Morgunblaðið - 04.12.1984, Síða 46

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 4. DESEMBER 1984
46
Minning:
Ólafur Hreiöar
Jónsson skipafrœðingur
Fæddur 26. apríl 1927
Dáinn 24. nóvember 1984
í dag verður kvaddur frá Kópa-
vogskirkju ólafur Hreiðar Jóns-
son, skipafræðingur, en hann and-
aðist að morgni laugardagsins 24.
f.m.
Ólafur fæddist í Reykjavík 26.
apríl 1927. Foreldrar hans voru
hjónin Herþrúður Hermannsdótt-
ir Wendel og Jón Eiríksson skip-
stjóri.
Ólafur ólst upp að mestu leyti
hjá föðursystur sinni Klásínu Ei-
ríksdóttur og manni hennar
Hjálmari Péturssyni.
ólafur varð stúdent frá Mennta-
skólanum í Reykjavík vorið 1946.
Síðan liggur leiðin til Stokkhólms
til náms í skipaverkfræði við
tækniháskólann þar í borg.
ólafur giftist eftirlifandi konu
sinni Hólmfríði Þórhallsdóttur
1949. Árið 1951 koma hin ungu
hjón heim frá Stokkhólmi með
elsta soninn og ætlunin er að afla
tekna til að hægt sé að Ijúka síð-
asta ári verkfræðinámsins. Lítið
var um opinber námslán í þá daga.
Sú viðdvöl varð þó lengri en í upp-
hafi var ætlunin.
Þau Hólmfríður og ólafur eign-
uðust sjö börn og eru þau Stein-
þór, fjölmiðlafræðingur, kvæntur
ólínu Geirsdóttur, Þórhallur,
tæknifræðingur, kvæntur Gróu
Dagmar Gunnarsdóttur, Einar
Jón, rafeindavirki, kvæntur Aðal-
björgu Lúthersdóttur, Þorgeir, há-
skólanemi, kvæntur Helgu Jóns-
dóttur, Sigrún, stúdent, sambýl-
ingur Ágúst Þór Eiríksson, Arnar
Már, menntaskólanemi, og
Hólmfríður Ólöf, menntaskóla-
nemi. Barnabörnin eru orðin átta.
Ólafur hóf störf á teiknistofu
Landssmiðjunnar en gerðist síöar
kennari við Iðnskólann í Reykja-
vík. Ég get vel ímyndað mér að
Ólafur hafi verið afbragðs kenn-
ari. Því hafa nemendur hans er ég
hef síðar kynnst sagt mér frá. Síð-
an ræðst Ólafur í það stórvirki
ásamt nokkrum félögum sínum að
setja á stofn skipasmíðastöð í
Kópavogi árið 1962. Þetta var á
þeim árum er smíði stálskipa
hófst fyrir alvöru hér á landi og
má með sanni segja að ólafur hafi
verið einn af frumkvöðlum ís-
lenskrar stálskipasmíði. Þeir fé-
lagar höfðu þó ekki meðbyr eins
og svo oft er í nýjum atvinnu-
greinum. ólafur réðst síðan til
Siglingamálastofnunar ríkisins
árið 1%7.
Þegar ég nú sest niður og set á
blað fáein kveðjuorð til vinar míns
og félaga Ólafs H. Jónssonar þá
rifjast upp margar skemmtilegar
minningar um samstarf okkar á
liðnum áratug.
ólafi kynntist ég fyrst er ég
réðst til Siglingamálastofnunar
ríkisins í ársbyrjun 1972. Ólafur
var þá yfirmaður tæknideildar
þeirrar stofnunar. Við störfuðum
þar saman í nokkra mánuði, en
þar sem ég hafði ráðið mig til
starfa erlendis næstu tvö árin
skildi leiðir okkar eftir nokkra
mánaða starf um vorið 1972. Ég
minnist ólafs frá þessum tíma
sem einstaklega lipurs og hjáip-
fúss yfirmanni, sem mjög gott var
að leita til fyrir nýútskrifaðan og
reynslulausan verkfræðing eins og
ég var þá. Á þessu tímabili var
undirbúningur að hefjast varð-
andi smíði á mörgum skuttogur-
um fyrir okkur íslendinga. Ég
hafði ráðið mig í eftirlitsstarf með
smíði nokkurra togara í Noregi.
