Morgunblaðið - 06.11.1984, Page 50

62
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. NÓVEMBER 1984
Ástand stofnanna
gefur ekki tilefni
til breytinga
— segir Halldór Ásgrímsson um stjórnun fiskveiða
HALLDÓR Ásgrímsson, sjávarút-
vegsráðherra, sagði í ávarpi sínu á
Fiskiþingi, að tillögur fiskifrKðinga
yrðu metnar í Ijósi aðstæðna á næst-
unni, en Ijóst væri, að ekki væri
hægt að reikna með hærri afla á
næsta ári. Áætluð stofnstærð þorsks-
ins væri 970.000 lestir í ársbyrjun
1985 en hefði verið áætluð 1.130.000
lestir í ársbyrjun 1984 og ákvarðanir
við það miðaðar.
Hins vegar væri minnkun
stofnsins ekki eins hættuleg og
annars hefði verið, þar sem bætt
skilyrði hefðu aukið hlutfall kyn-
þroska þorsks í aldursflokkunum.
„Það er ástæða til að hafa mikl-
ar áhyggjur af þvi að hlutfall 4 og
5 ára þorsks er um 55% aflans
1984 og er áætlað 67% aflans 1985.
Eldri árganga vantar og eina von-
in til að hlutfallið breytist er að
1977 árgangurinn við Grænland
komi inn í veiðina á næsta ári.
Ástand stofnanna gefur því ekki
tilefni til mikilla breytinga í
stjórnun veiðanna," sagði Halldór.
Halldór ræddi einnig um stjórn-
un veiðanna og þá kosti, sem afla-
markinu fylgja. Hann sagðist eng-
ar líkur telja á því, að svipuð
stjórn og beitt var við fiskveiðar
fram til þessa árs gæti tryggt það,
að ekki yrði farið fram úr tak-
mörkuðum heildarafla á næsta
ári. Taldi hann aflamarksleiðina
hagkvæmari öðrum leiðum og
sagðist ekki sjá annað en að þær
forsendur, sem lágu til grundvall-
ar aflamarksleiðinni, væru enn
fyrir hendi og engin breyting orðið
þar á. Því væru jafnmikil rök fyrir
því og á síðastliðnu hausti að
halda áfram á sömu braut.
Þá sagði Halldór: „Löng barátta
fyrir yfirráðum landsins og mið-
anna var ekki háð til að fá sjálfs-
vald til að eyða auðlindunum. Hún
var háð til að við gætum sjálfir
gætt fjöreggsins af nærgætni og
virðingu. Hún var háð fyrir kom-
andi kynslóðir. Ef við gleymum
því, erum við að gera fórnir for-
feðranna að engu og í reynd að
bregðast öllu, sem er og á að vera
okkur kærast. Nauðsynlegt er að
menn gangi til samstarfsins með
opnum huga um lausn þessa erfiða
verkefnis, sem bíður okkar. Án
samstarfs og gagnkvæms skiln-
ings verður verkefnið ekki leyst.“
Frá upphafi Fiskiþings á mánudag. Halldór Ásgrímsson, sjávarútvegsráðherra, í ræðustóli.
Morgunblaðiö/Júlíus.
Með 200.000 lesta markinu
lagast ástandið eitthvað
— segir Jakob Jakobsson, forstjóri Hafrannsóknastofnunar
„ÞAÐ MÁ segja, að þessi skýrsla okkar nú sé ekki biksvört eins og
oft áður, hún er eiginlega dökkgrá. Það eru jákvæðir þættir í þessu
öllu saman og sá helzti, að þorskurinn er farinn að þyngjast aftur
vegna bættra skilyrða f sjónum og aukins ætis. Munar þar mestu um
aukinn hita og loðnugengd. Meðaltalsþyngdaraukning yngri hluta
stofnsins umfram síðasta ár er um 15%, en nokkru minni á eldri
hlutanum. Þrátt fyrir það, er ekki hægt að leggja til meiri hámarks-
afla þorsks en 200.000 lestir," sagði Jakob Jakobsson, forstjóri
Hafrannsóknastofnunar, í samtali við Morgunblaðið.
Jakob sagði, að þar sem nú væri 200.000 lesta markið, lagaðist
hraðvaxta ungfiskur uppistaöan í
stofninum og skilyrði framundan
góð, væri rétt að veiða eins lítið og
mögulegt væri, þar til fiskurinn
hefði tekið út vöxt. Þá yrði hann
vegna þess fyrr kynþroska, þó það
væri líklega ekki komið fram enn.
Nú væru margir lélegir árgangar í
þorskstofninum, þannig að líklega
varaði þetta ástand fram yrðir ár-
ið 1987, en héldu menn sig við
ástandið eitthvað fyrr.
Jakob sagöi, að mikilvægast
væri að reka hagkvæma fiskveiði-
stefnu, sem fælist í því, að veiða
ekki nema 20 til 25% af veiðanleg-
um stofni, eldri en fjögurra ára.
Rétt væri að hafa það í huga þar
til góður árgangur bættist í stofn-
inn. Hins vegar væri ekki hægt að
miðað við þessi mörk nú, því það
þýddi aðeins um 150.000 lesta afla.
