Morgunblaðið - 06.11.1984, Qupperneq 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. NÓVEMBER 1984
„V, þel an dan ná) lið
kk tar; í e n
af er láti ið“
— segir Sveinbjörn I. Baldvinsson um
leikrit sitt „Þetta verður allt í lagi“
SJÓNVARPIÐ sýndi sl. sunnu-
dagskvöld nýtt íslenskt leikrit eftir
Sveinbjörn I. Baldvinsson rithöf-
und sem nefnist „Þetta verður allt
í lagi“, en Sveinbjörn er íslenskum
sjónvarpsáhorfendum að góðu
kunnur sem umsjónarmaður
„Gluggans". Blm. spjallaði lítil-
lega við Sveinbjörn um leikritið og
framtíðaráform hans.
„Þetta er fyrsta leikritið sem
ég samdi en hugmyndina að því
fékk ég árið 1978,“ sagði Svein-
björn. „Hún hefur síðan verið að
þróast í gegnum árin og tekið
miklum breytingum fra því að ég
skrifaði verkið fyrst. Árið 1981
auglýsti sjónvarpið eftir hand-
ritum eða drögum að sjónvarps-
leikritum og sendi ég þá inn lýs-
ingu á verkinu. Því var sýndur
áhugi svo að ég dreif mig í að
fullvinna handritið . í fyrravor
hófust síðan upptökur og var
þeim lokið þá um haustið."
Hver var kveikjan að verkinu?
„Ég hef stundum velt því fyrir
mér sjálfur hvort það hafi verið
eitthvað sérstakt atvik sem varð
til þess að hugmyndin fæddist,
en satt að segja held ég að svo
hafi ekki verið. Ég fór smám
saman að sjá sögupersónurnar
fyrir mér í huganum og þetta
þróaðist loks út í leikritun. Eftir
að ég fór að vinna að verkinu hef
ég hins vegar heyrt ótal margar
sögur af fólki sem lent hefur í
svipaðri aðstöðu og hjónin í leik-
ritinu, og eru vandamál af þessu
tagi mun algengari en af er lát-
ið.“
Hvert er þitt aðalstarf?
„Ég leitast nú við að líta á mig
sem rithöfund og hef það að að-
alstarfi. Þriðja ljóðabókin mín
kemur út núna fyrir jólin og
nefnist hún „Lífdagatal", en áð-
ur hafa komið út ljoðabækurnar
„í skugga mannsins" ’76 og „Ljóð
handa hinum og þessum" ’81.
Það hefur hins vegar reynst erf-
itt að hafa ritstörfin að aðal-
tekjulind og hef ég því fengist
við ýmislegt annað jafnhliða
þeim. Þar á meðal má nefna
blaðamennsku og ýmis fjöl-
miðlastörf, s.s. umsjón Gluggans
í sjónvarpinu. Þá hef ég þýtt
tvær bækur eftir Kurt Vonnegut
og sömuleiðis fengist nokkuð við
hljóðfæraleik."
Hvað er svo framundan hjá
þér?
»Ég er nú með ýmislegt á
prjónunum. Uin þessar mundir
vinn ég við annan mann að gam-
anleik fyrir leikhús. Þá er ég að
velta fyrir mér útlínum að öðru
Sveinbjörn I. Baldvinsson rithöf-
undur.
leikverki af alvarlegri toga.
Núna finnst mér mest spennandi
að skrifa verk fyrir sjónvarp,
kvikmynd eða leikhús. Ég var
fyrst nokkuð óhress með það hve
langur tími leið frá því að upp-
tökum lauk og leikritið var loks-
ins sýnt, sem var rúmt ár, en að
ýmsu leyti finnst mér viðeigandi
að sýna það einmitt núna, þegar
að kreppir hjá almenningi,"
sagði Sveinbjörn að lokum.