Ólafur tók að sér ráðgjöf um smíði
togara af minni gerðinni fyrir ís-
lenska útgerðarmenn sem samið
höfðu um nýsmíði á Spáni. Ég
hvatti Ólaf eindregið til að taka að
sér eftirlit með smíði skipanna
suður á Spáni. Það varð svo úr að
ólafur flyst suður til Vigo á Spáni
með eiginkonu sinni og þremur
yngstu börnum síðla árs 1972.
ólafur og fjölskylda undu sér vel í
Vigo. í svona starfi í framandi
landi kemur upp fjöldi tæknilegra
og mannlegra vandamála. Ólafur
var upplagður í að leysa slík mál á
farsælan hátt. Á Spáni lærði
Ólafur tungumál innfæddra, en
hann var góður tungumálamaður
og kom það sér oft vel síðar meir.
Síðan lágu leiðir okkar saman aft-
ur vorið 1974 er við komum báðir
heim til íslands aftur og hófum
báðir störf að nýju hjá Siglinga-
málastofnun ríkisins. Brátt fóru
að hlaðast á okkur ýmis aukastörf
við ráðgjöf um smíði á nýjum tog-
urum o.fl., svo aukavinnan var
orðin fullmikil. Við ólafur ákváð-
um því sumarið 1974 að hætta
störfum hjá Siglingamálastofnun
ríkisins og fara út í sjálfstæðan
rekstur á verkfræðistofu í skipa-
verkfræði. Þetta var stór og af-
drifarík ákvörðun, að hætta í ör-
uggu starfi hjá ríkisstofnun og
hefja sjálfstæðan atvinnurekstur.
Það eru því nú tíu ár síðan við
hófum atvinnurekstur okkar og
stofnuðum fyrirtækið Skipatækni
hf. Við það starfaði svo Ólafur allt
til dauðadags.
Betri samstarfsmann hefði ég
ekki getað fengið. öll þessi ár hef-
ur samstarfið verið eins gott og
ánægjulegt og hugsast getur.
Ólafur var mjög dagfarsprúður
maður, vandvirkur og úrræðagóð-
ur við hvers konar verkefni og
skemmtilegur félagi. Hann var
óvenjufróður um fjölmarga hluti
og víðlesinn. Ólafur hafði góða
frásagnargáfu og hafði gaman af
að segja frá ýmsum atburðum og
tilvikum liðinna ára. Ólafur hefur
verið tiltölulega heilsuhraustur
þann tíma er við þekktumst. Hann
fór að finna fyrir þrautum í kvið-
arholi sl. vetur og gengst undir
skurðaðgerð í marslok sl. Síðan
aukast þrautirnar en hann reynir
að harka af sér uns hann ieggst
aftur inn á Borgarspítalann í lok
ágúst sl. Þá kemur í ljós hvað er
um að vera. Þessa þrjá síðustu
mánuði bilaði kjarkurinn aldrei,
hann skyldi sigrast á sjúkdómnum
og koma til starfa á ný. Það lágu
ótalmörg verkefni óleyst og er ég
kom til að heimsækja vin minn og
sagði frá nýjum og skemmtilegum
viðfangsefnum er við höfðum
fengið, þá ljómaði hann allur af
tilhlökkun yfir að hefja störf að
nýju. En nú er okkar samstarfi
lokið í bili.
Með Ólafi er horfinn góður vin-
ur og félagi, sem mikill söknuður
er að.
Ég votta þér Hólmfríður, börn-
um, tengdabörnum, barnabörnum
og systkinum hins látna innilega
samúð mína og fjölskyldu minnar.
Guð blessi minningu ólafs H.
Jónssonar og huggi ástvini hans.
Bárður Hafsteinsson
^L.ífið manns hratt fram hleyp-
ur“: á augabragði er aldarþriðj-
ungur liðinn frá fyrstu fundum
okkar Ólafs Hreiðars Jónssonar
og ótímabært endadægur hans
upp runnið.
Við hittumst á erlendri grund
ungir auralausir stúdentar sem
áttu það tvennt sameiginlegt að
hafa af gapalegum lifsþorsta
steypt sér út í hjúskap að óloknu
háskólanámi og vera í húsnæð-
ishraki. Kunningi okkar beggja
stakk upp á að við leystum
vandann með því að taka heilt hús
á leigu saman. Það reyndist holl-
ráð eins og við manninn mælt: eft-
ir fáa daga voru fjölskyldurnar
sestar að í fallegri „villu“ í suður-
jaðri Stokkhólms. Þar hófust
kynni okkar við ólaf og Hólmfríði
konu hans og urðu að ævilangri
vináttu.
