Morgunblaðið - 20.01.1985, Blaðsíða 54

54
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JANÚAR 1985
OPUS 4
KRISTINN
SIGMUNDSSON
Ég hef
þörf fyrir
persónuleg
samskipti
— og ég þekki engin samskipti jafn stórkostleg og sönginn
Kristinn Sigmundsson söng í kór
Menntaskólans við Hamrahlíð, fór í
líffrsði, kenndi söng í kór, talaði um
bananaflugur. En svo urðu banana-
flugur liðin tíð, hann ierði í Söng-
skólanum, síðan í Vín og tók þar
þátt í keppni eins og þeim sem var
sýnd í sjónvarpinu um mánaðamótin
nóvember/desember. Þegar keppn-
in verður sýnd, fáum við að sjá hann
með, því af 300 manns komst hann í
úrslit ásamt nokkrum öðrum. í
Óperuskólanum í Vín söng hann
Don Giovanni, rakarann í Sevillu í
fslensku óperunni, ekki slæmt fyrir
nýgræðing. Bráðum er hann enginn
nýgræðingur, eiginlega er hann orð-
inn stór og söngvarí, nóg hefur hann
sungið aukinheldur gefið út plötu,
meira að segja metsöluplötu þeir
Kristinn og Jónas. í desember
skrapp hann heim frá Washington
þar sem hann teigar í sig söngfræði
af vörum úrvals kennara. Hann not-
aði tímann hér og tróð meðal annars
upp sem nautabaninn, ástmögur
Carmenar og söng nautabanaríuna
giska vel.
Hvunndags er hann í gallabuxum,
myndarlegum leðurstígvélum,
skyrtu og peysu, stundum í kjólföt-
um, brosmildur og hláturgjarn, þá
leynir bassinn sér ekki, á undur
auðvelt með að tala við alla eins og
hann hafi þekkt þá frá frumbernsku.
Einni litlu stelpunni sem söng í
Carmen fannst að Kristinn nauta-
bani hlyti að geta hnoðað nautinu
saman í einn kökk.
Það eru víst margir sem fylgjast
með söngferli Kristins af áhuga og
óska þess að hann beri gæfu til að
nýta sér hæfileika sína til hins ýtr-
asta. Röddin er nefnilega ekki allt,
það þarf góðan skrokk og ekki síst
karakter til að fylgja henni eftir. En
það veit hann Kristinn manna bcst
Hvað þarf að hafa til að geta orðið
góður söngvari? Flestir einblína Ifk-
lega á röddina?
KS: Það þarf heilbrigða rödd og
söngvari þarf að hafa gert sér ein-
hverja hugmyndir um hvað hann
ætlar sér með röddinni. Röddin
þarf ekki að vera falleg, þó mörg-
um kunni að þykja það undarlegt.
Hún þarf heldur ekki að vera
sterk. Þetta á kannski einkum við
um ljóðasöngvara. En þeir hafa þá
karakter, sterkan karakter, og það
er kannski hann sem skiptir
mestu máli þegar allt kemur til
alls. Röddin ein sér er í raun ekk-
ert annað en verkfærið sem er
unnið með, ekkert annað en
hljóðfærið.
Söngvari þarf að hafa hugmynd
um hvað hann ætlar sér með röídd-
inni, hvað tilfinningar hann vill
laða fram í því sem er fengist við,
gera sér grein fyrir tilfinninga-
legu innihaldi þess sem er sungið
og koma því til skila. Hann þarf að
hafa hæfileika til að koma skila-
boðunum til áheyrenda. Við getum
tekið tvo söngvara til dæmis sem
syngja jafn fallega tóna, eru
tæknilega jafn góðir. Annar er
feiminn, er hálfpartinn á svipinn
eins og hann segi: Horfið ekki á
mig en þið megið svo sem hlusta.
Svo er hinn, ákveðinn í að ná til
áheyrenda. Þar skilur eiginlega á
milli feigs og ófeigs. Ég veit til að
söngvarar hafa haft allar forsend-
ur til að geta orðið góðir söngvar-
ar en haft persónulegar hömlur,
ekki getað opnað sig og ekki orðið
verulega góðir fyrr en eftir sál-
fræðimeðferð. Já, það er allt til...
Geturðu lýst söngnámi, hvernig er
þér t.d. kennt?
KS: Það er að hluta til almennt
tónlistarnám, sem var sumpart
sjálfsnám hjá mér, því ég fór svo-
lítið seint af stað, mátti ekki vera
að því að sitja í tímum. í söngnum
sjálfum var námið upphaflega
mjög teknískt. Hjá Guðmundi
Jónssyni, sem var fyrsti kennar-
inn minn, var lögð megináhersla á
sérhljóðamyndun. Það er erfitt að
fá þá skýra í söng, ú er erfiðasti
sérhljóðinn. Guðmundur lítur eig-
inlega á söng sem framhald af
tali. Það er auðvitað hægt að ropa
einhverjum bassa eða kreista úr
sér tenórrödd, en ef það er ekki
þín eiginlega rödd, þá gengur hún
ekki heldur í söng. Eg var heppinn
að vera hjá Guðmundi þarna
fyrst, ég er í raun enn að vinna úr
ýmsu því sem hann kenndi mér. I
Vín var svo enn bætt við, t.d. í
sambandi við öndun. Ég var hálf-
gert öndunarfenómen á tímabili.
