið, eru ábendingar og orðaskipti, fyrirspurnir og frásagnir, auk pistla
og stuttra greina. Bréf þurfa ekki að vera vélrituð, en nöfn, nafnnúmer
og heimilisföng verða að fylgja öllu efni til þáttarins, þó að höfundar
óski nafnleyndar.
Sérstaklega þykir ástæða til að beina því til lesenda blaðsins utan
höfuðborgarsvæðisins, að þeir láti sinn hlut ekki eftir liggja hér í
dálkunum.