Morgunblaðið - 08.07.1984, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. JÚLÍ 1984
íslenskar listakonur í Kaupmannahöfn
BERGLJÓT RAGNARS
Fór að læra frönsku og langaði
mikið til að læra eitthvað í mynd-
list. Var í námi í eitt ár þar. Lærði
frönskuna sómasamlega. Upphaf-
lega ætlaði ég að vera bara eitt ár
í Frakklandi. En þau urðu fjögur.
Ég held í rauninni að ég hafi
verið mjög seinþroska. Hafi ekki
verið orðin almennilega þroskuð
fyrr en um þrítugt. Þessi ár í París
fannst mér ég alltaf bara sitja hjá
og horfa á heiminn án þess að lifa
í honumj
Eftir Þarísarárin komst á mig
mikið rótleysi. Ég fór til íslands
Bergljót býr í emni af þessum gömlu, stóru og skemmtilegu íbúðum, sem nóg
er af í Kaupmannahöfn. Torg heilags Hans blasir við úr glugga vinnustofunn-
ar. Fullt af lífi og fegurð.
og fór að vinna sem flugfreyja.
Flakkaði um allan heiminn án
þess að festa rætur. Þetta var
slæmt því ég var óskaplega
flughrædd. Og það var nokkuð
sem ekki iagaðist. Þvert á móti
varð það verra með hverri ferð.
Það endaði með því að ég neyddist
til að taka sjáifa mig í hnakka-
drambið, sá að þetta dugði ekki.
Noregur og Danmörk
Leiðin lá síðan til Noregs. Þar
sótti ég um inngöngu á kúnstaka-
demíuna og fékk. Um sama leyti
eignaðist ég Katrínu. Mér hefur
sjaldan gengið eins vel og á meðan
ég gekk með hana. Ég málaði og
málaði og virkilega fann mig í því.
Á akademíunni í Osló var aka-
demían í Kaupmannahöfn alltaf
höfð til viðmiðunar um það hvern-
ig betur mætti gera. Hvað lá þá
betur við en að fara til Danmerk-
ur?
Hingað kom ég svo 1972. Ég er
þakklát fyrir að ég byrjaði svona
seint. Ég gat unnið sjálfstætt í
stað þess að læra aðeins að stæla
prófessorana. Akademía er í eðli
sínu byggð upp á slíku. Nemendur
eiga bara að koma til að læra
handverk. Þetta er orðin úrelt
stofnun í bókstaflegri merkingu.
En af því að ég var orðin þétta
gömul gat hún sem sagt orðið mér
til ýmislegs góðs.
Það er fastur siður hér að nem-
„Vil ekki lifa
í fyrirfram
ákveðnu
hlutverki
Áður en ég hafði lært Zen í þrjátíu ár sá ég fjöllin
sem fjöll og vötnin sem vötn. Þegar ég komst til
dýpri þekkingar kom að því að ég sá að fjöllin eru
ekki fjöll og vötnin eru ekki vötn. En núna þegar ég
hef skilið raunverulegt eðli hlutanna er ég rór. Því
nú sé ég aftur fjöllin sem fjöll og vötnin sem vötn.
Ch’uang Teng Lu.
Áður en ég hafði haft áhyggjur af listum í mörg ár sá
ég frummynd sem frummynd og eftirlíkingu sem eftir-
líkingu. Þegar ég komst til dýpri þekkingar kom að því
að ég sá að frummyndin er ekki frummynd og eftirlík-
ingin er ekki eftirlíking. Núna þegar ég hef séð sann-
leikann er ég ró. Því ég sé frummyndina sem eftirlík-
ingu og eftirlíkinguna sem frummynd.
Bergljót R.
Kaupmannahöfn er allt í
einu orðin full af íslenskum
listakonum. Þær sitja hérna
hver í sínu horninu og eru að
fást við allt mögulegt. „Það
er ekki um nema tvennt að
ræða fyrir íslenska konu ef
hún vill starfa að listum. Að
gifta sig sæmilega vei stæð-
um manni og búa á íslandi
og vinna að kúnst sinni í hjá-
verkum. Eða flytja úr landi.“
Þetta segir sú þeirra sem bú-
in er að vera hér lengst,
Bergljót Ragnars. Hún hefur
átt heima í þessari borg
meira og minna í 13 ár.
