Morgunblaðið - 24.06.1984, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. JÚNÍ 1984
pÍnrgMt Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 275 kr. á mánuöi innanlands. í lausasðlu 25 kr. eintakiö.
Björgunarafrek
ótt ísland skarti nú feg-
ursta sumarskrúða og
dagur sé lengstur höfum við
enn einu sinni verið rækilega
minnt á að vert er að gæta
fyllstu varúðar á ferðum um
eða yfir landið. Tveir Bretar
sem skruppu hingað í fjög-
urra daga skemmtiferð end-
uðu flugferð sína í brotlend-
ingu á hvítri auðn Eiríksjök-
uls. Giftusamleg björgun
þeirra er hins vegar enn ein
staðfesting á því hve góðu
skipulagi hefur verið komið á
fót þegar kalla þarf út menn
og tæki með örskömmum fyr-
irvara á neyðarstundu eins og
þessari. Að mati Sighvats
Blöndahl í Flugbjörgunar-
sveitinni munaði ekki nema
einni eða tveimur klukku-
stundum að mennirnir týndu
lífi.
Sama dag og Bretarnir
voru fluttir ofan af jöklinum
undir læknishendur var efnt
til samkomu í þýska sendiráð-
inu í Reykjavík þar sem
Hannesi Hafstein,
framkvæmdastjóra Slysa-
varnafélags íslands, var af-
hent heiðursmerki frá forseta
Vestur-Þýskalands í þakklæt-
is- og virðingarskyni fyrir það
hvernig staðið var að björgun
áhafnar af þýska skipinu
Kampen sem sökk skammt
fyrir austan Dyrhólaey í nóv-
ember. Þjóðverjar heiðruðu
einnig fleiri sem að þeirri
björgun unnu bæði íslendinga
og Bandaríkjamenn. Á
þriðjudag veitir Geir
Hallgrímsson, utanríkisráð-
herra, björgunarsveit varnar-
liðsins á Keflavíkurflugvelli
viðurkenningu í tilefni af því
að fyrir nokkru hafði hún
bjargað tvö hundruð manns-
lífum, eftir björgunina á
Bretunum tveimur er talan
komin í 206. Fer vel á því að
þessum vösku mönnum sem
eru til taks hvenær sem á þá
er kallað sé veitt viðurkenn-
ing af íslenskum stjórnvöld-
um. Meira hefur hvílt á þyrlu-
mönnum sveitarinnar undan-
farna mánuði en oft áður eftir
hin hörmulega missi þegar
Rán, þyrla Landhelgisgæsl-
unnar, fórst. En svo ber við
einmitt þessa sömu daga að
samið er um kaup á nýrri
þyrlu til gæslunnar sem von-
andi á eftir að reynast vel við
hinar erfiðu íslensku aðstæð-
ur.
Þakklætið streymir til
björgunarsveitarmanna sem
héldu á ótrúlega skömmum
tíma til að leita að bresku
flugvélinni á fimmtudag. „Ég
get ekki þakkað ykkur Islend-
ingum nógsamlega. Þið hafið
gert allt sem í ykkar valdi
hefur staðið,“ sagði Laraine
Dukes, eiginkona annars
Bretans, þegar hún ræddi
björgunina á Eiríksjökli við
Morgunblaðið. Og breska
sendiráðið í Reykjavík gaf út
tilkynningu þar sem sagði
meðal annars: „Við í breska
sendiráðinu viljum votta að-
dáun okkar á frábæru afreki
björgunarmanna við að
bjarga lífi landa okkar í
nótt.“
Þeim mönnum sem tilbúnir
eru að hætta eigin lífi til
bjargar öðrum er aldrei unnt
að sýna nægilegt þakklæti.
Viðurkenningarnar sem hér
hefur verið getið eru til
marks um þann hug sem
menn innan lands og utan
bera til björgunarsveitar-
manna. Besta hjálpin sem
unnt er að veita þeim felst í
því að þeir fái stuðning til að
eignast eða hafa til umráða
fullkomin tæki og búnað og
gefist auk þess tækifæri til að
æfa sig og þjálfa í samræmi
við þá áhættu sem þeir taka
þegar mest á reynir.
