Morgunblaðið - 02.12.1984, Qupperneq 45

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. DESEMBER 1984
40
Jón G. Sólnes í ræðustól í Alþingí.
f
mm
FORD
FAIRMONT
eigendur athugið.
•' Vorum að fá hina marg eftirspurðu
tvfvirku-stillanlegu - viðgeranlegu
KOMI
höggdeyfa að framan í FORD FAIRMONT.
Verðið er lægra en margir halda.
HANNADIR
MED ÖRYGGIÍHUGA
Ábyrgð - viðgerðarþjónusta
V/SA

Varahlutaverslun
. Síðumúla 29 - Reykjavík - Sími 84450
Brekkusniglar. En þeir, sem
bjuggu fyrir neðan Brekkuna í
Bótinni, þar sem Göngugatan er
núna, voru kallaðir Bótungar. Þá
var íbúð í hverju húsi þar. Á þess-
um tíma var geysilegur rígur milli
Oddeyringa og Innbæinga. Það
var til dæmis apótek í Innbænum
og það datt engum í hug að fara
einn eftir meðali í apótekið að
kvöldi til. Ef það var gert fóru
menn tveir eða þrír saman í fylgd.
Mönnum var ekki misþyrmt, en
það var gert at í þeim og menn
geymdir eða lokaðir inni. Við
Brekkusniglarnir vorum eins kon-
ar úrhrak og höfðum engan stuð-
ning af neinum. Vorum svona
hálfvegis útundan. Það var þó
helzt, að við hefðum eitthvað skjól
af strákunum i Bótinni. Ekki svo
að skilja, að ég hafi lent i neinu.
En ég komst snemma i félagsskap
við Jón Ásgeirsson, son Ásgeir
Péturssonar, útgerðarmanns, sem
pabbi vann hjá. Hann var jafn-
aldri minn.
Það var notalegur kunnings-
skapur á milli okkar og Bótung-
anna. Áuðvitað vorum við með
prakkarastrik. Það var mikið um
þau. Eitthvað varð maður nú að
aðhafast. En allt var það nú frem-
ur saklaust, svona eins og gengur
og gerist hjá krökkum. Við fórum
i leiki og lékum þá hetjurnar i
bíómyndunum eða þá, að við fór-
um í svigabardaga. Þá bjuggum
við okkur til sverð úr efninu, sem
notað var i sildartunnurnar áður
en búið var að bleyta það og
sveigja. Kötturinn í tunnunni var
alltaf vinsæll og svo náttúrlega
jólatrésskemmtanirnar, sem við
fórum á hjá Hjálpræðishernum.
Þá voru ekki jólatré á heimilum
okkar. Þá voru bara jólatré á ein-
stöku kaupmannsheimili. Ásgeir
Pétursson bauð okkur yfirleitt og
starfsfólki sinu um jólin á jóla-
trésskemmtun, þótt ekki væri það
árvisst. En Hjálpræðisherinn
hafði alltaf sína jólatrésskemmt-
un og þess vegna er mér ávallt
hlýtt til Hjálpræðishersins. Á
þessum skemmtunum fengum við
alltaf gotterispakka. Við strák-
arnir gerðum aldrei at i hernum,
en það var frekar algengt, að eldri
strákarnir gerðu það.
Eftir að við vorum flutt til Ak-
ureyrar fóru foreldrar mínir til
Siglufjarðar i vinnu á sumrin og
ég fékk að fara tvisvar með. En
svo var svona guttum eins og
Nonna Sól komið fyrir í sveit. Ég
var í sveit í þrjú sumur, frá
1922—1924. Þar kunni ég mjög vel
við mig og sérstaklega hefur mér
alltaf verið hlýtt til þeirra Jóns
Jóhannssonar og Sigrúnar Guð-
mundsdóttur á Skarði í Dals-
mynni. Þar var gott að vera og ég
hef búið að þeirri reynslu alla tið,
og naut góðs atlætis.
Hér er ekki úr vegi að skjóta inn
kafla úr erindi, sem Jón Sólnes
flutti i útvarp á árinu 1976. Þar
sagði hann:
„Ég er fæddur i sjávarplássi, al-
inn upp á mölinni, eins og það var
nefnt f minu ungdæmi. En ég átti
þvi láni að fagna i æsku að dvelja
þrjú sumur i sveit á ágætu heimili.
Þar kynntist ég þeirri hlið lifsins,
sem i þá daga var nokkuð þekkt i
sveitinni, en það var að gömlu
hjónin höfðu brugðið búi sem kall-
að var, yngri kynslóðin tók við
búsforráðum og daglegum fram-
kvæmdum, en gömlu hjónin héldu
áfram að vera á heimilinu og skip-
uðu þar mikinn virðingarsess.
Þarna skapaðist hinn notalegi,
ómetanlegi tengiliður við æskuna
á heimilinu. Gömlu hjónin höfðu
alltaf tíma til þess að hlusta á
spurningar barnanna, útskýra
fyrir þeim ráðgátur lífsins, lesa
fyrir þau, kenna þeim bænir og
ljóð o.fl. o.fl. Slík heimili voru ör-
uggur griðastaður æskunnar i
þess orðs beztu merkingu, og það-
an komu áreiðanlega ekki tauga-
veikluð börn.“
Jón verður „assist-
ent“ t Snorrabúð
Þarna eyddi Jón sumrunum,
þegar hann var 11, 12 og 13 ára
gamall. En sumarið áður en hann
varð 15 ára gamall gerðist Jón
„assistent" i Snorrabúð i Strand-
götunni. Hún var í húsinu við hlið-
ina á húsakynnum Dags og
Dagsprents. Þessi verzlun var í
eigu Snorra Jónssonar, faktors, en
hann er fallinn frá og það var son-
ur Snorra, Rögnvaldur, og svo
ekkjan, sem ráku verzlunina.
