Morgunblaðið - 20.05.1984, Blaðsíða 27
MORGUNBLAÐH), SUNNUDAGUR 20. MAl 1984
27
Kominn er árstími klósettum-
ræðnanna. Þær spretta upp á
vorin um það leyti sem von er á
ferðafólki, erlendu og innlendu,
að flandra um landið. Þegar
komin ályktun leiðsögumanna,
sem skora á viðkomandi yfirvöld
að finna framtíðarlausn á þessu
máli hið allra fyrsta, svo að ekki
fari á milli mála hvort ferða-
mönnum á Islandi séu heimil af-
not af hreinlætisaðstöðu í sölu-
skálum, grillstöðum og öðrum
áningarstöðum ferðamanna eða
hvort vinna beri að því að reistar
verði sérstakar ferðamannamið-
stöðvar þar sem þessi sjálfsagða
þjónusta verði til staðar kvaða-
laust. Þetta er eitt af þeim stór-
málum sem fslenskri þjóð hefur
ekki tekist að leysa á áratugum,
allt frá þvf alþýðuskáld eitt
kvað:
Koppurinn minn er kominn í tvennt,
hvar á ég nú að pissa?
Gáruhöfundur vill ekki bregð-
ast skyldunni og taka þátt f um-
ræðunum, þótt klósettmálin séu
líklega eitt af þeim vandamálum
sem vor þjóð ræður einfaldlega
ekki við. Var kannski ekki svo
móðgandi við íslenskan náms-
mann, þegar hótelstýran í París
byrjaði á því, er hún tók á móti
Þorvaldi Skúlasyni á sitt hótel
fyrir 40 árum eða meira, að fara
með hann inn á klósett, taka í
sturtuhnúðinn og segja: Svona
sturtum við niður! Hélt víst að
ekki veitti af að sýna þessum
pilti frá afkima fjarlægum
menningarstraumum heimsins
hvers konar apparöt menningar-
þjóðir hefðu. En kannski gáru-
höfundur víki að svolítið annarri
hlið málsins. Ekki hvort klósett
fyrirfinnast á voru landi, þar
sem fólk þarf á þeim að halda,
heldur hvernig þau koma fyrir
sjónir sem þó eru fyrir hendi.
Nýkomin úr reisu um smábæi
og þorp Bretlands og f þeirri að-
stöðu að leita uppi klósett á
hverjum stað, væri kannski ekki
úr vegi að gera svolítinn sam-
anburð eða ófullburða úttekt á
málinu. Hér er víst öruggara að
skjóta inn skýringu. Þar sem
bannað er með breskum vatna-
lögum að láta skolp úr salernum
fara í árnar á vatnasvæðum og
þar af leiðandi hafður tankur
undir salernum í skemmtibát-
um, eru bátverjar beðnir um að
nýta klósett í landi þegar þeir
geta. Þótt hægt sé fyrirhafnar-
lítið að láta tæma tankinn á
hverri afgreiðslustöð, þá má
þannig spara alfarið þá fyrir-
höfn. En þetta leiddi í ljós að i
hverjum einasta bæ eða þorpi,
sem komið var við í, fyrirfannst
almenningssalerni. Jafnvel var
þetta þarfaþing að finna á svo
litlum stöðum að þeir gátu ekki
borið lítið bankaútibú, sem á ís-
landi þykja nauðsynlegust allra
hluta, jafnvel í þríriti, í hverju
þorpi. Almenningssalernin í
Bretaveldi reka sveitarfélögin ef
ekki aðrir. Svona getur verð-
mætamatið verið misjafnt eftir
löndum. Og þessir almennings-
staðir voru meira að segja á
hverjum einasta stað alveg tand-
urhreinir og vel um gengnir. Að
vísu engar glæsistofur með gljá-
flísum og fallegum postulíns-
áhöldum. Þvert á móti. Bara
hvítmálaður hreinn klefi með
nauðsynlegustu tækjum af ódýr-
ustu gerð og alltaf einhverri
þurrku eða blásara til að þurrka
hendur. Klefi, sem enginn stór-
huga íslendingur mundi byggja
ef hann á annað borð færi af
stað með innréttingu. Til að gera
úttektina fyllri, skal þess getið
að klósettin á veitingahúsunum
og sveitakránum bresku, sem á
vegi okkar urðu á árbökkum,
voru með sömu ummerkjum.
Verð að viðurkenna að oftar var
þar komið við með gilda afsökun.
Alls staðar voru þessir staðir
tandurhreinir þótt meira hugvit
væri lagt í hlýlega viðarklædda
bjórstofuna en snoturlega inn-
réttingu í snyrtiherbergi. Þau
því mun ljótari en slíkir staðir,
sem blaðamönnum eru sýndir
með stolti, er nýir veitingaskálar
eru opnaðir á Islandi. Þeir eru
iðulega augnayndi þá stundina
a.m.k. En umgengni er oft ekki
lengi að breyta þeirri mynd.
Manni skilst að kostnaðurinn við
að þrífa þessa þarfastaði sé svo
mikill að verulega veltu þurfi í
sölu til að standa undir því á
sölustöðum. Og dugar ekki til
eftir útlitinu á mörgum þeirra
að dæma. Hvað ætli þurfi marga
áratugi fyrir eina þjóð til að
koma upp því sem kalla mætti
„klósettmenningu"? Þyrfti
kannski að bæta því eins og öllu
öðru þarflegu á samfélagsfræði-
kennslu í skólum?
