Morgunblaðið - 23.03.1985, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. MARZ 1985
Ratsjárstöðvar:
Nauðsynlegt eftirlit
í íslenzkri lögsögu
— sagði Geir Hallgrímsson utanríkisráðherra
SUAa ratsjárNtöðva í eftirlitskerfum er viðurkennd favar sem er í heimin-
um og í samræmi við Salt-samkomulagið og Helsinkisáttmálann, sagði Geir
Hallgrímsson utanríkisráðherra í Sameinuðu þingi í gær. Endurnýjun rat-
sjárkerfa hér er hluti af þátttöku okkar í varnarsamtökum vestrænna ríkja,
en fyrst og fremst eðlileg tækniframvinda í nauðsyniegu eftirliti með umferð,
okkar eigin og annarra, f lofti og á legi innan efnahagslögsögu okkar.
Ratsjáretöðvarnar styrkja alhliða öryggisgæzlu hérlendis.
í ratsjá liðins tíma
Hernaðarleg þýðing landsins, vegna hnattstöðu þess, var nefnd í umræð-
um á Alþingi í gær um ratsjárstöðvar. Myndin sýnir kunnuglegt hús í
ókunnuglegu umhverfi — Þjóðleikhúsið á þeim árum þegar ísland var
hernumið, þrátt fyrir hlutleysi, í síðari heimsstyrjöldinni.
„Hernaðarrat-
sjárstöðvar"
STEINGRÍMUR J. SIGFÚS-
SON (Abl.) mælti í gær fyrir til-
lögu til þingsályktunar, sem hann
flytur ásamt Kolbrúnu Jónsdóttur
(BJ) um „að fallið skuli frá öllum
hugmyndum um að heimila að
reisa nýjar hernaðarratsjárstöðv-
ar á íslandi". Tillagan felur ríkis-
stjórninni, verði hún samþykkt,
„að synja öllum óskum sem kunna
að berast um leyfi til að reisa slík
mannvirki á íslenzkri grundu".
Steingrímur taldi áform um
byggingu ratsjárstöðva á Vest-
fjörðum og Norðurlandi eystra
stuðla að aukningu hernaðarum-
svifa hér á landi, verá hluta af
stigmögnun vígbúnaðarkapp-
hlaupsins og jafnvel kalla á við-
brögð austurblokkarinnar. Stöðv-
arnar festu okkur í vígbúnaðar-
netinu í stað þess að bægja víg-
væðingu frá og ykju á hernaðar-
legt mikilvægi landsins, sem ekki
væri eftirsóknarvert markmið. Þá
flæktu þessi áform ýmsar íslenzk-
ar, borgaralegar stofnanir, eins og
Póst og síma og Landhelgisgæzlu,
í starfsemi erlends herliðs hér og
gerðu þær efnahagslega háðar
slíkri starfsemi.
Ríkismat
sjávarafurða:
Tillögu
um lokun
vísað frá
Tillaga Stefáns Benediktsson-
ar (BJ) um að leggja niður Ríkis-
mat sjávarafurða var vísað til
ríkisstjórnarinnar með rök-
studdri dagskrá á Alþingi sl.
fimmtudag. Meirihluti atvinnu-
málanefndar Sameinaðs þings,
sem skipaður var sjö fulltrúum
úr fjórum þingflokkum, tók
fram í nefndaráliti, að lög um
ríkismat sjávarafurða, sem nú
giltu, hefðu verið samþykkt á
síðasta þingi og aðeins gilt í sjö
mánuði.
Deila megi um hvern veg
slíku mati sé bezt fyrir komið.
Nægileg reynsla sé hinsvegar
ekki komin af framkvæmd
hinna nýju laga. Bandalag
jafnaðarmanna studdi setn-
ingu laganna á sl. ári.
Frávísunartillagan sem
samþykkt var, var svohljóð-
andi:
Rökstuddri
dagskrá
„Þar sem síðasta löggjafar-
þing samþykkti lög um Ríkis-
mat sjávarafurða sem tóku
gildi 1. ágúst 1984 og Alþingi
hefur því svo nýlega lýst vilja
sínum um það hvernig málum
þessum skuli háttað sér Al-
þingi ekki ástæðu til sérstakr-
ar ályktunar um mál þetta nú
og tekur fyrir næsta mál á
dagskrá."
Varnaröryggi og
sjálfstæði landsins
GEIR HALLGRÍMSSON utan-
ríkisráðherra kvað Ísland hafa
kosið að tryggja varnaröryggi sitt
og sjálfstæði með aðild að At-
lantshafsbandalaginu, varnar-
samtökum vestrænna lýðræðis-
ríkja, sem hafi tryggt frið í okkar
heimshluta frá stofnun sinni, eða í
tæp 40 ár. í raun væri Atlants-
hafsbandalagið mikilvirkustu
friðarsamtök heims.
Hernaðarlegt gildi landsins
felst í hnattstöðu þess, sagði utan-
ríkisráðherra, sem berlega kom í
ljós í síðari heimsstyrjöldinni.