Samanburður
á verði
Nýleg úttekt Verðlags-
stofnunar á verðlagi í
veitingahúsum minnir enn á
hve mikið unnt er að spara
með því að leita fyrir sér og
bera saman verð. Verðlagning
er orðin frjáls á mun stærri
hluta almenns neysluvarn-
ings en flestir álíta. Nú er
ekki lengur unnt fyrir selj-
endur að segja sem svo að
þeir geti ekki veitt þjónustu
vegna þess að svigrúm verð-
lagsyfirvalda leyfi það ekki.
Það eru ekki lengur opinberir
aðilar sem ráða ferðinni í
þeim efnum. Nú skiptir mestu
með hvaða hætti seljanda
tekst að laða til sín ánægða
viðskiptavini.
Neytandinn er orðinn hús-
bóndinn í mun fleiri tilvikum
en áður. Rannsóknir Verð-
lagsstofnunar auðvelda al-
menningi að skerpa verðskyn-
ið. Oftar en einu sinni hefur
verið vakið máls á því að
verslunar- og þjónustufyrir-
tæki eigi að leggja sitt af
mörkum til að draga úr dýrtíð
og auka kaupmáttinn. Þetta
gera þau best með því að
stilla verðlagi sínu í hóf.
Verðsamanburður sem birtur
er opinberlega ætti að vera
mörgum seljanda rækileg
áminning.
Lúðvík Jósepsson, fyrrum al-
þingismaður og ráðherra,
varð sjötugur laugardaginn
16. júní síðastliðinn. Fyrir
þá sem fylgst hafa með ís-
lenskum stjórnmálum kem-
ur á óvart að Lúðvík skuli
ekki vera orðinn eldri.
Þetta er alls ekki sagt til að gefa til kynna
að honum sé farið að förlast heldur vegna
þess að Lúðvík setti svo lengi svip sinn á
stjórnmálin, hann var fyrst kjörinn á þing
1942, og var um langt árabil fremstur í sín-
um fiokki. Hann hafði einnig þann hátt á að
láta af stjórnmálastörfum þegar þess var
vænst að hann héldi lengur áfram, en hann
bauð sig ekki fram í kosningunum 1979. Má
segja að það sé fremur undantekning en
regla í íslenskum stjórnmálum nú á dögum
að menn hætti beinni þátttöku í þeim fyrr
en í fulla hnefana.
Leiðir Lúðvíks Jósepssonar og Morgun-
blaðsins hafa ekki alltaf legið saman. Hann
var talsmaður sósíalisma og kommúnisma,
sjónarmiða sem ganga þvert á stefnu blaðs-
ins. Skoðanir hans og Morgunblaðsins í ör-
yggis- og varnarmálum stangast á og blaðið
taldi það ámælisvert á sínum tíma þegar
forseti íslands veitti Lúðvík Jósepssyni um-
boð til að mynda ríkisstjórn. Fyrir þessum
ágreiningi má færa málefnaleg rök og það
hefur verið gert oftar en einu sinni bæði af
Lúðvík og Morgunblaðinu.
Lúðvík Jósepsson var raunsær stjórn-
málamaður þegar hugsjónaeldur sósíalism-
ans villti honum ekki sýn. Með félögum sín-
um í Neskaupstað, en þar sat hann í 34 ár í
bæjarstjórn, kom hann á fót öflugum at-
vinnurekstri. Og eins og allir sem hann
stunda áttaði Lúðvík sig á því að það eru
hvorki útgerðarstopp, verkföll né innistæðu-
lausir kjarasamningar sem bæta lífskjörin á
íslandi heldur þau verðmæti sem unnin eru
með arðbærum hætti og þá helst til útflutn-
ings. Barátta hans fyrir framgangi íslensks
sjávarútvegs hefur verið hiklaus og þætti
hans í áfanga-útfærslum fiskveiðilögsög-
unnar í 12 mílur 1956 og 50 mílur 1972 verð-
ur lengi haldið á loft.