Þetta voru bjartir dagar sem
gott er að minnast þegar móti
blæs í skammdegishretviðrum
lífsins. Við fluttumst i slotið að
vorlagi þegar eplatrén i garði
okkar stóðu i fegurstum blóma.
Þar uxu líka nokkur plómu- og
perutré og öll skiluðu rikulegum
ávexti: i einu horninu spruttu
bústin jarðarber. Ilminn af
sírenurunnum lagði að vitum um
leið og komið var út fyrir dyrnar.
Barrtré teygðu greinar heim að
húsvegg. Þar voru íkornaskinnin
skottlöng á eilífum þönum upp og
ofan: svo mannelsk og forvitin að
þau stukku inn um stofugluggann
til að hnýsast í skipateikningarn-
ar hans Óla. Broddgeltir þágu
mjólk úr skál á hlaðinu, spakir
eins og heimalningar. 1 skóginum
rétt utanvið blánaði lyng af berj-
um þegar leið á sumar. Um haust-
ið voru allir skápar fullir af berja-
saft og sultu, eplamauki,
niðursoðnum perum og plómum.
Þegar landar höfðu fengið eins
mikið af eplum og þeir gátu borið
var samt eftir full kompa af góð-
um gulum vetrareplum sem entust
fram á vor. Allt var þetta býsna
ólíkt því sem við áttum að venjast
heima á íslandi. Aftur á móti var
mannlífsgróskan á okkar bæ alís-
lensk og gaf hinni ekkert eftir: við
vorum með tvö börn, eins og fjög-
urra ára, en óli og Fía áttu sitt
fyrsta í vændum.
Þessi ánægjulegi kommúnu-
búskapur stóð því miður ekki
nema árið. Ólafur lagði í Stokk-
hólmi stund á skipaverkfræði og
var á réttri hillu. Samt hvarf hann
nú heim frá námi sem aldrei
skyldi verið hafa og hefði ekki orð-
ið, ef lánasjóður námsmanna hefði
þá verið kominn til sögu. Við urð-
um eftir og söknuðum vina í stað.
En strax eftir heimkomuna tókum
við upp þráðinn þar sem frá var
horfið og hefur aldrei á hann
hlaupið snurða.
Lífið er gjöfult og grimmt.
Þegar ég lít yfir meira en þrjá-
tíu ára kynni okkar er mér að von-
um ríkast í hug hve margt ólafi
var gefið af ómældri rausn. Hann
var vörpulegur ásýndum og óx að
vænleik með árum svo kallast
mátti glæsimenni miðaldra. Hon-
um voru gefnar góðar gáfur,
drenglyndi og vinfesti. Forsjónin
gaf honum ungum gullfallega
konu svo sel gerða að við sem
gerst þekkjum vitnum gjarna til
manndóms hennar öðrum til eggj-
unar þegar þeir eru að mikla fyrir
sér smámuni. Þau eignuðust sjö
heilbrigð börn hvert öðru betur
gefið og svo gjörvuleg að þegar
Ölafur og Hólmfríður voru saman
komin með sinn tápmikla barna-
hóp var það í sannleika heillandi
sjón. Þau hjónin fengu ekkert
fyrir ekkert, og það er mikil gæfa.
Állt sem þeim áskotnaðist var
aflafé: afrakstur heiðarlegs starfs
hugar og handa. Sem að líkum
lætur varð Ólafur að leggja hart
að sér við að afla fjölskyldu sinni
lífsbjargar. Hann var lengi kenn-
ari við Iðnskólann í Reykjavík. Ég
hafði nokkra reynslu af hve
kennsla er slítandi starf jafnvel
þótt ekki þurfi að skila nema
venjulegum stundafjölda. En
Ólafur var iðulega með nemendur
í einkatímum fram á nótt eftir
tvöfalda kennslu I skólanum. Þá
ofbauð mér og sagði eitt sinn við
hann: Þetta endar með skelfingu
ef þú heldur svona áfram. 0, ætli
það, svaraði hann aðeins og hló
við. Hann vissi að stundum eiga
menn ekki um nema tvennt að
velja: duga eða drepast. Og hann
dugði. Tvisvar þurftu hjónin að
standa í að byggja yfir sig, og
þeim nægöu ekki smáhýsi sem
nærri má geta. Ég fæ aldrei skilið
hvaðan fólki kemur þvílíkt þrek.