Þar var ég svo heppinn að fá und-
irleikara sem starfaði í óperunni.
Hún kenndi mér ótrúlega mikið í
sambandi við ýmis óperuhlutverk,
kom mér vel inn í þau. Sá sem ég
er hjá núna. Bullock, byggir sína
kennslu á líffræðilegum grunni,
sem hentar mér ákaflega vel.
Söngnám er dálítið skrýtið nám,
því þarna er verið að læra á hljóð-
færi, sem við vitum ekki alveg
hvernig er. Fiðluleikari veit ná-
kvæmlega hvernig hljóðið verður
til, en það er ekki hægt að segja
það sama um röddina. En í nám-
inu er a.m.k. verið að þjálfa þetta
apparat og um leið eiginlega allan
skrokkinn. Söngvari notar allan
líkamann fyrir ofan mitti. Það
þarf t.d. að læra að nota líkamann
til að styðja undir tónana sem eru
sungnir.
Það sem gerir svo söngnám enn
óáþreifanlegra er að hver kennari
hefur sína aðferð og eiginlega sitt
mál. Þeir nota mikið líkingamál,
því það er ekki hægt að festa
hendur á því sem gerist þegar
sungið er nema í mjög grófum
dráttum.
Meginatriðið í söngnámi og
jafnframt það erfiðasta er að gera
sér grein fyrir því að við sjálf
heyrum röddina í okkur öðruvísi
en aðrir heyra hana, heyrum hana
skærari, hærri en aðrir. Allir sem
læra söng hafa líklega einhvern
stórsöngvara sem þeir líta upp til
og vilja líkjast, búa svo til hljóð
sem þeim finnst líkjast fyrir-
myndinni en eru í raun allt öðru-
vísi fyrir þá sem hlusta. Ég áttaði
mig ekki á þessu fyrr en ég fór að
vinna með segulband. Eg tek
söngtímana upp og hlusta svo á þá
heima á eftir. Þá fyrst er hægt að
læra að átta sig á hvað heyrist og
hvernig röddin hljómar, því það
sem kemur vel út í eyrum áheyr-
enda hljómar ekki endilega vel í
mínum eyrum. Það er ekkert erfitt
að skilja þetta en það er erfitt að
sætta sig við það, gangast við rödd
sinni og læra að beita henni þann-
ig að tónninn verði eins og ég
hafði hugsað mér hann, þó ég
heyri hann svo öðruvísi.
Þetta hefur í för með sér að ég
heyri mig oft með kvenlega rödd á
háum tónum og er að læra að
hræðast það ekki. Það er erfitt
fyrir karlmenn að venjast því að
heyra röddina kvenlega, þeir
hræðast allt kvenlegt. En aðrir
heyra hana ekki þannig, heyra
barítón.
Þú byrjaðir sem bassi, en syngur
nú barítón. Hvers vegna?
KS: Einfaldlega vegna þess að
röddin er að leita í sinn eðlilega
farveg. Ég held að þeir sem hafa
hlustað á ekta bassa, Boris Krist-
off eða þá Jón Sigurbjörnsson, átti
sig á því að mín rödd er miklu
grennri og tilkomuminni þarna
niðri en þeirra. Það sem gerist í
náminu og þegar ég syng er að
röddin leitar í það horf sem henni
er eðlilegast. Það er aldrei hægt
að beygja röddina undir sinn vilja,
breyta henni, nema þá í stuttan
tíma. Það getur haft hryllilegar
afleiðingar. Fólk sem hefur verið
flokkað og þjálfað ranglega í byrj-
un hefur stórskemmt í sér rödd-
ina.
Þessi þjálfun mín er svolítið
eins og vegagerð, þó skrýtið sé.
Það er ekki verið að breyta rödd-
inni, heldur byggja hana upp. Ég
hafði mjög litla hæð þegar ég
byrjaði, gat ekki sungið hærra en
djúpir bassar, en röddin hefur ver-
ið að hækka gegnum árin, ég er
búinn að bæta miklu við. Aður en
ég byrjaði að læra, gat ég sungið
upp á e, en nú kemst ég upp á d
fyrir ofan háa c-ið í skölum. Þetta
myndi ég aldrei gera á konsert en
það gefur sálarstyrk og svigrúm
að vita af þessu. En svo gripið sé
til líkingamáls er það svokallaður
raddlitur sem skiptir máli, ekki
raddsvið.
En ég hef sáralítið misst af
botninum, neðsta sviðinu, þó ég
noti það lítið, breytingin er á efra
sviðinu.
Þér er þá kennd tækni til þess að
auka raddsviðið?
KS: Já, mér er kennd tækni til
þess að nota sérstaklega efri hluta
raddsviðsins. Það var alltaf fyrir
hendi en ég vissi ekki almennilega
hvernig ég átti að ná því. Þetta er
í samhengi við gerð barkakýlisins
í mér, lengd raddbandanna og svo
framvegis. Svo er ákveðinn vöðvi
sem liggur meðfram raddböndun-
um, sem er þjálfaður til að ná
þessum hátónum. Hann þjálfast
við að syngja þá, þeim mun meira
sem þeir eru sungnir, því þjálfaðri
verður hann. Ég veit ekki af þess-
um vöðva frekar en aðrir og það
veit enginn hvernig á að draga
hann saman öðruvfsi en bara að
syngja.
Annað sem tengist söngtækni
og hátónum er hvar tónarnir
hljóma í líkamanum. Lágir tónar