Jóhannes Stefánsson, félagi og náinn
samstarfsmaður Lúðvíks, lýsir honum með-
al annars svo í afmælisgrein í Þjóðviljanum:
Jjúðvík hefur undanfarna fjóra áratugi
verið í hópi áhrifamestu alþingismanna.
Þurfa slíkir menn að hafa þó nokkuð ti)
brunns að bera. Eiginleikar stjórnmála-
mannsins komu í ljós hjá Lúðvíki strax
fyrstu árin þegar við hófum afskipti af
opinberum málum. Brennandi áhugi,
dugnaður, gáfur og að eiga auðvelt
með að setja sig inn í hin ólíklegustu
málefni. Hefi ég engan mann þekkt,
sem á jafn auðvelt með að beita sann-
færingarkrafti sínum til þess að fá
menn á sitt mál. Bindindi og reglusemi
varð ekki síst til þess að gera hann að
traustum og afkastamiklum stjórnmála-
manni. Megum við Austfirðingar vera
stoltir af því hve margir okkar þing-
manna hafa verið bindindismenn."
Sérfrædi og
stjórnmál
Sá sem þetta ritar átti þess kost á sínum
tíma, að vísu við hörmulegar aðstæður eftir
snjóflóðið mikla í Neskaupstað, að kynnast
ráðamönnum bæjarins nokkuð og hag
manna þar. Öll voru þau kynni með miklum
ágætum og sýndu að Lúðvík Jósepsson hafði
lag á því sem öllum er nauðsynlegt en ekki
síst stjórnmálamönnum að velja sér trausta
og góða samstarfsmenn. Athygli hlýtur að
vekja, að þeir sem fara með stjórn bæjar-
mála og atvinnumála í Neskaupstað hafa
verið einna harðorðastir þeirra sem taldir
eru til áhrifamanna í Alþýðubandalaginu í
gagnrýni á ríkisstjórnirnar sem Alþýðu-
bandalagið átti aðild að 1978 til 1983.
Ólafur Gunnarsson, framkvæmdastjóri
Síldarvinnslunnar í Neskaupstað, segir nú
að vanda útgerðar á Austfjörðum sé helst að
rekja til óstjórnarinnar 1980 til 1983 þegar
þeir Svavar Gestsson, Ragnar Arnalds og
Hjörleifur Guttormsson, arftaki Lúðvíks á
þingi, sátu í ríkisstjórn. Og Logi Kristjáns-
son, bæjarstjóri í Neskaupstað, hefur verið
harðorður í garð flokksforystunnar í
Reykjavík og ekki litið þannig á að hún hefði
mikinn skilning á sveitarstjórnarmálum.
Lúðvík Jósepsson hafði jarðsamband sem
stjómmálamaður. Um það bil sem hann lét
af þingmennsku skiptust þeir á greinum í
dagblöðunum Jón Sigurðsson, forstjóri
Þjóðhagsstofnunar, og Lúðvík Jósepsson um
samskipti sérfræðinga og stjórnmálamanna.
Taldi Lúðvík áhrif sérfræðinganna of mikil
og fann meðal annars að því að tillögur
stjórnmálaflokkanna væru „dæmdar“ af
sérfræðingum þegar leitað væri álits þeirra.
Um „sérfræði-álitin" sagði hann í grein hér
í blaðinu 14. febrúar 1980: „Þau verður að
taka sem álit, sem umsagnir, en varast ber
að líta á þau sem óbrigðula „sérfræði", sem
hægt sé að trúa.“ Um þetta eru þeir sam-
mála Lúðvík og Ásgeir Jakobsson, rithöf-
undur, er veitti fiskifræðingum langa
ádrepu hér í blaðinu á dögunum, þótt þá
hafi greint á um annað eins og lesendur
Morgunblaðsins hafa einnig kynnst.
