Morgunblaðið - 20.05.1984, Page 39

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. MAl 1984
39
ÞINGBRÉF
eftir STEFÁN FRIÐBJARNARSON
una þurfti „aðeins" þrisvar sinnum
fleiri atkvæði í Reykjavík á bak við
hvern þingmann en í því kjördæm-
inu sem þá var bezt sett að þessu
leyti.
Tuttugu árum síðar, 1979, hafði
íbúafjöldi í einstökum kjördæmum
breytzt svo, að Reyknesingar þurftu
rúmlega fjórum sinnum fleiri at-
kvæði að baki hvers þingmanns en
íbúar þess kjördæmisins, hvar at-
kvæðavægi var mest. Misvægi at-
kvæði hefur raunar enn aukizt frá
1979.
Þau frumvörp til breytinga á
stjórnarskrá og kosningalögum,
sem væntanlega verða afgreidd
fyrir þinglausnir nú, draga ekki
meir úr misvægi atkvæða á líðandi
stund en svo, að það verður svipað
eða litlu minna en það var árið
1959. Hinsvegar næst allt að því
fullur jöfnuður milli stjórnmála-
flokka.
Þessar breytingar, til að draga úr
misvægi atkvæða, eru sátt ólíkra
sjónarmiða. Þeir sem styðja þessa
sátt, en vildu gjarnan ganga lengra
og tryggja algjöran jöfnuð í áhrif-
um landsmanna á skipan Alþingis,
túlka hana sem áfanga að settu
marki; það lengsta sem hægt hafi
verið að ganga nú. Óbreytt ástand
hafi verið óviðunandi fyrir íbúa
Reykjavíkur- og Reykjanesskjör-
dæma. Þeir, sem styðja frumvörpin,
en vildu ganga skemmra, vitna til
yfirlýsinga frá fjórum þingflokk-
um, þess efnis, að dregið verði úr
ýmsu efnahagslegu búsetumisrétti
eftir öðrum leiðum.
Kosningarétturinn er mikilvægur
hluti persónulegra mannréttinda.
Það er eðlileg krafa að þegnar þjóð-
félagsins hafi jafnrétti í áhrifum á
skipan Alþingis. Þingið setur þegn-
unum sameiginleg lög, ræður sam-
setningu og ferli ríkisstjórna og
meginþáttum pólitiskrar fram-
vindu og stjórnsýslu.
Aðstæður réttlæta, ef til vill, að
ganga veginn til jafnra áhrifa allra
landsmanna í nokkrum skrefum.
Efnahagslegu búsetumisrétti, sem
fyrir hendi er, þarf hinsvegar að
eyða með öðrum hætti en í mismun-
un mannréttinda.
Kosningaréttur innan
og utan Hringbrautar
Því er stundum haldið fram að
fjarlægð frá höfuðstöðvum póli-
tískrar stjórnsýslu og fram-
kvæmdavalds, þingi og ráðuneyt-
um, réttlæti misvægi atkvæða. Eiga
þá íbúar Reykjavíkur, utan
Hringbrautar, svo dæmi sé tekið, að
hafa meiri áhrif á skipan borgar-
stjórnar en fólk í gamla miðbæn-
um?
Hitt er annað mál að fólk í
strjálbýli hefur um margt verri
stöðu en íbúar á höfuðborgarsvæð-
inu. Það er dýrara fyrir strjálsbýl-
ismenn að sækja menntun, sem í
sumum tilfellum er hvergi að fá
hérlendis nema á höfuðborgarsvæð-
inu en fólk hér syðra. Flutnings-
kostnaður vöru frá framleiðslu- eða
uppskipunarstað — að ógleymdum
söluskatti ofan á þennan flutn-
ingskostnað — hækka vöruverð
strjálbýlisfólks. Ýmsar lista— og
menningarmiðstöðvar, sem fólk vill
gjarnan hafa aðgang að, eru stað-
settar hér í þéttbýlinu. Verðsam-
keppni verzlana og stórmarkaða á
höfuðborgarsvæðinu býður almenn-
ingi hagstæðara vöruverð en kaup-
féiagseinokun, sem víða er í strjálli
byggðum. Margvísleg þjónusta
Reykjavíkurborgar er víðtækari og
betri en hjá minni sveitarfélögum.
Hitunarkostnaður íbúðarhúsnæðis
er verulega hærri úti á landi, eink-
um þar sem hitagjafinn er olía eða
rafmagn. Hér koma til greina
niðurgreiðslur verðs eða skattfrá-
dráttarleiðir.
Einn er sá kostnaðarþáttur sem
vegur mun þygra á höfuðborgar-
svæðinu en í strjálbýli, þ.e. kostn-
aður við að komast milli heimilis og
vinnustaðar. Þannig segir í greinar-