Flestar hinna hafa hins vegar
aðeins verið hér örfá ár.
„f mörg ár var ég tvístruð og
það kvaldi mig. Mér fannst ég ekki
Islendingur og ekki Dani. Ég hafði
tapað rótum mínum á íslandi án
þess að fá nýjar rætur hér í
Danmörku. Mér fannst ekki nema
eitt ráð. Fara heim og verða fs-
lendingur. Og það reyndi ég. Fór
heim og bjó þar í tæpt ár. En ég sá
fljótt að það var heldur ekki hægt.
Bara það að fá eitthvað að gera
fyrir sæmilegt kaup var erfitt.
Það að ætla að lifa af listinni ger-
samlega útilokað. Það var þá sem
ég horfðist í augu við það að ég
yrði að búa hér í Danmörku
áfram. Og gerði mér jafnframt
grein fyrir því að ég yrði áfram
tvístruð. En mér til mikillar undr-
unar komst ég að því að það er
hægt að lifa og vera tvístruð. Það
er meira að segja hægt að láta sér
líða vel. Það er líka stór hópur
fslendinga, sem er meira og minna
bundinn öðrum löndum. Og kemst
vel af.“
Bergljót segist gera sér full-
komna grein fyrir því að sama
hversu lengi hún búi erlendis verði
hún alltaf fyrst og fremst íslend-
ingur. Þó hún hugsi jafnt á dönsku
og íslensku og eigi suma daga erf-
itt með að orða hugsun sína á ís-
lensku segist hún samt aldrei hafa
látið sér detta í hug að tala annað
tungumál en íslensku við dóttur
sina, alþjóðlega barnið Katrínu, 14
ára, sem á íslenska móður, föður
frá Uruguay, fædd í Noregi og alin
upp í Danmörku.
Tuttugu og fjögurra
ára flakk
Það er í rauninni skrýtið hvað
Bergljót er íslensk í allri sinni
framkomu. Hún sem hefur verið
búsett erlendis í samtals 24 ár, eða
meira en helming ævi sinnar. Þeg-
ar hún tók á móti mér fannst mér
hún vera eins dæmigerð íslensk
kona og framast gat verið. Klædd
í þykka lopapeysu og með band um
sítt ljóst hárið. Þegar hún þurfti
að skoða eitthvað nánar setti hún
upp gamaldags gleraugu, hálf,
fram á nefið. Hún bauð upp á kaffi
að íslenskum sið. Ég byrjaði að
rekja úr henni garnirnar um allt
flakkið.
„Ég flutti með foreldrum mín-
um til Svíþjóðar mjög ung. Þau
eru Ólafía Þorgrímsdóttir og
Kjartan Ragnars. Pabbi er emb-
ættismaður og hafði fengið stöðu í
Svíþjóð. Mig langaði lítið að fara
með þeim. Kunni vel við mig
heima og langaði að vera áfram í
Verslunarskólanum; þar var ég
byrjuð. En ég lét sannfærast um
að skólar í Svíþjóð væru ennþá
betri. Einhvern veginn varð það
samt svo að ég gat ekki fallið inn í
sænskt þjóðfélag. Ég var á erfið-
um aldri og trosnaði fljótt upp úr
skóianum. Og þá hefði ekki verið
hægt að bera mig inn í þann skóla
meira þó það hefði verið reynt
með valdi. Ég vissi þá líka hvað
mig langaði til. Að fara í mynd-
listarskóla. En ég var of ung og
hafði ekki nægan þroska. Ég var á
myndlistarskólanum í Stokkhólmi
í tvö ár og dreymdi um það allan
tímann að komast burtu. Til
Frakklands. Á endanum fór ég.
Kopioinnin puhdas ilo
KUtrtUDHI