Þegar litið er á vanda útgerðarinnar
núna, sem stafar ekki síst af offjárfestingu,
hvarflar hugur margra til þess, hvort Lúð-
vík Jósepsson hafi ekki farið of geyst í sak-
irnar þegar hann var sjávarútvegsráðherra
1971 til 1974 og beitti sér fyrir mikilli þenslu
í togarakaupum. En um það eru skiptar
skoðanir.
Þensla í Reykjavík
Sjaldan eða aldrei hafa byggingafram-
kvæmdir verið eins miklar í Reykjavík og
þessa sumarmánuði. Fréttirnar um lóða-
kaupin við Stigahlíð vekja mikla athygli en
þar runnu 22 lóðir út eins og heitar lummur
og voru margir um boðið. í fyrra voru and-
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. JÚNÍ 1984
25
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 23. júní
stæðingar Davíðs Oddssonar, borgarstjóra,
og meirihluta sjálfstæðismanna kampakátir
yfir því að ekki var mikil eftirspurn eftir
lóðum á hinu nýja byggingarsvæði við Graf-
arvog. Nú er svo komið að ekki hefur aðeins
verið úthlutað öllum lóðunum sem áttu að
duga í fyrra og í ár heldur samþykkti borg-
arráð á þriðjudaginn úthlutun á 64 lóðum
sem upphaflega var ráðgert að dygðu á ár-
inu 1985. Hefur nú 427 lóðum verið úthiutað
þarna.
Hrakspár vinstrisinna um að enginn vildi
fjárfesta í húseign við Grafarvoginn hafa
ekki reynst réttar. Hitt vekur þvert á móti
undrun hve mikil ásókn er í lóðir þar. Þá er
athyglisvert að þessum lóðum hefur verið
úthlutað jafnt og þétt, án þess að umsóknum
sé safnað saman og síðan valið úr þeim eins
og áður, hvort heldur stuðst var við punkta-
kerfi vinstrisinna eða aðrar aðferðir. Morg-
unblaðið hefur kallað þessi umskipti í stjórn
borgarinnar hlóðláta byltingu í lóðamálum,
en það var eitt af loforðum sjálfstæðis-
manna fyrir síðustu borgarstjórnarkosn-
ingar að sjá til þess að jafnan væri til nægi-
legt byggingarland í höfuðborginni til að
endir yrði bundinn á skömmtunarstjórnina.
Undrunin yfir byggingaumsvifunum við
Grafarvoginn á ekki rætur að rekja til þess
að menn sækist eftir að búa þar heldur hins
að menn hafi við núverandi aðstæður í þjóð-
arbúinu fjármuni til að ráðast í jafn kostn-
aðarsamar framkvæmdir og þar er um að
ræða. Sagan sýnir að það eru ætíð töluverð-
ar sveiflur í búsetu á landinu og nú liggur
straumurinn greinilega til höfuðborgar-
svæðisins öfugt við það sem var fyrir tíu
árum.
„Uggvænleg" þróun?
í skýrslu Framkvæmdastofnunar ríkisins
fyrir árið 1983 sem lögð var fram skömmu
fyrir þinglausnir er bent á að landsbyggðin
hafi „tapað" 2.419 manns til Suðvesturlands
á fjórum árum og ekki verði betur séð en að
flutningar þessir séu í vexti. I skýrslunni
segir:
„Á áratugnum 1971—1980 var öflug at-
vinnuuppbygging víðsvegar á landsbyggð-
inni í kjölfar útfærslu landhelginnar. Mun-
aði þar mest um tilkomu skuttogara og efl-
ingu hraðfrystiiðnaðarins. Á þessum áratug,
frá 1971 til 1980, fjölgaði þannig ársverkum
í fiskiðnaðinum um 952 á Suðvesturlandi en
um 2.577 á landsbyggðinni. Einnig fjölgaði
störfum í byggingarstarfsemi og mann-
virkjagerð meira úti á landi en suðvestan-
lands eða um 1.583 ársverk á landsbyggðinni
en 430 á Suðvesturlandi. í almennum iðnaði
fjölgaði ársverkum hinsvegar ívið meira
suðvestanlands eða um 2.391 en 1.651 á
landsbyggðinni. í þjónustugreinum var
munurinn hinsvegar mikill Suðvesturlandi í
hag. Þar fjölgaði um 11.079 ársverk í þjón-
ustugreinum en um 4.815 úti á landi. En
þetta mynstur atvinnuþróunar dugði samt
til þess að búa til þetta stutta jafnvægis-
tímabil í fólksflutningum og þar með í
byggðaþróun í landinu."