En þeir eiga óskipta aðdáun mína
sem af óumflýjanlegri nauðsyn
standa i slíkum stórræðum og
bogna ekki.
Grimmleik lífsins fékk ólafur
einnig að kanna i ströngu striði
sem löngu var sýnt hvernig enda
hlyti. Þeirri rangsleitni er jafnan
erfitt að una að maður sé burt-
kvaddur frá þarfri athöfn um ald-
ur fram. En sæmst er að hafa sem
fæst orð um það við brottför
manns sem horfðist af æðruleysi í
augu við örlög sín uns yfir lauk.
Olafur Hreiðar Jónsson var
fæddur í Reykjavík 26. april 1927.
Foreldrar hans voru Jón Eiríksson
skipstjóri hjá Eimskipafélagi ís-
lands og kona hans Herþrúður
Hermannsdóttir Wendel. Þau
slitu samvistum þegar Ólafur var i
frumbernsku. Var hann þá tekinn
í fóstur af föðursystur sinni Klás-
inu Eiríksdóttur og manni hennar
Hjálmari Guðmundssyni. Hjá
þeim ólst hann upp í góðu yfirlæti
fyrst á Patreksfirði, en frá fjög-
urra ára aldri í höfuðstaðnum.
Hann lauk stúdentsprófi nítján
ara gamall úr stærðfræðideild
Menntaskólans í Reykjavík 1946.
Um haustið hóf hann nám í skipa-
verkfræði við Kungliga Tekniska
Högskolan í Stokkhólmi og stund-
aði það með smáúrtökum vegna
veikinda til vors 1951.
Næstu ár kom ólafur víða við:
vann um tíma í Stálsmiðjunni, var
á hvalveiðum eitt sumar, á teikni-
stofu Landssmiðjunnar fimm ár,
en kenndi jafnhliða við Iðnskól-
ann alla þessa vetur sem stunda-
kennari. í ársbyrjun 1958 var
hann fastráðinn við skólann og
gegndi því starfi til vorsins 1963.
Hann var framkvæmdastjóri Stál-
skipasmiðjunnar hf. í Kópavogi
1961-1967. Vorið 1968 hóf hann
tæknileg störf hjá Siglingamála-
stofnun ríkisins og vann þar uns
hann sagði starfi sínu lausu frá 1.
september 1974. Á þessu tímabili
fékk hann leyfi frá störfum í hálft
annað ár (nóv. ’72—apríl ’74) til að
hafa eftirlit með smíði íslensks
skuttogara á Spáni. Þegar hann
hætti hjá Siglingamálastofnun
stofnaði hann ásamt Bárði Haf-
steinssyni skipaverkfræðingi
verkfræðistofuna Skipatækni hf.
og vann þar meðan kraftar entust.
Ólafur kvæntist hinn 15. sept-
ember 1949 eftirlifandi konu sinni
Hólmfríði Þórhallsdóttur frá
Laufási í Ketildölum vestur. Þau
hafa átt heima í Kópavogi mest-
allan sinn búskap, lengst að Voga-
tungu 26. Börn þeirra eru í ald-
ursröð talin: 1. Steinþór, útskrif-
aður úr Myndlista- og handfða-
skóla íslands og fjölmiðlafræðing-
ur frá Stokkhólmsháskóla, kvænt-
ur ólínu Geirsdóttur kennara við
Fósturskóla íslands, 2. Þórhallur,
umdæmistæknifræðingur fyrir
Suðurland með búsetu á Selfossi,
kvæntur Gróu Dagmar Gunnars-
dóttur bankaritara, 3. Einar Jón,
við hagfræðinám í Stokkhólmi,
kvæntur Aðalbjörgu Lúthersdótt-
ur tölvuritara, 4. Þorgeir, við
listfræðinám i Stokkhólmi,
kvæntur Helgu Jónsdóttur hjúkr-
ATHYGLI skal vakin á því, að afmælis- og minn-
ingargreinar verða að berast blaðinu með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með greinar aðra daga. í minn-
ingargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður. Þess
skal einnig getið, af marggefnu tilefni, að frumort
ljóð um hinn látna eru ekki birt á minningarorðasíð-
um Morgunblaðsins. Handrit þurfa að vera vélrituð
og með góðu línubili.
unarfræðingi, 5. Sigrún, starfar
hjá SÍS, maður hennar er Ágúst
Þór Eiríksson viðskiptafræðingur,
6. Arnar Már, nemandi í Mennta-
skólanum í Kópavogi, 7. Hólm-
fríður, nemandi i Menntaskólan-
um í Reykjavík. Tvö yngstu börnin
eru enn í foreldrahúsum, en hin
öll hafa stofnað eigin heimili.