Dr. Sigmundur Guðbjarnason, prófessor, sem vann að rannsóknunum ásamt Eddu Benediktsdóttur, Elsu Bene-
diktsdóttur Og Guðrúnu Skúladóttur. Morgunblaftift/Árni Sæberg
„Áhugaverð efni, sem virð-
ast m.a. geta dregið úr
hættu á myndun blóðtappa“
Þorskalýsið og hjartað:
— segir dr. Sigmundur Guðbjarnason
„RANNSÓKNIR okkar gefa til
kynna, að þorskaiýsi geti dregið úr
hsttu á hjartatitringi og skyndi-
dauða hjá kransæðasjúklingum,“
sagði dr. Sigmundur Guðbjarnason,
prófessor í efnafrsði við Háskóla ís-
lands, er blm. Morgunblaðsins hafði
samband við hann vegna rannsókna
Raunvísindastofnunar Háskólans á
þorskalýsi og áhrifa þess á starfsemi
hjartans. Rannsóknir þessar hafa
staðið í nokkur undanfarin ár og
leitt til athyglisverðrar niðurstöðu,
eins og greint er frá í frétt Morgun-
blaðsins á baksíðu. Dr. Sigmundur
var beðinn um að greina nánar frá
rannsóknunum og niðurstöðum
þeirra.
„Tilraunadýr, albino-rottur,
voru alin á fóðri með mismunandi
feitmeti, þ.e. smjöri, jurtaolíu eða
þorskalýsi í minnst 4 mánuði. Þeg-
ar dýrin voru 7—8 mánaða gömul
eða um 0,5 kg. að þyngd var þeim
gefið streituvaldandi lyf sem veld-
ur hjartatitringi og skyndidauða í
um helming dýranna. Þessi aðferð
er m.a. notuð hjá „Fæðu- og lyfja-
eftirliti Bandaríkjanna" (FDA)
við rannsóknir á lyfjum til varnar
gegn hjartatitringi og skyndi-
dauða. Niðurstöður tilraunanna
voru þær, að rottur, sem voru ald-
ar á lýsi dóu miklu síður af völd-
um hjartatitrings en rottur aldar
á öðru feitmeti. Rottur aldar á
fóðri með 10% jurtaolíum höfðu
um þrefalt hærri dánartíðni en
rottur aldar á lýsisríku fóðri.
Nánari rannsóknir sýndu, að
þorskalýsið veldur töluverðum
breytingum á fitusamsetningu í
frumuhimnum í hjartanu. Er nú
verið að kanna hvort og hvernig
þessar breytingar í frumuhimnu
gætu dregið úr hættu á skyndi-
dauða af völdum þessa streitu-
valdandi lyfs.
Niðurstöður þessar hafa verið
kynntar og ræddar á ráðstefnum
erlendis í sumar, á ráðstefnu um
„Streitu og hjartað" í Winnipeg í
júní og á ráðstefnu í Genf í sept-
ember. Einnig hef ég flutt fyrir-
lestra um þessar og aðrar rann-
sóknir okkar víðar í Evrópu,
Kanada og Bandaríkjunum í vor
og sumar.
f þorskalýsi eru efni sem þykja
mjög áhugaverð, eru það einkum
fjölómettaðar fitusýrur. Ein þess-
ara fitusýra tefur blóðstorknun og
virðist geta dregið úr hættu á
myndun blóðtappa, t.d. í kransæð-
um. Önnur slík fitusýra virðist
eiga þátt í að draga úr hættu á
hjartatitringi og skyndidauða, en
það er ekki sannað enn. Fleiri
áhugaverð efni eru í lýsinu og er-
um við að kanna hvaða efni koma
til að greina, setja fram vinnutil-
gátur og prófa þær.
f lýsi og raunar í fiski almennt
eru efni sem virðast draga úr
hættu á myndun blóðtappa og
hættu á hjartatitringi og skyndi-
dauða. Hafa ber í huga, að í lýsi er
einnig mikið af D-vítamíni, sem
getur hraðað æðakölkun ef of mik-
ils er neytt af því. Of mikið lýsi
veldur sjúkleika í tilraunadýrum,
mismiklum eftir tegund tilrauna-
dýra. Þetta á sennilega einnig við
um notkun á fóðurlýsi. Hófsemi er
hér, sem og í öðrum efnum, far-
sælust. Hóflegt magn af lýsi fyrir
okkur er sennilega um 5 millilítr-
ar á dag að jafnaði,” sagði dr. Sig-
mundur Guðbjarnason og vildi að
lokum geta sérstaklega sam-
starfsmanna sinna við rannsókn-
irnar, en það eru Edda Bene-
diktsdóttir, Elsa Benediktsdóttir
og Guðrún Skúladóttir.