Síðar í þessari skýrslu segir um þróunina
1980-1982:
„Landsbyggðin hefur enn betur í fiskveið-
um og fiskvinnslu en 79% nýrra starfa í
verslun urðu til á Suðvesturlandi, 78% í
bönkum, tryggingastarfsemi o.fl., 65% í iðn-
aði og veitum en hvorki meira né minna en
97% í byggingum og mannvirkjagerð.
Sú þróunarstefna sem lesa má úr þessum
tölum er uggvænleg. Haldi svo áfram virðist
ný flóðbylgja flutninga af landsbyggðinni til
Suðvesturlands vera að rísa, í likingu við þá
sem skall á höfuðborgarsvæðinu og Suður-
nesjum á sjötta áratugnum. Slíkt er hvorugs
hagur, Suðvesturlands né landsbyggðar og
er síst af öllu hagkvæmt fyrir þjóðarheild-
ina. Slík þróun getur komið upp vítahring
sem erfitt getur verið að rjúfa og kann að
leiða til þess að sífellt verði erfiðara að
manna hinar þýðingarmiklu fiskvinnslu-
stöðvar úti á landi og öllu mannlífi á lands-
byggðinni hraki.
Hinsvegar leiðir slík þróun til vaxandi
þenslu suðvestanlands og aukins tilkostnað-
ar á fjölmörgum sviðum. Líklegt er að mikil
byggðaröskun dragi verulega úr hagvexti. Á
Suðvesturlandi búa nú yfir 142 þús. manns
sem eru tæp 60% þjóðarinnar. Hagkvæmast
er fyrir þetta fólk að búa nokkurn veginn við
eigin fólksfjölgun. Hin ýmsu kerfi svo sem
skólakerfi, umferðarkerfi o.s.frv. geta þá
þróast átakalaust og á hagkvæman hátt.
Flóðbylgja innflytjenda af landsbyggðinni
Morgunblaði4/RAX
mun raska þessari uppbyggingu jafnframt
því sem nýting dýrra mannvirkja á lands-
byggðinni minnkar."
Dómur en ekki álit
Þessi kafli í skýrslu Framkvæmdastofn-
unar ríkisins er saminn af byggðadeild
stofnunarinnar og segja má að í henni felist
dómur en ekki álit svo að vitnað sé til orða
Lúðvíks Jósepssonar hér að framan. Lesand-
inn fer ekki í grafgötur um að höfundur
skýrslunnar telur það af hinu illa að fólk
flytjist af landsbyggðinni til Suðvesturlands
og hugmyndir hans hníga í þá átt að grípa
verði til einhverra úrræða til að stemma
stigu við þessari „uggvænlegu" þróun. Fyrr í
sama kafla skýrslunnar er um það rætt að
íslenskt þjóðfélag sé að breytast úr „sveiflu-
kenndu veiðimannaþjóðfélagi í stöðugt iðn-
aðarþjóðfélag" og þess vegna verði „hlut-
verk ríkisvaldsins að vera tiltölulega stórt á
næstu árum þó það geti eflaust minnkað
þegar frá líður. Ríkisvaldið verður að marka
ákveðna leið og hlynna að nýgræðingi og
vaxtarbroddum atvinnulífsins. En þetta
starf verður að byggjast á þekkingu og yfir-
sýn og því verður að skoða skóginn allan og
móta síðan heildarstefnu."