Komi til hernaðarátaka milli
austurs og vesturs, sem vonandi
aldrei verður, verður lögð megin-
áherzla á að rjúfa siglingaleiðir
frá N-Ameríku til V-Evrópu.
Þetta er auðskiljanleg staðreynd.
Tilgangur ratsjárstöðva, bæði
þeirra sem fyrir eru og fyrirhug-
aðar eru, að fylgjast með umferð í
loft- og landhelgi íslands, bæði
okkar eigin umferð og annarra;
bæði farartækjum sem leið eiga
um lögsögu okkar með vitund
okkar — og öðrum, sem hingað
leggja leið sína án vitundar okkar.
Ráðherra lagði áherzlu á að við
hefðum tekið að okkur flugum-
ferðarstjórn á stórum hluta
N-Atlantshafs, sem meir en tíu
þúsund flugfarþegar færu um á
degi hverjum, sumarmánuði, þó
aðeins lítill hluti þeirra millilenti
hér. Framhald þessa eftirlits í
okkar höndum byggðist ekki sízt á
því að framkvæmd þess í næstu
framtíð styddist við fullkomnustu
tækni. Fullkomnar ratsjárstöðvar
kæmu þar mjög við sögu.
Auk framangreinds hefðu full-
komnar ratsjárstöðvar mikla þýð-
ingu fyrir eftirlit með innanlands-
flugi, skipaumferð umhverfis
landið, fyrir veðurspár og eftirlit
með ísstreymi oil.
Fyrri hluti árs 1984 einkenndist
af verulegum hallarekstri ríkis-
sjóðs. Meginorsök var þríþætt: 1)
útgjaldaauki kjarasamninga í
febrúar það ár, 2) vanáætluð út-
gjöld vegna almannatrygginga,
ríkisábyrgðar og ýmissa embætta,
3) efnahagsaðgerðir í tengslum við
sjávarútveg, 4) kjarasamningar
ríkisstarfsmanna frá í nóvember
Ratsjárstöðvar eru bæði í Sví-
þjóð og Finnlandi, sem ná til Sov-
étríkjanna, án þess að mikið veður
sé úr gert. Ratsjárstöðvar hér, svo
fjarri Sovétríkjunum, geta engan
veginn talist ögrun, eins og tals-
menn Alþýðubandalagsins halda
fram, enda ná þær ekki út fyrir
okkar lögsögu. Þeir einir sjást í
þessum ratsjárstöðvum sem
leggja leið sína inn í lögsögu
okkar, hverjir svo sem eru á ferð.
Stuðningur við tillögu
Steingríms Sigfússonar
SIGRlÐUR DÚNA KRIST-
MUNDSDÓTTIR (Kvl.) las upp
ályktun Samtaka um kvennalista
um öryggismál, sem hún sagði
þess eðlis, að Kvennalistinn myndi
greiða atkvæði með þessari tillögu
um að hverfa frá öllum hugmynd-
um um að reisa hér nýjar ratsjár-
stöðvar. Hún vitnaði til skýrslu
öryggismálanefndar þar sem
ótvírætt væri talað um „hernað-
arstöðvar eins og ratsjárstöðvar".
Ekki væri að marka þó fáir skrif-
uðu undir bænaskrá Vestfirðinga,
enda væru undirskrifendur full-
trúar sinna byggðarlaga.
Við viljum halda uppi vörnum,
sagði Sigríður Dúna, en við höfum
aðrar skoðanir á því, hvernig skuli
að vörnunum staðið. Við leggjum
áherzlu á afvopnun en ekki aukin
hernaðarumsvif. Það er hin fem-
iníska lífsskoðun.
PÁLL PÉTURSSON (F) kvað
næsta nágrenni ekki stafa hætta
af mannvirkjum af þessari gerð.
Hér væri hinsvegar um mannvirki
að ræða sem kostuð væru af hern-
aðarfé. Við yrðum að búa við
óbreytt ástand í varnarmálum, en
hann vildi ekki auka á hernaðar-
umsvif. Ég vil ekki standa að því
að reisa slík mannvirki í óþökk
heimaaðila. Þess vegna myndi
hann heldur ekki styðja byggingu
álvers í Eyjafirði. Páll tók fram að
þetta væri sín persónulega af-
staða, hann talaði ekki fyrir fram-
sóknarmenn í heild.
KOLBRUN JÓNSDÓTTIR (BJ)
kvaðst samþykk aðild íslands að
Atlantshafsbandalaginu. Hún
væri hinsvegar andvíg því að færa
út kvíar ratsjárstöðva. Ef slíkar
stöðvar eru nauðsynlegar vegna
1983.
I skýrslu fjármálaráðherra kom
m.a. eftirfarandi fram:
• 1) Innheimtar tekjur.ríkissjóðs
1984 námu rúmlega 20,7 milljörð-
um króna, sem er 37% hækkun frá
1983. Almennar verðlagsbreyt-
ingar innanlands milli áranna
1983—1984 námu 26%. Beinir
skattar hækka um 21% milli ára
okkar eign öryggis í flug- og sjó-
umferð eigum við að reisa slíkar
stöðvar á eigin kostnað. Ég hlýt
einnig að meta skoðanir heima-
manna til þessa máls.