gerð með tillögu til þingsályktunar
um skipulag almenningssamgangna
á höfuðborgarsvæðinu:
„Samgöngukostnaður á þessu
svæði hefur einnig vaxið mjög ört á
undanförnum árum með útþenslu
byggðar og hækkandi benzínverði.
Nú er svo komið að ekki er óalgengt
að samgöngukostnaður fjögurra
manna fjölskyldu á þessu svæði sé
orðinn allt að tíu þúsund krónur á
mánuði. Þetta mál verður þeim
mun alvarlegra ef til þess er litið að
á höfuðborgarsvæðinu búa um 54%
þjóðarinnar.“
Þessi tillaga, sem vitnað er til,
fjallar um „könnun á hagkvæmni
þess að samræma rekstur almenn-
ingsfarartækja á höfuðborgarsvæð-
inu. Könnunin varði almenna og
þjóðhagslega hagkvæmni slíks
sameiginlegs samgöngukerfis og
gerð langtímaáætlunar um almenn-
ingssamgöngur á svæðinu."
Mergurinn máisins er sá að allir
þjóðfélagsþegnar eiga að vera jafn-
ir fyrir lögum, kosningalögum sem
öðrum. Líta verður á þær breyt-
ingar, sem Alþingi gerir væntan-
lega á kosningalögum, sem áfanga-
leiðréttingu, spor tii réttrar áttar.
Vonandi ber þingið gæfu til að taka
tillit til ábendinga Jóns Ragnars
Stefánssonar, stærðfræðings, varð-
andi reiknireglur í kosningalögum,
sem sníða myndu varasama agnúa
af á frumvarpinu.
Hitt vegur jafnþungt að viðhalda
verður byggð í landinu öllu, ef nýta
á gögn þess og gæði þann veg sem
bezt hentar framtíðarhagsmunum
þjóðarinnar sem heildar. Þessvegna
verður að tryggja, eftir því sem
kostur er, jafnstöðu fólks til að búa
sér og sínum menntunarlega, fé-
lagslega og efnahagslega aðstöðu.
Það er svo miklu meira — í for-
tíð, samtíð og framtíð — sem knýtir
þjóðina saman sem heild en hitt
sem sundur skilur. Þessvegna verð-
um að leysa ágreiningsefni, sem
upp koma, með sátt. Það er þjóð
sem á að byggja landið en ekki
stríðandi landshlutahópar.
langar yfirlegur. Jóhannes
nær miklu út úr þessum form-
leik og hrifmestar þóttu mér
þær myndir sem um leið virka
ferskastar svo sem mynd nr. I
„Rauða formið", „Hrynjandi"
(2), „Blár fleygur", (7). „Húm“
(13) og „Dulúð“ (16). Allt eru
þetta sterkar, stemmningarík-
ar myndir okg markvissar í
myndbyggingu er bera höf-
undinum vitni.
Mér þykir það merkilegt
hvað Jóhannes getur náð
miklu út úr þessum vinnu-
brögðum með skeifumyndaða
formið, svo sem vel kemur
fram í stærstu myndinni á
sýningunni, sem er ónúmeruð
og nafnlaus. Það er mikil gerj-
un í þessari mynd og hún fer
vel við hlið annarrar myndar
ónúmeraðrar, sem hrífandi
ferskleiki einkennir. Sýning
þessi staðfestir, að Jóhannes
er einn af traustustu málurum
sinnar kynslóðar en hér er þó
ekki um neina nýja landvinn-
inga að ræða frá hans hendi.
Hér er um fallega og yfir-
lætislausa sýningu að ræða,
sem vel er þess virði að sækja
heim.
Kaupmannahöfn:
Sýning á verk-
um Ásgerðar
Búadóttur
og Svavars
Guðnasonar
SÝNING á verkum Ásgerðar
Búadóttur og Svavars Guðna-
sonar var opnuð í Kaup-
mannahöfn 11. maí sl. í Nikol-
aj, sýningarhúsi Kaupmanna-
hafnarborgar.
Á sýningunni eru 80 mál-
verk eftir Svavar og ellefu
listvefnaðarverk eftir Ás-
gerði. Það var Bent Nebel-
ong, borgarstjóri, sem
opnaði sýninguna, en meðal
viðstaddra voru Ásgerður
Búadóttir og Einar Ágústs-
son, sendiherra. Svavar
Guðnason gat ekki verið við
opnunana, en honum var
sent skeyti í tilefnu af
henni.
Sýningin stendur yfir til
19. ágúst.
Macintosh

Er komin
til íslands
fyrst
Evrópulanda

I
Sr
X'
*

OTakmarkaö magn.
Staöfestiö
vinsamlegast
pantanir kr. 75.500.
flÉcippkz computcr