Spyrja má hvort sú hugsun sem setur svip
sinn á matið í hinum tilvitnuðu orðum sé
ekki einmitt það sem við þurfum mest að
forðast þegar tekist er á við þau vandamál
sem við blasa. Réði hún ferðinni í borgar-
stjórn Reykjavíkur væri strax tekin upp
ströng skömmtunarstjórn i lóðamálum og
allt gert til þess að koma í veg fyrir að ný
byggð risi í höfuðborginni. Þá væri höfuð-
kapp á það lagt að stunda útgerð án tillits til
þess hvort nokkurn fisk væri að fá og svo
fram eftir götunum. Ef við erum að hverfa
frá „sveiflukenndu veiðimannaþjóðfélagi í
stöðugt iðnaðarþjóðfélag" er þá ekki eðlilegt
að fólk flytji til Suðvesturlands á meðan
ekki er staðið að því með stórhuga fram-
kvæmdum að reisa iðjuver í öðrum lands-
hlutum? Eru það ekki einmitt þeir sem trúa
mest á ofurmátt ríkisvaldsins í atvinnumál-
um sem hafa tafið lengst og mest fyrir eðli-
legri framvindu í iðnaðarmálum úti á lands-
byggðinni? Og enn má spyrja: Hvers vegna
er sveifla í flutningum til Suðvesturlands
óhagkvæmari frá efnahagslegu sjónarmiði
en sveifla í hina áttina? Gerð skóla, vega og
annarra mannvirkja ætti að jafnaði að vera
ódýrari í þéttbýli en dreifbýli.
Búseta og atvinna
Hvað sem líður álitum eða dómum sér-
fræðinga um þróun byggðar í landinu er
ljóst, að atvinnan ræður úrslitum um það
hvar menn taka sér búsetu. Einhvers staðar
hljóta þess að sjást merki að þorskafli hefur
dregist eins mikið saman og raun ber vitni.
Þá bera fréttir með sér að þau fyrirtæki sem
besta afkomu hafa núna eru á Suðvestur-
landi. Auðvitað má deila um hvort þetta eða
hitt fyrirtækið eigi „rétt“ á að hagnast eða
ekki og ráða til sín starfsfólk eða ekki en í
blönduðu markaðshagkerfi eins og hinu ís-
lenska er það sem betur fer ekki alfarið á
valdi stjórnmálamanna og embættismanna
að ákveða þetta. Reynslan sýnir og að það er
fremur í þeim fyrirtækjum þar sem opinber
íhlutun er mikil eða þar sem treyst er alfar-
ið á fjárstreymi úr vasa skattgreiðenda en í
einkafyrirtækjum þar sem hagsýni og hag-
ræðing víkur fyrir óhagsýni og offjárfest-
ingum.
Á sínum tíma þegar næga atvinnu var að
fá í nágrannalöndunum eins og til að mynda
Svíþjóð fluttist mikill fjöldi Islendinga
þangað þegar harnaði á dalnum heima fyrir.
Nú herjar atvinnuleysi á nágrannaþjóðirnar
og ekki fýsilegt fyrir þá að leita þangað sem
vilja láta hendur standa fram úr ermum.
Með nýjum og frjálslegri stjórnarháttum í
Reykjavík sem byggjast á allt öðrum grund-
vallarsjónarmiðum en fram koma í skýrslu
Framkvæmdastofnunar ríkisins hefur at-
vinnulífið í höfuðborginni tekið miklu meiri
kipp en á síðustu árum vinstri meirihlutans
og verkar borgin nú eins og seguil um landið
allt.
