Morgunblaðið - 20.01.1985, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JANÚAR 1985
B 5
Gyöinga hata þessir menn eins og pestina
og á sama hátt og Hitler sjá þeir skfna
í gyöingasamsaeriö í hverju skúmaskoti
|Á DÖFINNI
Furður fram-
tíðarinnar með
japönsku sniði
Imars og fram í september á
þessu ári mun verða haldin í
Japan alþjóðleg vísinda- og tækni-
sýning, sú mesta, sem um getur frá
upphafi, og þar ætla Japanir að
sýna það svart á hvítu með tveimur
milljörðum dollara hvers þeir eru
megnugir. Hinar þátttökuþjóðirnar
ætla heldur ekki að láta sinn hlut
eftir liggja og um sumt er sam-
keppnin á milli þeirra farin að
minna á þjóðametinginn á Ólymp-
íuleikunum í Los Angeles.
Upp úr hrísgrjónaekrunum í
skugga Tsukuba-fjalls er nú að rísa
geimaldarbær, skínandi pýramíd-
ar, turnar og hvelfingar, sem eiga
að hýsa sýninguna, en hugmyndin
að henni fæddist seint á síðasta
áratug meðal japanskra iðjuhölda,
sem voru orðnir langþreyttir á því
almenna áliti útlendinga, að Jap-
anir væru bara góðir í því að apa
eftir öðrum. Þá langaði til að sýna
umheiminum, að þeir væru engir
eftirbátar annarra þjóða í frum-
legheitunum.
Eins og fyrr segir hafa japanska
ríkisstjórnin og einkafyrirtæki
varið óhemju fé til sýningarinnar
en smám saman hefur óðurinn til
frumleikans og sköpunargáfunnar
dálítið fallið í skuggann fyrir þjóð-
armetnaði og lönguninni til að sýn-
ingin slái í gegn hvað varðar að-
sókn og glæsileika. Sýningargestir
munu líka fá ýmislegt fyrir pen-
ingana sína en talið er, að um 20
milljónir manna muni sækja hana.
í sex mánuði verður hægt að sjá
í Tsukuba mestu tækniundir ver-
aldar og stærsta sjónvarpsskerm-
inn, „Jumbotron" frá Sony, skerm
sem er stærri en fjórir tennisvellir
Sjá: Kynþáttahatur
samanlagðir og myndgæðin betri
en í bestu heimilistækjum. í Mats-
ushita-salnum blimskakkar „list-
rænt vélmenni" glyrnunum sínum
framan í fólk og málar síðan af því
andlitsmynd á tveimur mínútum;
uppi yfir líður um undarleg loft-
sjón í brúðulíki og í þrívíddarsjón-
varpi, sem unnt er að horfa á án
sérstakra gleraugna, má sjá hvern-
ig fornmenn fóru að því að byggja
yfir sig.
Forráðamenn TDK-fyrirtækisins
eru vissir um, að á næstu öld geti
menn „séð heiminn með augum
dýranna" og ætla að gefa sýn-
ingargestum nokkra nasasjón af
því hvernig veröldin lítur út í gegn-
um samsett auga skordýrsins eða
hvernig bæjarlækurinn birtist
sjónum silunganna. Þeir hjá Ford
og General Motors vita raunar ekk-
ert um það, en japanskir bíla-
framleiðendur eru farnir að velta
því fyrir sér í alvöru hvort dagar-
bílsins verði ekki brátt taldir og
ætla því að sýna framtíðarfarar-
tækið, sem menn munu endursend-
ast í landshorna á milli, og kalla
það „geimreið".
Bandaríkjamenn taka sýninguna
mjög hátíðlega og ætla að fara með
15 milljónir dollara í sýningarhúsið
sitt. Þar ætla þeir að sýna Japön-
um í tvo heimana ef svo má segja
Gary Yarbrough í „fullum herklædum“ og meó dóttur sína.
sleppa úr höndum þeirra en skildi
eftir ótrúlega miklar vopnabirgð-
ir, byssur, skotfæri og sprengiefni.
í byssusafninu var ein 45 kali-
bera MAC-10 hálfsjálvirk hríð-
skotabyssa og við rannsókn kom í
ljós, að útvarpsmaðurinn í Denver
hafði verið skotinn með henni.
og spyrja sjálfa sig og aðra
þessarar áleitnu spurningar:
Er hægt að smíða vél, sem er
gædd mannlegri greind?