Afstæðiskenningunni má þó
eflaust beita á klósetthreinlæti
sem annað í heimsmyndinni.
Mikil tregða reyndist t.d. á að ég
á sínum tíma fengi útvegað í
Tókýó rými í ekta japönsku hót-
eli, þar sem búið væri á japanska
vísu, sofið á mottu á gólfinu, far-
ið í bað í sameiginlegum baðsal
og setið á hælum sér. Japanskir
vinir voru eitthvað tregir til að
finna slíkt hótel fyrir mig. Jap-
önskumælandi íslendingur,
Haukur Gunnarsson, heyrði svo
á tal þeirra og flutti mér ástæð-
una fyrir tregðunni. Þeir sögðu
að þar mundi salernið vera á
japanska vísu gat í gólfinu, sem
menn sætu á hækjum sínum yfir
og Vesturlandafólk bara
hneykslaðist á slíku. Auðvitað
gátu þeir ekki vitað að slíkur út-
búnaður þykir mér mun hrein-
legri á ókunnugum stað en þau
salerni sem við þekkjum. Þá þarf
ekki að snerta setuna. Hafði
kynnst slíkum útbúnaði í Frakk-
landi fyrr á árum. Hvort tveggja
getur svo vitanlega orðið álíka
óþrifalegt hjá sóðum.
Þetta er orðinn lengri pistill
og ýtarlegri um klósett en
áformað var í upphafi, þegar ég
settist við tölvuna til að festa
hugleiðingarnar á blað. En við
þennan félagslega vanda hefur
íslensk þjóð verið að glíma í ára-
tugi. Enda segir hirðskáld þessa
pistils, Piet Hein, með ísl. orðum
Auðuns Braga:
Sá er við smámuni
sýslar greitt
sjaldan stórvirki
vinnur neitt.
Ef til vill væri ráð að koma því
í félagsmálapakka við samninga
við tækifæri að ríkisstjórnin lofi,
til þess að liðka fyrir samning-
um, að skipa nefnd með fulí-
trúum allra flokka og hags-
munaaðila, til að finna lausn á
þeim mikla vanda að allir lands-
menn komist á klósett hvar sem
þeir eru staddir á landinu. Þegar
búið væri að lofa því svona 3
skipti og þrjár nefndir velt
vandanum fyrir sér á launum
nógu lengi, þá væri hugsanlegt
að málið kæmist á fram-
kvæmdastig, eða hvað? Þótt
byggingarnar stæðu svo kannski
ónotaðar einhvern tíma, þar til
fjárveitingar fengjust til að
þrífa staðina, þá stæðu kannski
vonir til þess að opinber salern-
isaðstaða, og meira að segja
þrifin, yrði komin í hvern bæ og
hvert þorp á landinu um næstu
aldamót, landsmönnum á flandri
og erlendum ferðamönnum, sem
engan þekkja til að fá að fara á
klósett hjá á ferðum sínum, til
mikilla hagsbóta.
EV-salurinn í Fiat-húsinu
HIN SÍVINSÆLU OG LANDSÞEKKTU EV-KJÖR ERU KJÖR SEM BYGGJAST Á TRAUSTI
Seljum í dag m.a.:
Citroén GS Pallas 1978. Km.
€2 þús.
Lada 1982. Km. 24 þús.
Lada 1982. Km. 35 þús.
Willy’s 1966 m/blæju.
Auto Bianci 1978. Km. 87 þús.
Simca Talbot 100 VF 2 1982.
Km. 26 þús.
Fiat 132 1978. Km. 61 þús.
Fiat 125 st. 1977. Km. 50 þús.
Galant 1600 GL 1977. 4 dyra,
blár.
Cherokee 1979. Km. 35 þús.
Willy’s Wagoneer 1979. 8 cyl.,
sjálfsk.
Fiat 127 special 1983. Km. 28
þús.
AMC Concord 1981. Km. 48
þús.
Ford Econoline 1974. 8 cyl.,
sjálfsk.
Toyota Crown 1972. 4 cyl.
Ford Fiesta 1976. 4 dyra.
Fiat 128 station 1978. 3 dyra.
AMC Eagle Wagon 1982. Km.
22 þús.
Ford Cortina 1979. Km. 56 þús.
n
2
E
(0
o>
E
AMC Concord 1979. Km. 6l
þús.
Fiat 131 1977. 4 dyra.
Fiat 132 1976. 1600 vél.
Datsun 140Y 1974. 4 dyra.
Fiat 127 1976. Km. 69 þús.
Ford Ltd. 1979. Km. 40 þús.
Cherokee 1978. 8 cyl., sjálfsk.
Opiö laugard.
kl. 10—16
Alls konar skipti möguleg
notodir bílor
£QJ£^ í eigu umbodssins
VILHJÁLMSSON HF
Smiðjuvegi 4c — Kópavogi — Simi 79944—79775
ALLT Á SAMA STAÐ
SÍFELLD ÞJÓNUSTA
YFIR HÁLFA ÖLD.
I
o>
I
CD
I
eo