Verstu viðbrögðin við þessari þróun er að
líta til ríkisins í þeirri von að það geti í
krafti fjármagns sem að mestu leyti er tekið
af íbúum Suðvesturlands gripið til ráðstaf-
ana sem gerir það síður fýsilegt að búa þar
sem fólkið er flest. Það verður með nýju
fjármagni og væntanlega erlendri fjárfest-
ingu, því að erlendi skuldaklafinn er svo
þungur eftir vinstri óstjórnina, að skapa ný
störf úti á landsbyggðinni. Efla þarf alla þá
starfsemi þar sem gerir landið allt byggilegt
og síðast en ekki síst vinna af kappi að vega-
gerð, án góðra vega er ekki unnt að reka
skynsamlega byggðastefnu.
Einangrunar-
sinnarnir
Þeirra sjónarmiða hefur gætt í Þjóðvilj-
anum nú í þessari viku eins og jafnan áður
að besti kosturinn fyrir íslendinga sé að
loka að sér, sitja að sínu og ekkert velta því
of mikið fyrir sér hvað gerist úti í hinum
stóra heimi og þá allra síst í Norður-
Ameríku eða Vestur-Evrópu. Þessi heimótt-
arlega afstaða réð mestu um stefnu Hjör-
leifs Guttormssonar á meðan hann var iðn-
aðarráðherra með þeim afleiðingum að
framvinda í stórvirkjunum og stóriðju tafð-
ist um fimm dýrmæt ár.
Til að færa þessi sjónarmið í þjóðlegan
menningarbúning hefur Þjóðviljinn reynt
að halda því fram að árekstur hafi orðið á
milli hvatningarorða Morgunblaðsins um
nauðsyn þess að íslensk bókaútgáfa væri
efld og styrkt í sessi og þessara orða í leið-
ara Morgunblaðsins 17. júní síðastliðinn:
„Mennta- og menningarstefnuna verður að
laga að því að Norðurálfa er að breytast í
fjarskiptaheild." Þjóðviljinn segir af þessu
tilefni eftir að hafa kvartað undan því að
vera kenndur við einangrunarhyggju: „Það
er ólíklegt að hér sé mælt með sjálfstæðri
íslenskri menningarstefnu sem tekur mið af
þörf fyrir að vernda menningarlandhelg-
ina.“
Til að firra Þjóðviljann frekari vangavelt-
um um þetta atriði er rétt að taka fram að á
milli hvatningarorða Morgunblaðsins til
varnar bókinni og hinna tilvitnuðu orða um
mennta- og menningarstefnuna eru bein
tengsl. Við verndum ekki íslenska menningu
með sama hætti og landhelgina, með því að
senda varðskip á vettvang eða semja um
bann við veiðum útlendinga. Við verndum
íslenska menningu aðeins með því að hlú að
henni, rækta hana og styrkja svo að illgresi
nái ekki að dafna í menningarreitnum. Ein-
mitt þess vegna er brýnna á fjarskiptaöld en
nokkru sinni fyrr að treysta stöðu bókarinn-
ar, ljóðsins, sögunnar og tungunnar á ís-
landi. Einangrunarsinnarnir eiga undir
högg að sækja hér á landi eins og hvarvetna
annars staðar, þeir breyta ekki stöðunni sér
í hag með útúrsnúningum. Og allra síst með
því að hafa einhverja „stefnu" í öllum mál-
um, þ.e. að ríkið eigi alltaf að hafa endanleg-
an ákvörðunarrétt, ekki síst i flóknum álita-
málum. Varðveisla verðmæta er eitt, opinber
forsjá, boð og bönn annað.
Myndin er tekin úr lofti yfir
Grafarvogssvæðinu. Fremst
sést uppfyllingin þar sem
unnið er að smíði Gull-
inbrúar yfir voginn.
Hvad sem líður
álitum eða dóm-
um sérfræðinga
um þróun
byggðar í land-
inu er ljóst, að
atvinnan ræður
úrslitum um
það hvar menn
taka sér búsetu.
Einhvers staðar
hljóta þess að
sjást merki að
þorskafli hefur
dregist eins
mikið saman og
raun ber vitni.