Bandaríkjamenn hafa nefni-
lega mátt bíta í það súra epli
að lúta í lægra haldi fyrir Jap-
önum á mörgum sviðum og
þess vegna völdu þeir þetta
viðfangsefni, gervigreindina,
lokatakmark og endastöðina í
augum tölvurannsókna-
manna.
Upphaflega vildu skipu-
leggjendur sýningarinnar, að
Bretar létu sér nægja að koma
upp safni yfir horfna snillinga með
skrítnum myndum af gömlum
gufuvélum en á það mátti breska
ljónið ekki heyra minnst. Það vildi
setja markið hærra en hefur held-
ur daprast flugið eftir því sem á
hefur liðið. í öðrum sýningarsölum
munu vélmenni heilsa upp á gest-
ina og tölvur villa þeim sýn með
sjónhverfingum en í þeim breska
ætlar embættismaður úr utanríkis-
ráðuneytinu, eða röddin hans, að
bjóða fólk velkomið og byrja á því
að sýna plastafsteypu af bresku
vísitölufjölskyldunni. Þar næst fá
gestirnir að sjá myndir af bæjum
og borgum, kúm í haga og konungs-
fjölskyldunni og loks er klykkt út
með þvi að sýna eftirlíkingar og
kvikmyndir af olíuborpöllum f
Norðursjó, heilsugæslunni, upplýs-
ingamálum, samgöngumálum,
geimvísindum og umhverfismálum.
Sjálfir ætla Japanir m.a. að
hreykja sér af gífurlega stóru gróð-
urhúsi þar sem tómatar verða
ræktaðir. Sólarljósið verður leitt
inn í húsið f gegnum glertrefjar og
vegna þess, að erfðaeiginleikum
plantnanna hefur verið breytt á
ýmsa vegu, munu þær ná allt að 10
metra hæð og bera 10.000 tómata.
Margir gestanna á sýningunni
munu verða nætursakir í „hylkis-
hóteli", sem ZA-Z-fyrirtækið er að
byggja. Þar verður boðið upp á
4.800 hylki úr steyptu plasti með
dýnu, sjónvarpi, útvarpi, klukku,
innanhússíma og ábreiðu. Þegar
allt verður um garð gengið í sept-
ember á næsta ári verður hótelið
tekið sundur og hylkjunum raðað
saman aftur á vinsælum skiðastað.
- PETER MCGILL
Lögreglunni tókst að rekja slóð
Yarbroughs og annars manns i
„bræðralaginu", Robert Mathews,
til mótels í borginni Portland í
Oregon og þar var Yarbrough
handtekinn en Mathews slapp eft-
ir að hafa skotið eimi lögreglu-
mannanna tvisvar í fótinn.
Snemma í desember sl. fann
lögreglan Mathews á lítilli eyju í
Puget-sundi fyrir utan Seattle og
lét hún það verða sitt fyrsta verk
að flytja alla aðra fbúa á brott.
Síðan var látið til skarar skríða
gegn Mathews, sem hélt það út í
hálfan annan sólarhring. Þá
kviknaði í húsinu og Mathews
brann inni en fjórir félagar hans
voru teknir ásamt miklu magni af
vopnum og peningum.
Maður nokkur, félagi í Þjóðern-
issósíalistaflokki aría, sem hafði
myrt tvo svertingja og mann, sem
hann hélt vera prófessor af Gyð-
ingaættum, sagði við réttarhöldin,
að hann hefði átt sér það takmark
að drepa „eins marga svertingja
og Gyðinga og ég gat, áður en ég
væri tekinn. Þúsund, milljón, því
fleiri því betra".
- ROBERT CHESSHYRE
FALUR
ÁSTARÓÐUR
BEETHOVENS
Nú hefur komið í leitirnar
löngu týnt bréf frá Beethoven
til einu konunnar, sem hann unni
um sína daga. Verður það selt hjá
Sothebys-uppboðsfyrirtækinu í
London í maí í vor ásamt mynd af
honum, sem hann sendi konunni,
og er búist við, að fyrir myndina
og bréfið muni fást um 30.000
pund, um 1.500.000 ísl. kr.
Konan, sem Beethoven elskaði,
var Antonie von Brentano, aðals-
kona, sem 18 ára að aldri gekk að
eiga bankamann og átti með hon-
um fjögur börn. Antonie dáði
mann sinn en elskaði hann ekki.