Þorsteinn Gíslason, fiskimálastjóri:
1984 gæti orðið fímmta
bezta aflaár hér við land
LÍKUR eru nú taldar á því, að haldi
svo áfram sem horfir með loðnuveið-
ar verði yfirstandandi ár fimmta
bezta aflaár á íslandsmiðum, en til
þess þarf aflinn að verða 1,3 milljón-
ir lesta. Þessar upplýsingar komu
fram í setningarræðu Þorsteins
Gíslasonar, fiskimálastjóra, á Fiski-
þingi á mánudag.
í upphafi ræou sinnar minntist
Þorsteinn tveggja látinna Fiski-
félagsmanna, þeirra Jóns Gests
Benediktssonar og Angantýs Elí-
asar Jóhannssonar, svo og 15 ís-
lenzkra sjómanna, sem létust við
skyldustörf síðan síðasta Fiski-
þing var haldið.
Þorsteinn rakti síðan gang mála
í sjávarútvegi og stöðu útvegsins.
Hann sagði meðal annars, að með-
an markaðir hefðu verið hagstæð-
ir, verðlag hefði hækkað og batn-
andi hagur viðskiptaþjóða gat tek-
ið hærra vöruverði, hefði vandi
sjávarútvegsins að nokkru verið
falinn, þar sem hann hefði verið
fluttur út á markaðina. Hagstæð
verðþróun hefði sefað vandann í
vitund ráðamanna. Þegar stöðvun
hefði orðið á vexti þjóðartekna að-
almarkaðslandanna, hefðum við
setið uppi með vandann sem skýr-
ari staðreynd en áður. Hann taldi
áætlað rekstrarfap á fiskvinnslu
og útgerð meira en í niðurstöðum
Þjóðhagsstofnunar, en þar er talið
að tap fiskvinnslu nemi um 2% af
tekjum og botnfiskveiðiflotinn
með 1% af tekjum.
„Hagvöxtur fylgir gjaldeyrisöfl-
un. Til að tryggja fulla atvinnu í
landinu þarf nægan hagvöxt. Hjá-
róma raddir syngja um offjárfest-
ingu í sjávarútvegi og erlenda
skuldabagga. Sjávarútvegurinn
aflar þjóðinni í dag um 70% af
gjaldeyristekjunum. Hlutdeild
sjávarútvegsins í erlendum skuld-
um þjóðarinnar var um síðastliðin
áramót 16,1%. Það er raunalegt að
heyra menn í ábyrgðarstöðum
lýsa því yfir við alþjóð, að helstu
afkomuvandamál þjóðarinnar
stafi frá of mörgum fiskiskipum.
Það væri fróðlegt að vita hvað
þessum mönnum dytti í hug að
segja, ef okkur færi að vanta skip
til að takast á við vaxandi þorsk-,
loðnu- og síldarstofna," sagði
Þorsteinn.
Aflakvóti fluttur 169
sinnum milli skipa
ALLS hefur nú veriö heimilað að
fram.selja 19.543 lestir af aflakvóta
einstakra skipa. Hefur sjávarútvegs-
ráðuneytið fram til þessa heimilað 169
flutninga afla milli skipa með þeim
hætti.
Kvótaflutningur þessi skiptist
sem hér segir, en upplýsingar þess-
ar komu fram í ræðu sjávarútvegs-
ráðherra á Fiskiþingi á mánudag:
Milli skipa í eigu sömu útgerðar
hefur verið heimilað 51 framsal.
Magn fisks, sem þannig hefur verið
framselt, er 8.821 lest.
; Milli skipa, sem geijð eru út frá
sömu verstöð, hefur flutningur
kvóta verið heimilaður 97 sinnum.
Fiskmagn samtals 8.232 lestir.
Milli skipa úr sitt hvorri verstöð-
inni á grundvelli jafnra skipta hef-
ur aflakvóti verið færður 5 sinnum.
Magn fisks, sem framseldur hefur
verið þannig, er 497 lestir.
Milli skipa í sitt hvorri verstöð-
inni að fenginni umsögn sveitar-
stjórnar og stjórnar sjómannafé-
lags í viðkomandi verstöð hefur
aflakvóti verið fluttur 16 sinnum.
Magn fisks, sem þannig hefur verið
fram^elt, er 1.902 lestir. !
Hefði þessi stefna verið tekin upp
árið 1977 hefði veiðin jafnazt, ver-
ið meiri nú, en minni fyrir tveim-
ur til þremur árum. Kanadamenn
hefðu beitt þessari aðferð með
góðum árangri undanfarin ár. Ef
farið yrði eftir þessu yrði afli stöð-
ugri og svartar skýrslur ættu að
geta hætt að birtast.
Um einstakar botnfisktegundir
segir meðal annars í skýrslu fiski-
fræðinga:
Karfí
Nokkur undanfarin ár hefur
karfaaflinn farið langt fram úr
tillögum Alþjóðahafrannsókna-
ráðsins um leyfilegan hamarks-
afla á svæðinu umhverfis íslands.