Stuðnungur við endur-
nýjun ratsjárkerfisins
EIÐUR GUÐNASON (A) kvað
hvorki afstöðu Alþýðubandalags-
ins né bergmáls þess, Kvennalist-
ans, koma sér á óvart. Afstaða
Bandalags jafnaðarmanna kæmi
sér hinsvegar í opna skjöldu, ef
Kolbrún talaði fyrir munn sam-
þingmanna sinna.
Hér er verið að tala um að vera
eða vera ekki í varnarsamstarfi
vestrænna ríkja. Þeir sem vilja ís-
en óbeinir (eyðsluskattar) um
39%.
• 2) Samkvæmt bráðabrigðatölum
námu útgjöld ríkissjóðs rúmum
19,9 milljörðum króna, sem er
23% hækkun frá 1983, en almenn-
ar verðlagsbreytingar milli ára
vóru 26%.
• 3) Útgjöld ríkissjóð vóru 30,7%
sem hlutfall af vergri þjóðar-
framleiðslu 1983 en 29,7% 1984,
þrátt fyrir samdrátt þjóðarfram-
leiðslu.
• 4) Heildarlántökur hins opin-
bera, þ.m.t. opinberir sjóðir og
byggingarlánasjóðir, 8.746 m.kr.
1984, þar af rúmlega 1,3 milljarð-
ur erlendis en eftirstöðvar erlend-
is. Innlend lánsfjáröflun brást
verulega á árinu.
land úr því varnaröryggi, sem að-
ildin veitir, verða að kunngera,
hvað þeir vilji að við taki til að
tryggja öryggishagsmuni lands og
þjóðar. Það hafi hvorki Alþýðu-
bandalagið né Kvennalistinn gert.
BJÖRN DAGBJARTSSON (S)
kvað enga vissu liggja fyrir um
meirihlutaandstöðu á Langanesi
gegn ratsjárstöð þar. Stofnun
samtaka áhugamanna um vest-
ræna samvinnu á Norðausturlandi
bæri vitni um sjónarmið, sem
kæmu heim og saman við mikinn
og ótvíræðan meirihlutavilja þjóð-
arinnar. Hann vitanði til orða
Stefáns Valgeirssonar (F) á Þórs-
hafnarfundi um öryggisþýðingu
ratsjárstöðva. Hinsvegar bæri af-
staða Páls Péturssonar vitni um
vaxandi andstöðu hjá framsóknar-
þingmönnum við mál, sem ráð-
herrar Sjálfstæðisflokks hafi með
höndum.
KARL STEINAR GUÐNASON
(A) kvað þessa tillögu, þegar
grannt væri gáð, snúast um aðild
okkar eða ekki aðild að Atlants-
hafsbandalaginu, hvort við værum
heil í aðild okkar og sýndum það í
verki, hvort við vildum stuðla að
sem beztum öryggis- og varnar-
viðbúnaði. Búnaður ratsjárstöðvar
á Keflavíkurflugvelli væri orðin 30
ára og tímabært að endurnýja
ratsjárkerfið í heild.
MAGNÚS REYNIR GUÐ-
MUNDSSON (F) sagði að kjarni
málsins væri að meirihluti þjóðar-
innar teldi varnarhagsmunum
sínum bezt borgið með aðildi að
Nató. Við ættum að vera fullgildir
þátttakendur í þessu varnarsam-
starfi, ekki aðeins þiggjendur. Ég
lýsi trausti á utandríkisráðherra,
sagði Magnús Reynir, og styð
markaða stefnu rikisstjórnarinn-
ar í utanríkis- og öryggismálum.
Ef tilvist þessara ratsjárstöðva
styrkir, auk þess að vera hluti af
varnareftirliti, öryggi flugs til
Vestfjarða og sjómanna fyrir
Vestfjörðum hvetur slíkt mig en
ekki letur til stuðnings við þær, ef
ég sit hér þegar þetta mál kemur
til atkvæða.
Fleiri tóku til máls þó ekki verði
frekar rakið nú.
Ríkissjóður 1984:
Áætluðum halla snú-
ið í jákvæða afkomu
Rekstrarafgangur 783 m.kr., greiðsluafgangur 641 m.kr.
Samkvæmt endurskoðaöri tekjuáætlun ríkissjóðs 1984, sem gerð var í maí
það ár, vóru ríkisútgjöld si. ár áætluð 1.045 m.kr. umfram tekjur. En betur
tókst til en á horfðizt. Afkoma ríkissjóðs batnaði verulega seinni hluta
ársins, vegna aðhalds í ríkisbúskapnum og mikillar eftirspurnar innanlands,
sem kom fram í auknum tekjum hans. Þannig aukast tekjur ársins um rúmar
2.200 m.kr. umfram maíáætlun en gjöld aðeins um 400 m.kr. Afkoma
ríkissjóðs var því jákvæð 1984, rekstrarafgangur nam 783 m.kr. og greiðslu-
afgangur 641 m.kr. Þessi er meginniðurstaða skýrslu fjármálaráðherra um
ríkisfjármál 1984.