Morgunblaðið - 16.02.1985, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 1985
Skíðaskálinn í Hveradölum.
Ekkí er flas til fagnaðar
— eftir Gerði
Steinþórsdóttur
Á dagskrá síðasta fundar borg-
arstjórnar lágu fyrir tvær ólíkar
tillögur um Skíðaskálann í Hvera-
dölum. Önnur um sölu skálans og
fylgdu henni drög að kaupsamn-
ingi, hin tillagan var um friðun
Skíðaskálans. Báðum tillögunum
var frestað til næsta fundar, 21.
febrúar.
Þetta mál hefur þróast hratt og
hljótt verið um það. Til marks um
það má nefna að borgarfulltrúar
fengu enga vitneskju um mikla
viðbyggingu við skálann fyrr en í
desember, og aðilar sem eiga að
láta sig málið varða eins og hús-
friðunarnefnd vegna varðveislu-
gildis skálans og Skíðasamband
Islands vegna sögu hans vissu
ekkert hvað hér var á seyði fyrr en
fyrir nokkrum dögum. Hér þarf
því að taka til hendi ef hindra á
slys.
Byggt í leyfisleysi
Forsaga málsins er að fyrir
rúmu ári gerði Reykjavíkurborg
kaupleigusamning við Carl J. Jo-
hansen, eiganda Veislumiðstöðv-
arinnar hf., um Skíðaskálann í
Hveradölum. Var samningurinn
til fimm ára, en að þeim tíma liðn-
um gat Reykjavíkurborg ákveðið
hvort hún vildi halda skálanum
eða selja hann leigutaka. Það var
von mín þá að afstaða borgaryf-
irvalda breyttist á þeim árum sem
í hönd færu og augu þeirra myndu
opnast fyrir hinum stórkostlegu
möguleikum til útivistar og sögu-
legu gildi skálans.
Dregur nú til tíðinda. Á fyrri
fundi borgarstjórnar í desember
sl. lá fyrir að leigutaki hafði hafið
framkvæmdir við mikla viðbygg-
ingu, glerskála, fyrir framan
Skíðaskálann, án þess að láta svo
lítið að greina borgaryfirvöldum,
eiganda skálans, frá þeim. Af um-
sögn aðstoðarborgarverkfræðings,
Stefáns Hermannssonar, dags. 29.
nóvember, mátti sjá að ýmsu var
ábótavant við framkvæmd verks-
ins, svo ekki sé dýpra í árinni tek-
ið. Ekki hafði verið hirt um að fá
arkitekt til að teikna viðbygging-
una, sem er stórámælisvert þegar
um gamla og sérstæða byggingu
er að ræða, burðarþolsteikningar
höfðu ekki verið gerðar, gcunn-
mynd vantaði svo eitthvað sé
nefnt, að ógleymdu leyfi eða sam-
þykki ýmissa aðila, sem ekki var
hirt um að afla. Engu var líkara
en hvorki lög né reglur giltu um
Skíðaskálann að mati leigutaka.
Hér er um að ræða 184 m2 gler-
hús. Ástæðuna fyrir byggingunni
segir leigutaki vera að nánast eng-
in aðstaða sé fyrir skíðafólk i
Skíðaskálanum eftir að húsakynni
þar voru endurbætt, en fólk geti
verið á skíðaklossum í glerskálan-
um, snætt nesti eða keypt veit-
ingar. Hins vegar kemur fram í
bréfi frá leitutaka (dags. 27. nóv.
’84), að honum finnist ekki sjálf-
gefið að glerskálinn standi til
frambúðar því hann segir: „Gler-
skálinn verður úr tré og tiltölulega
auðvelt á að vera að fjarlægja hann
sé það vilji þeirra sem húsum ráða
í Skíðaskálanum í Hveradölum"
og „ef og/þegar skálinn yrði tekinn
niður þá er svæði það sem hann
var reistur yfir ágætis útiveit-
ingastaður, þá þegar til þess viðr-
ar.“
Aðstoðarborgarverkfræðingur
segir m.a. í umsögn sinni: „Undir-
ritaður telur að byggja megi við
húsið til endanna svo vel fari ef
tekið er tillit til upprunalegrar
gerðar þess, sem þykir merkileg.
Glerhúsið orkar tvímælis í þessu
tilliti, en þjónar vel tilgangi sínum
eins og fram kom í erindinu. Betur
hefði farið á þvi að það hefði verið
mjórra, en grunnflötur þess nú er
stærri en skálans sjálfs. Vegna
breytinga á aðalhæð og útbygg-
ingu verður útlit austurgafls
slæmt, og vafasamt er að teikna
ekki frekari viðbyggingar, ef þær
eru fyrirhugaðar, áður en lengra
er haldið.“
Ekki eru þetta mikil meðmæli
með framkvæmdinni. En verk-
fræðingurinn treysti sér ekki til
að mæla gegn þessari smekkleysu:
„Þar sem mikill kostnaður myndi
verða af því að breyta glerskálan-
um öllum er lagt til að borgarráð
samþykki fyrir sitt leyti að skál-
inn verði eins og búið er að byggja
hann meðfram vesturhlið aðal-
hússins, en að honum verði breytt
í suðurenda og breytingaáform á
gafli og útbyggingu endurskoðað-
ar m.a. með tilliti til hugsanlegrar
stækkunar síðar. Verði sú breyt-
ing gerð skv. teikningum arkitekts
sem borgarstjóri samþykkir." Svo
fór að meirihluti borgarráðs og
borgarstjórnar samþykkti þessa
umsögn. En leigutakinn hefur
ekki látið segjast heldur haldið
sínu striki heimildarlaust.