Það var gaman að komast i eitt-
hvað svona, að verða búðarstrákur
og þetta var fyrsta vinnan, sem ég
fékk borgaða. Ég fékk 100 krónur
fyrir þá þrjá mánuði, sem ég var
þarna. Það var óskaplega gaman
að vera í Snorrabúð. Þetta var
ekta krambúð. Þarna var matvar-
an við hliðina á málningardrasl-
inu og hreinlætið var kannski ekki
upp á marga fiska. Ég var látinn
steinka trégólfið, setti vatn á hálf-
pelaflösku, steinkaði þvi yfir gólf-
ið og sópaði svo út i horn. Og svo
kom kerling og skúraði einu sinni
i viku.
Þarna var öll verzlun meira og
minna upp á krit, hvort sem það
voru verkamenn eða efnaðra fólk.
Það þekktist ekki, að það kæmu
peningar i skúffuna. Ég hef ekki
hugmynd um hvernig var eigin-
lega gert upp við fólkið.
En þessir karlar þeir höfðu um-
svif. Rögnvaldur verkaði fisk úti á
Klöppum og bátarnir voru i veri á
Siglufirði, það voru töluverð um-
svif í kringum Snorrabúð. Fisk-
reitirnir voru líka þar sem Gler-
árgatan er núna, úti á eyrunum.
Þar voru Snorrareitur, Ásgeirs-
reitur og reitir Jakobs Karlssonar
og Páls Einarssonar.
Þegar þetta er, árið 1925, er
Gránuverzlun að syngja sitt síð-
asta ef ég man rétt, en í bænum
var mikið af verzlunum. Stærst
var Höephners-verzlun, Krist-
jánsbakari var þarna, þarna var
bókabúð, og Guðbjörn Björnsson
var með sælgætisbúð, Kristján
Sigurðsson var með verzlun, einn-
ig Stefán ó. Sigurðsson. Flestar
þessar verzlanir voru í Innbænum.
Það má segja, að það hafi verið
mjög mikið líf i verzlun á litlu
svæði upp af Höephners-bryggju.
Og i Bótinni var svo Snorrabúð
og þar var Braunsverzlun, síðar
Baldvin Ryel, Hamborg og Paris
og Gudmands. En um þetta leyti
er Kaupfélagið komið til sögunn-
ar. Þá var Sigurður Kristinsson
kaupfélagsstjóri og undir hans
stjórn fór KEÁ að blómstra. Og
svo var þarna náttúrlega Verzlun-
in Eyjafjörður.
En hugsaðu þér verzlunarmát-
ann á þessum tíma. Þá var komin
smjörlíkisgerð á Akureyri, Smjör-
likisgerð Akureyrar sem Jón E.
Sigurðsson i Hamborg rak. Hún
var þar sem Dynheimar eru núna i
Hafnarstræti. En þá var nú ekki
verið að senda margarinið út. Þá
þurfti maður að sækja það sjálfur.
Og ég lenti í þessu fyrir Snorra-
búð. Eg hef nú alla tið verið frekar
pasturslitill og hafði ekki mikla
krafta i kögglum. Og það var djöf-
ullegasta verkefnið, sem ég fékk
þetta sumar i Snorrabúð, að þurfa
að fara og sækja einn kassa af
smjörlíki, sem entist reyndar
lengi, 50 kiló. Ég sótti þetta með
handkerru, sem ég ýmist dró á eft-
ir mér eða ýtti á undan mér. Þá
var þarna smábrekka, þar sem
Göngugatan er núna, og kerran
svo þung, að ég kveið þessu f hvert
skipti enda dró ég það alltaf fram
á siðustu stundu þangað til ég gat
ekki dregið það lengur að sækja
helvftis smjörlfkið. Það var aga-
legt.
En lifið á Akureyri var ekki
bara leikur og vinna, þvf auðvitð
gekk Jón í barnaskólann. Þar
byrjaði hann niu ára gamall hjá
sósíalistanum Steinþóri Guð-
mundssyni, sem hann talar hlý-
lega um og metur mikils, sem góð-
an kennara. Að barnaskóla lokn-
um lá svo leiðin i gagnfræðaskóla,
þaðan sem hann lauk prófi. Hugur
Jóns stóð til frekara náms. Af þvi
gat ekki orðið vegna fjárhags-
ástæðna.
Og þá lá leiðin á vinnumarkað-
inn.
Ergo-top stóllinn er einn virðulegasti
Drabertstóllinn. Þrótt fyrir virðuleikann
er hvergi slegið af kröfum um aukna
vellíðan. Þú situr rétt og bak þitt er vel
verndað.
Ergo-top er stóll sem hvetur þig til
aukinna afkasta ón þess að misbjóða
heilsu þinni.
ISXRIFSTOFU HUSGOGN
HAUARMULA 2 - SlMI 83211
yn
RDITT iETKT
. OG
ITIJÐAN
YE