„Hef líklega sýkst af leik-
listarbakteríunni í æsku“
Leikfélag Reykjavíkur frum-
sýndi sl. laugardagskvöld leikritið
„Dagbók Önnu Frank“ eftir
F.Goddrich og A. Hackett, en saga
þessarar hugrökku gyðingastúlku
er vafalaust mörgum kunn. Athygl-
isvert er að aðalhlutverkið er í
böndum 16 ára lítt þekktrar leik-
konu frá Selfossi, Guðrúnar Krist-
mannsdóttur. Blm. spjallaði við
leikkonuna ungu á dögunum og
innti hana fyrst eftir því hvað hefði
orðið til þess að hún var fengin til
að leika Onnu Frank.
„Ég hef alltaf verið viðloðandi
leiklistina, lék t.d. önnu Frank
þegar Stefán Baldursson, leik-
hússtjóri, leikstýrði verkinu hér
á Selfossi," sagði Guðrún. „Þá
var ég 14 ára og hafði árið áður
leikið í „Fjölskyldunni", sem
leikstýrt var af Ásdísi Skúla-
dóttur. Þá lék ég lítið hlutverk í
— segir Guðrún
Kristmannsdóttir
sem leikur Önnu
Frank í Iðnó
leikritinu „Þið munið hann Jör-
und“ eftir Jónas Árnason, þegar
það var sett upp hér í fyrra. Ég
hef alltaf haft gaman af því að
leika, hef líklegast sýkst af leik-
listarbakteríunni í æsku. Stefán
Baldursson, leikhússtjóri, hafði
svo samband við mig sl. vor og
spurði hvort ég gæti hugsað mér
að taka þátt í sýningu Leikfé-
lagsins á „Dagbók önnu Frank“.
Frá því að ég lék Önnu Frank
fyrir tveimur árum hef ég hugs-
að mjög mikið um hana, hvernig
líf hennar hefur verið o.s.frv. Því
var ég strax til í að vera með í
sýningu Leikfélagsins, þó að ekki
væri þá víst hvort ég fengi hlut-
verk Önnu Frank eða ekki. Síðan
var ég prófuð og fékk að vita
skömmu síðar að hlutverkið væri
mitt. Á fyrstu æfingunum
fannst mér dálítið skrýtið að
vera innan um alla þessa þekktu
leikara en þeir voru allir mjög
vinsamlegir og ég kynntist þeim
fljótt.“
Bjóstu í Reykjavík í sumar á
meðan á æfingum stóð?
„Nei, ég bjó allan tímann hér á
Selfossi og ferðaðist daglega á
milli í rútu. Ég hef sama háttinn
á núna, tek rútu í bæinn fyrir
sýningar og fer svo aftur heim á
Selfoss að sýningu lokinni. Þetta
er nú ekki nema klukkutíma
akstur á milli svo að verra gæti
það verið.“
Nú ertu í Fjölbrautaskólanum
á Selfossi, hvernig tekst þér að
samræma námið og leiklistina?
„Ég sá það fyrir strax í sumar
að ég kæmist ekki í skólann á
meðan á æfingum stæði og
ákvað því að sitja utanskóla
fram að áramótum. Núna eftir
að sýningar hófust hef ég þó frí
á daginn og sæki þá tíma sem ég
get.“
Hvernig leið þeir frumsýn-
ingarkvöldið?
„Þó að ég sé nú nokkuð sviðs-
vön var ég mjög óstyrk í fyrsta
atriðinu, hélt meira að segja að
ég myndi ekki hafa það af. En
sviðsskjálftinn hvarf fljótlega og
ég var orðin sallaróleg undir lok-
in.“
Hvernig er Anna Frank?
„Mér finnst hún frábær, hún
er mjög sérstök og eiginlega
óútreiknanleg. Hún er líka sér-
lega þroskuð miðað við aldur og
bæði skynsöm og greind. Það er
vissulega erfitt að leika hana en
jafnframt mjög skemmtilegt."
Á að leggja leiklistina fyrir
sig?
„Ég veit það nú ekki. Ég er
rétt að hefja nám í Fjölbrauta-
skólanum og ætla mér að verða
stúdent áftur en en ég ákveð
nokkuð um framtíðina," sagði
Guðrún að lokum.