Morgunblaðið - 04.11.1984, Blaðsíða 58

58
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. NÓVEMBER 1984
Semele — „hálf-
óperau Hándels
Sígildar
skífur
Konráð S. Konráðsson
George Friderich Hándel: Semele
A.R Johnson (ten) Júpíter, N.
Burrowes (sop) Semele, D. Jones
(m-sop) Júnó o.fl.
Monteverdi Choir
Englis Baroque Soloists
Stjórnandi: Jobn Eliot Gardiner
Erato: Stu 714453 (3)
Útgifuár: 1983
Það er um 1840 að tímamót
verða í tónlistarsköpun G.F.
Hándel. 1941 er síðasta ópera
hans, Deidamia, færð upp í
Lundúnum. Hvað það er, sem
veldur því að Hándel, sem á 40
árum hefir samið jafnmargar
óperur, snýr baki við því tónlist-
arformi sem þá var svo vinsælt
er óvíst. Enda þótt óperur Hánd-
els nytu margar hverjar mikilla
vinsælda þá var óperuhald fjár-
hagslega áhættusamt fyrirtæki,
auk þess sem samstarf hans við
söngstjörnur samtímans var
með eindæmum stormasamt.
Fjárhagsleg skakkaföll, reip-
drættir og hverful hylli óperu-
unnenda mun þannig hafa haft
sitt að segja sem orsök þess að
Hándel fann sér nýtt tjáningar-
form: óratoriumið. óratoríum er
venjulega skilgreint sem um-
fangsmikið tónverk fyrir ein-
söngvara, kór og hljómsveit þar
sem flytjendur leika ekki hlut-
verk sín, og textinn er af trúar-
eða veraldlegum toga. Skyldleik-
inn við óperuna er þannig auð-
sær. Á dögum Hándels var þó
um byltingu að ræða. Þó hann í
fyrstu verkum sínum notaðist
við italska stórsöngvara í sum
aðalhlutverkanna þá hurfu þeir
fljótt og eftir stóð tónverk, sem
sungið var af Englendingum á
ensku, enska óratoríumið.
Gnæfa þar hæst verk Hándels:
„Israel in Egypt" og „Messiah",
sem bæði eru raunar samin á
þessu umbrotaskeiði tónskálds-
ins um 1740.
Það enska söngfólk, sem
Hándel hafði við flutning verka
sinna var af öðru húsi en þær
stórstjörnur ítölsku og ensku,
sem hann hafði haft við að kljást
í óperuuppfærslum sínum áður.
Stjörnunum þeim stóðu allar dyr
opnar á Englandi, sem og annars
staðar í Evrópu og samkennd
John Eliot Gardiner
þeirra með Hándel ekki ýkja
mikil né djúpstæð. öðru máli
gegndi með enska söngfólkið,
sem var honum til ráðstöfunar
ólíkt því sem hann hafði haft áð-
ur að venjast. Þannig mótaðist
samstilltur hópur með Hándel í
forsvari, sem sameiginlega vann
óratoríuminu feikilegra vin-
sælda meðal áheyrenda, sem
raunar voru ekki heldur af sama
sauðahúsi og aðdáendur óper-
unnar.
Það óratoríum sem vikið skal
að hér, Semele, er á stundum
nefnt „hálfópera", enda samið
við upphaflegan óperutexta
William Congreve. Söguþráður-
inn er af veraldlegum toga: Um
brottnám Júpíters eða Seifs á
kóngsdótturinni Semele, sem
með þrá sinni eftir ódauðleik
fékk svo illan endi. Jean-Louis
Martinoty skrifar pistil með
skífunum og færir í texta sínum
m.a. rök að þeirri skoðun að með
óratoriumum sínum: „Susanna",
„Solomon" og „Semele“ hafi
Hándel verið að veitast að frillu-
haldi konungs síns og skjól-
stæðings Georgs II. Hvort
eitthvað er til í því, eða Hándel
er með verki sínu aðeins að
skemmta áheyrendum veit ekki
ég. Hitt er þó með eindæmum að
sýningar á óratóríuminu urðu
aðeins fjórar við frumupp-
færsluna 1744. Svo hressileg og
með eindæmum fögur sem tón-
list Hándels er við texta Con-
greve um hina lostafullu Semele.
Þó textinn á stundum minni
óneitanlega á afmorsvisur jafn-
vel i blautlegra lagi, samanber
ariu Semele, þar sem hún syngur
um sælu sína með Jupíter:
■lo
H \I-.N 1)1.1.
SEMELF
(<\KltlNI K
„Endless plesure, endless love
Semele enjoys above!
On her bosom Jove reclining,
useless now his thunder lies;
John Eliot Gardiner stofnaði
Monteverdi-kórinn þegar á Há-
skólaárum sinum í Cambridge
og er í þessari uppfærslu síst að
merkja þreytu i samstarfi kórs
og stjórnanda. Fremur er söngur
kórsins aðalsmerki þessarar
ágætu útgáfu. Eiginkona Gard-
iner, Liz Wilcock, er í forsvari
fyrir hljómsveitinni, English
Baroque Soloists. Upptakan, sem
einkar tær og áferðarfalleg gerir
sitt til að styðja skýran og fagr-
an söng kórsins og fjörugan leik
hljómsveitarinnar. Leggur og
Gardiner sig fram um að gæða
tónlist Hándels því fjöri sem svo
nauðsynlegt, er svo þunglama-
legt sem óratóríumformið er í
garð sinni. Einsöngvararnir fara
og vel með hlutverk sín með þau
Norma Burrowes (Semele) og
Anthony Rolfe Johnson (Júpíter)
þar fremst í flokki. Má þar sem
dæmi nefna næmni Johnson í
„Where’er you walk“ og glæsi-
legan flúraðan söng Burrowes í
„Myself I shall adore“.
Hlýtur að lokum að telja hér
um að ræða einkar athyglisverða
útgáfu, sem höfðar hvað frekast
til þeirra sem hrífast vilja af
tónlist Handels, en um leið kíma
að gamni Congreve.
BÚNAÐARDEILD SAMBANDSINS
hefur opnaö skrifstofur aö
Ármúla 3 (Hallarmúlamegin)
Styrktarsjóöur ísleifs Jakobssonar
auglýsir eftir umsóknum um styrk úr sjóönum. Til-
gangur sjóðsins er aö styrkja iönaöarmenn til aö
fullnema sig erlendis í iön sinni. Umsóknir ber aö
leggja inn til lönaöarfélagsins í Reykjavík, Hall-
veigarstíg 1, Reykjavík fyrir 25. nóvember nk.,
ásamt sveinsbréfi í löggiltri iðngrein og uppl. um
fyrirhugaö framhaldsnám.
Stjórnin.
Sérsviö okkar er búvélar
landbúnaöartæki og fjölbreyttar
rekstrarvörur fyrir landbúnaöinn,
svo sem fóöurvörur og fræ
Markmiö okkar er aö veita bændum
sem fullkomnasta þjónustu á öllum sviöum
BUNADARDEILD
ARMULA3 REYKJAVIK SIMI 38900
^í.m M
Gódan dag 85 41 'sf •s
KRISTJRn
SIGGEIRSSOn HF.
LAUGAVEGl 13. REYKJAVIK. SIMI 25870