Fridun Skíöaskálans
Eftir umræðuna í borgarstjórn í
desember hef ég hugleitt hvað
gæti orðið þessari merku bygg-
ingu til bjargar og rætt það við
fjölmarga aðila. Aðeins eitt virðist
geta tryggt það að skálinn haldi
upprunalegu svipmóti sínu og er
það friðunarákvæði eða ígildi
þess, sem tæki til ytra borðs húss-
ins, og er því tillaga þess efnis
flutt af okkur borgarfulltrúum
Framsóknarflokksins. Rétt er að
fram komi að hér er ekki um neina
nýja uppgötvun að ræða. Skíða-
skálinn í Hveradölum hefur lengi
verið á skrá hjá byggingadeild
borgarinnar yfir hús sem hafa
sérstakt varðveislugildi. Það var
Skíðafélag Reykjavíkur sem reisti
Skíðaskálann árið 1935 og á hann
því hálfrar aldar afmæli á þessu
ári. Skálinn var hvað allan aðbún-
að snerti með þeim allra bestu á
Norðurlöndum. Hér var hann
fyrsta myndarlega framtakið á
sviði skíðaíþróttarinnar og mark-
aði tímamót. Efniviður var keypt-
ur í Noregi, ásamt húsgögnum í
skíðaskálastíl, en kjallari og þak
er íslenskt. Formaður húsfriðun-
Gerður Steinþórsdóttir
„A þessari stundu er ég
ekki tilbúin til að sætta
mig við að Skíðaskálinn
í Hveradölum verði
seldur. En komi til þess
verður að gera það að
skilyrði í kaupsamningi
að Skíðaskálinn haldi
upprunalegu svipmóti
sínu, og engar fram-
kvæmdir verði leyfðar
þar án samþykkis hús-
friðunarnefndar.“
arnefndar, Þór Magnússon, orðaði
það svo að Skíðaskálinn væri í
rómantískum, norskum staf-
kirkjustíl. Bygging þessi er ein-
stök hér á landi. Það væri mikið
glapræði og skammsýni að varð-
veita hann ekki.
B-friðun nær til ytra borðs húss
eins og komið hefur fram. Skv.
lögum má friða hús eða húshluta
sem hafa sögulegt eða listrænt
gildi. Hvort tveggja hefur Skíða-
skálinn í Hveradölum. Friðun
kemur þó ekki í veg fyrir að eig-
andi eignar geti ráðist i fram-
kvæmdir, en hann þarf hins vegar
leyfi húsfriðunarnefndar og lýsa
nákvæmlega fyrirhuguðum fram-
kvæmdum og láta uppdrátt fylgja.
Sala Skíðaskálans
í ræðu sinni við framlagningu
fjárhagsáætlunar 17. janúar sl.
vék borgarstjóri að Skíðaskálan-
um í Hveradölum og sagði að til
álita kæmi að selja hann. Og htut-
irnir geta gerst fljótt á þeim bæ ef
svo býður við.
En ekki er flas til fagnaðar.
Ástæðan fyrir sölu nú kemur fram
í bréfi Björns Friðfinnssonar, for-
stöðumanns lögfræði- og stjórn-
sýsludeildar borgarinnar, dags. 28.
janúar, sem fylgir kaupsamningi
og minnisblaði um mat á Skiða-
skálanum: Leigutaki hefur verið
mjög athafnasamur og varið
miklu fé til endurbóta á húsinu,
hann vantar lán og hefur í því
sambandi leitað eftir veðheimild á
Skíðaskálanum, en verið tjáð að á
því væru ýmsir vankantar. „í
framhaldi af þeim umræðum hef-
ur Carl leitað eftir að borgarsjóð-
ur falli nú þegar frá kauprétti sín-
um á endurbótum skálans og hann
fái nú þegar að kaupa skálann með
þeim kjörum sem um getur í leigu-
samningnum frá 16.12. ’83.“ Sam-
kvæmt kaupsamningnum verður
Skíðaskálinn seldur á tombólu-
prís. Skálinn er metinn á 2,2 m.kr.
og skíðalyftan á 800 þús. kr. Alls
eru eignir borgarinnar metnar á
þrjár milljónir króna. Reiknað er
með að greiðslur hefjist að fjórum
árum liðnum og greiðist á 18 árum
með verðtryggðu skuldabréfi.