Þess er þegar farið að gæta þar
sem karfaafli íslenzkra togara á
togtíma hefur farið minnkandi um
8 til 10% síðastliðin tvö ár. Haf-
rannsóknastofnun leggur mikla
áherzlu á nauðsyn þess, að ná
samkomulagi um nýtingu karfa-
stofnsins og varar eindregið við
því, að haldið verði áfram á sömu
braut. Því er lagt til að nokkuð
verði dregið úr leyfilegum há-
marksafla íslendinga og hann
verði á næsta ári ekki meiri en
90.000 lestir.
Grálúða
Grálúðan er hægvaxta fiskur og
hin síðustu ár eru nokkur teikn
um það að fiskveiðidánarstuðlar
hafi hækkað í takt við vaxandi
afla og að sama skapi hafi hrygn-
ingarstofninum heldur hnignað.
Þess ber þó að gæta að þau gögn
sem notuð eru við stofnstærðar-
útreikninga á grálúðu spanna yfir
tiltölulega stutt tímabil og er þvf
ekki unnt að byggja á eins langri
reynslu og um marga aðra fiski-
stofna. Eigi að síður telur Haf-
rannsóknastofnun að fara beri
með nokkurri gát við nýtingu
grálúðustofnsins og leggur til að
grálúðuaflinn verði 25.000 lestir á
árinu 1985.
Ufsi
Enda þótt ufsinn sé flökkufisk-
ur hefur ufsaaflinn hér við land
undanfarin 5 til 6 ár verið á bilinu
55.000 til 68.000 iestir. Sókn í
þennan stofn virðist ekki hafa ver-
ið óhófleg en með tilliti til þess, að
gert er ráð fyrir að nú sé að bæt-
ast í stofninn lakari árgangar en
þeir, sem veiðin hefur byggzt á að
undanförnu, er lagt til að sóknin í
ufsastofninn verði ekki aukin og
aflinn á árinu 1985 verði miðaður
við 60.000 lestir. ,
Ysa
Hinn stóri árgangur frá 1976,
sem verið hefur megin uppistaðan
í hinum stóra ýsustofni, fer nú
þverrandi, enda orðinn átta ára
gamall og aðrir árgangar, sem á
eftir komu, hafa ekki fyllt upp í
skarð hans í sama mæli. Þessi
þróun mála var fyrirsjáanleg og
reyndar þegar hafin á síðasta ári,
en segja má, að þessi framvinda
reynist nú nokkru örari heldur en
ráð var gert fyrir. Bæði afli á
sóknareiningu og heildarafli hafa
fallið mikið, en það ættu að vera
óræk merki um minnkandi ýsu-
stofn. 1 ágústlok var ýsuafli ekki
orðinn nema liðlega 35.000 lestir á
móti 51.000 lestum á sama tíma í
fyrra eða rúmlega 30% minni.
Með óbreyttri sókn á næsta ári er
áætlað að hinn veiðanlegi stofn
eins og hann er metinn nú muni
gefa af sér 45.000 lestir. Hafrann-
sóknastofnun leggur því til að ýsu-
afli á næsta ári verði 45.000 lestir.
Þorskur
Mat Hafrannsóknastofnunar
síðastliðið haust gaf til kynna að
stærð heildarstofnsins í ársbyrjun
1984 myndi vera 1.130.000 lestir og
stærð hrygningarstofnsins 300.000
lestir. Á þessum forsendum lagöi
Hafrannsóknastofnun til að
þorskafli 1984 yrði takmarkaður
við 200.000 lestir. f upphafi árs var
aflamark sett við 220.000 lestir, en
með endurskoðun og lagfæringum
ýmiss konar stefnir aflamarkið nú
í 257.000 lestir. Núverandi stofn-
mat gerir ráð fyrir að heildar-
stærð þorskstofnsins hafi í árs-
byrjun 1983 verið 970.000 lestir og
í ársbyrjun 1984 1.010.000 lestir.
Stærð hrygningarstofnsins 1983
var 280.000 lestir og 1984 aðeins
260.000 lestir. Þorskárgangur 1980
er nú talinn vera 220 milljónir
þriggja ára nýliðar. Þorskárgang-
ur 1981 er talinn vera fremur lé-
legur eða um 160 milljónir nýliða.
Þorskárgangur 1982 er hins vegar
talinn með afbrigðum lélegur eða
um 100 milljónir nýliða. Þorskár-
gangur 1983 er talinn vera í slöku
meðallagi eða um 190 milljónir
nýliða. Ef veiddar verða 300.000
lestir á næsta ári heldur hrygn-
ingarstofninn enn áfram að
minnka. Við 250.000 lesta veiði
helzt hann nánast óbreyttur, en
við 200.000 lesta aflamark mun
hann rétta við um 100.000 lestir á
næstu þremur árum. Þær niður-
stöður, sem nú liggja fyrir, benda
til þess að æskilegt sé að tak-
marka þorskveiðar á árinu 1985
meira en gert hefur verið á þessu
ári eða við 200.000 Iesta aflamark.