Barnabörn ólafs og Hólmfríðar
eru átta.
Marga gleðifundi höfum við átt
á liðnum áratugum með þeim
ólafi og Hólmfríði og ættfólki
þeirra, því fagnaðartilefni gefast
mörg í jafnstórri fjölskyldu:
skírnir, fermingar, brúðkaup,
stórafmæli. Og það voru aldrei
neinar smáveislur, því bæði voru
hjónin höfðingjar í lund. Ekki er
langt um liðið siðan allur frænda-
og vinahópurinn mættist í Voga-
tungu til að samgleðjast að ný-
loknu stúdentsprófi eldri dóttur-
innar á heimilinu og Hólmfríðar
móður hennar sem lét sig ekki
muna um að ljúka menntaskóia-
námi með ærnum verkum öðrum.
Það var stór stund sem við mun-
um lengi minnast.
Nú ríkir þar harmur í húsi. Við
kveðjum ólaf með söknuði og þökk
fyrir langa trygga vináttu og
hugsum til fjölskyldu hans allrar
með djúpri hluttekningu í raunum
hennar.
Einar Bragi
Ólafur H. Jónsson er fallinn í
valinn langt fyrir aldur fram. Þá
er ég sest niður til að minnast
hans örfáum orðum þá birtast i
huga mér myndir af honum við
hin ýmsu tækifæri en þó fyrst og
fremst sé ég hann fyrir mér sem
veitanda á heimili sínu. Hann
hafði einstakt lag á því að láta
fólki líða vel í návist sinni.
Ólafur H. Jónsson og eiginkona
hans, Hólmfríður Þórhallsdóttir,
hafa lengst af átt heimili i Kópa-
vogi og siðustu árin hafa þau búið
í Vogatungu 26. Þau hafa komið
upp stórum og efnilegum barna-
hóp. Alls eru börn þeirra sjö tals-
ins. Elstu börnin fimm hafa stofn-
að sitt eigið heimili. Tvö hin
yngstu eru ennþá í foreldrahúsum.
Barnabörnin eru orðin sjö. ólafur
og Hólmfríður hafa verið samhent
í uppeldi barna sinna og má með
sanni segja að þau hafi lifað fyrir
börn sín og fjölskyldur þeirra,
enda hefur alla tið rikt mikil ein-
ing innan fjölskyldunnar.
Þegar ég tók að venja komur
mínar i Vogatunguna til Hólm-
fríðar vinkonu minnar, tók ólafur
mér strax af einstakri hlýju. Siðar
meir þegar við Hólmfríður sett-
umst á skólabekk að nýju þá tók
Ólafur að sér að leiða okkur um
völundarhús stærðfræðinnar en
þar þekkti hann hvern krók og
kima. Af næmleika leiddi hann
okkur skref fyrir skref og lauk sí-
fellt upp nýjum dyrum. Skilningur
hans á því hvar skórinn kreppti að
hjá nemendunum var með ein-
dæmum.
Ólafur var góðum gáfum gædd-
ur, vel menntaður og vel að sér.
Hann bjó yfir mikilli þekkingu á
mannlifinu. Næmt auga hans fyrir
hinum spaugilegum hliðum lífsins
gerði það að verkum að hin dag-
legu vandamál þokuðust til hliðar
um stund.
Það æðruleysi er ólafur sýndi í
lokin er honum varð ljóst hvert
stefndi, ber vott um innra jafn-
vægi og stillingu sem var svo rikur
þáttur í fari hans. Hann mætti ör-
lögum sinum af sannri hetjulund.
Það fer vel á því að vitna í Háva-
mál er slíkur maður sem ólafur er
fallinn frá.
Deyr fé,
deyja frændr,
deyr sjálfr ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér
góðan getr.
Að leiðarlokum er mér efst i
huga þakklæti fyrir tryggð hans
og vináttu i minn garð og fjöl-
skyldu minnar. Ég votta eiginkonu
hans, börnum, tengdabörnum og
barnabörnum mína dýpstu samúð.
Lillý