Samkvæmt þessu ætlar borgin að
bjarga leigutakanum fyrir horn,
sem hefur verið kappsamur en
ekki sést fyrir.
Skíðafélagi Reykja-
víkur úthýst
Eins og fram hefur komið var
það Skíðafélag Reykjavíkur sem
reisti Skíðaskálann. Á ýmsu hefur
gengið með rekstur hans. Árið
1971 keypti Reykjavíkurborg skál-
ann, en Skíðafélagið hafði aðstöðu
þar. Ljóst er að borgaryfirvöld
hafa ekki sýnt Skíðaskálanum
þann áhuga og alúð sem þurft
hefði, enda áhuginn beinst ein-
göngu að uppbyggingu Bláfjalla-
svæðisins.
í leigusamningi sem Reykjavík-
urborg gerði við leigutaka, Carl J.
Johansen, segir í 7. grein: „Leigu-
taka er kunnugt um áhuga Skíða-
félags Reykjavíkur á rekstri skál-
ans og á þeirri aðstöðu til skíða-
iðkana, sem er í Hveradölum. Mun
hann tryggja félaginu aðstöðu til
stjórnar- og fundarstarfa í Skíða-
skálanum, enda brjóti slík aðstaða
ekki í bága við eðlilega og nauð-
synlega notkun skálans hverju
sinni.“ Eins og sjá má er þetta
ákvæði ákaflega laust í reipunum.
Á daginn hefur komið að ekki er
óskað eftir samneyti við Skíðafé-
lagið, enda miðast starfsemi skál-
ans við annað nú.
Skíðafélag Reykjavíkur sendir
borgarráði bréf, dags. 23. október
sl., og sagði farir sínar ekki slétt-
ar: „Eftir að skálinn var leigður
Carli J. Johansen, var félagið nán-
ast algerlega svipt allri aðstöðu í
skálanum. Kvað svo rammt að
þessu að herbergi það sem félagið
hafði haft til afnota var brotið
upp og það notað sem svefnher-
bergi fyrir starfsmenn leigutaka.
Fjarlægðir voru ýmsir munir er
þar voru geymdir og loks voru öll
skjöl og munir félagsins sett á eld og
brennd til kaldra kola.“
Stendur nú félagið í ströngu að
fá 10 m2 bráðabirgðaskála á lóð
Skíðaskálans í Hveradölum fyrir
starfsemi sína, ekki síst vegna
undirbúnings skíðamóta. Má fé-
lagið muna fífil sinn fegri.
Skíðasambandið
mótmælir
Stjórn Skíðasambands íslands
hefur sent borgarráði bréf, dags.
7. febrúar, þar sem það mótmælir
sölu skálans „sem verður að telj-
ast afar óeðlileg". Bent er á að
reksturinn á skálanum sé sam-
bærilegur við rekstur og viðhald
íþróttahúsa, íþróttavalla, sund-
staða og æskulýðsheimila. Eðlilegt
sé að skíðamenn hljóti samsvar-
andi stuðning og iðkendur ann-
arra íþrótta. „Við viljum eindregið
óska eftir, að ekki verði gengið
óheillaspor og sögustaður seldur"
segir í lok bréfsins. Ennfremur er
tíunduð merk saga skálans, en þar
fór fram fyrsta skíðamót íslands.
Komið er með þá hugmynd að
koma upp skíðaminjasafni í skál-
anum.
Verði SkíÖaskálinn
seldur
Á þessari stundu er ég ekki til-
búin til að sætta mig við að Skíða-
skálinn í Hveradölum verði seld-
ur. En komi til þess verður að gera
það að skilyrði í kaupsamningi að
Skíðaskálinn haldi upprunalegu
svipmóti sínu, og engar fram-
kvæmdir verði leyfðar þar án
samþykkis húsfriðunarnefndar.
Ennfremur er það sjálfsögð kurt-
eisi, svo ekki sé meira sagt, að
Skíðafélag Reykjavíkur fái aftur
aðstöðu í Skíðaskálanum eða í ein-
hverri þeirri viðbyggingu sem
væntanlega yrði reist og tæki þá
þátt í kostnaði. Að sjálfsögðu yrði
eigandi að fjarlægja innan ákveð-
ins tíma og á eigin kostnað gler-
skálann sem nú veldur „umhverf-
ismengun" eins og einn smekk-
maður á hús orðaði það, enda hef-
ur leigutakinn farið út í fram-
kvæmdir án tilskilinna leyfa.
Að lokum þetta: Við eigum ekki
margar sýnilegar menjar um sögu
okkar, en þó hefur áhugi okkar,
smekkur og skilningur glæðst á
undanförnum árum. Það ætti að
vera okkur mikið metnaðarmál að
varðveita eins og kostur er sögu-
legar byggingar.
Ein þeirra er Skíðaskálinn í
Hveradölum, vagga skíðaíþróttar-
innar i landinu sem almennings-
íþróttar.
Gerdur Steinþórsdóttir er borgar-
fulltrúi Framsóknarflokks í
Heykjarík.