Beethoven kynntist Antonie ár-
ið 1810 þegar hún var þrítug að
aldri en hann fertugur. Þau áttu
með sér ástarævintýri, sem vikt-
orískir ævisöguritarar reyndu síð-
ar að gera sem minnst úr, en í
þeim skjölum, sem Beethoven lét
eftir sig, var m.a. að finna bréf til
hinnar „ódauðlegu ástar" hans,
BEETHOVEN: boðinn upp.
sem ekki var að fullu vitað hver
væri fyrr en ævisaga hans eftir
Maynard Solomon kom út árið
1978.
Bréfið, sem verður selt hjá
Sothebys, var skrifað fjórum ár-
um síðar en bréfið til „ódauðlegu
ástarinnar“ og sýnir, að Beethov-
en lítur þá enn á Antonie sem ná-
inn vin sinn. Ásamt bréfinu sendi
hann mynd af sér og lætur þessi
orð fylgja henni: „Sumir segja, að
sálarlíf mitt endurspeglist í þess-
ari mynd.“
- DONALD WINTERSGILL
NEYÐARURRÆÐI
Sigursúlan fer líklega undir gler
Arið 195 var reist í Rómaborg
vegleg marmarasúla í heið-
ursskyni við heimspekinginn og
stríðshetjuna Markús Árelíus.
Súla þessi hefur hingað til staðizt
tímans tönn en um langt skeið
hafa menn haft áhyggjur af henni
vegna mikillar mengunar. Nú eru
uppi áform um að verja hana með
gleri fyrir frekari ágangi eitur-
efna og mun Ántonio Gulotti
menningarmálaráðherra Ítalíu
vera því hlynntur.
Súlan var reist í hjarta hinnar
fornu Rómaborgar, en þar er nú
meiri umferðarþungi en annars
staðar í borginni. Fyrir fjórum ár-
um lagði listaráðunautur borgar-
innar, Adrian La Regina, það ein-
dregið til, að smíðapallar yrðu
reistir allt umhverfis súluna til
þess að unnt yrði að gera við hana
en jafnframt til að verja hana
gegn mengun. La Regina sagði á
sínum tíma að smíðapallarnir
yrðu ekki teknir niður fyrr en búið
væri að ráða bót á loftmenguninni
í Rómaborg.
1 fjögur ár hefur fyrir-
tæki frá Navarra haft
litla rannsóknarstofu í
hjólhýsi við súluna og lát-
ið taka mengunarsýni á
klukkustundar fresti. Súl-
an er við Piazza Colonna
og þar um liggur leið 12
strætisvagna. Ándspænis
þessu forna mannvirki
er og bústaður
forsætisráðherra og þing-
húsið er steinsnar þar frá
og þar af leiðir að daglega
aka þarna um þúsundir
bifreiða þingmanna og
embættismanna fyrir
utan aðra umferð. Það
hefur þó komið á daginn
að helzti mengunarvald-
urinn er miðstöðvarhitun-
in í þinghúsinu og öðrum
nærliggjandi byggingum,
sem eru olíukyntar.
Markús Árelíus var
skjólstæðingur Adríanus-
ar keisara sem ríkti yfir
Rómaveldi á árabilinu
161—180. Hann var sem
fyrr segir heimspekingur,
en auk þess vann hann
sigra á þjóðflokkum frá
norðanverðri Evrópu og
Asíu sem ógnuðu Róma-
veldi. Tókst honum að hrekja þá
til baka og jafnframt treysti hann
yfirráð Rómverja yfir Transyl-
vaníu.
Súlan sem við hann er kennd
var reist í virðingarskyni við
hann. í hana eru höggnar 116
myndir sem sýna hernaðarsigra
Markúsar Árelíusar. Þær þykja þó
ekki hafa sama gildi frá listrænu
sjónarmiði og myndirnar á Traj-
anusar-súlunni { Rómaborg, sem
reist var í virðingarskyni við Traj-
anus keisara. Gert er ráð fyrir að
hún verði einnig varin með gleri.
Glerumgjörð sú, sem reist verð-
ur utan um súluna, verður rétt-
hyrnd. Hún mun þar með verða
stærsta listaverk í heimi, sem var-
ið er með glerumgjörð. Þá er gert
ráð fyrir að komið verði upp rann-
sóknarstöð undir súlunni þar sem
menntamenn og gestir geta fylgzt
með störfum viðgerðarmanna í
lokuðu sjónvarpskerfi.
GEORGE ARMSTRONG