Morgunblaðið - 23.03.1985, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. MARZ 1985
Kristbergur Jóns
son bóndi - Laug
Feddur 28. nóvember 1908
Dáinn 15.marz 1985
í dag verður til moldar borinn í
Haukadalskirkju Kristbergur
Jónsson, Laug, Biskupstungum.
Þegar sest er niður til að minn-
ast góðs granna, leitar hugurinn
ósjálfrátt fyrst til bernskuáranna,
þar sem léttstígur bóndi af næsta
bæ kemur í heimsókn til foreldra
minna. Var oft setið lengi yfir
kaffibollum og rætt um heimsmál-
in jafnt sem heimamálin.
Var sjaldan komið að tómum
kofanum þar sem Bergur var, því
hann fylgdist vel með öllu sem var
að gerast á hverjum tíma og var
fljótur að mynda sér skoðun á
mönnum og málefnum. Annað er
mér ekki síður minnisstætt, en
það er sá mikli áhugi sem hann
hafði á íþróttum og sú mikla rækt
sem hann lagði sjálfur á íþrótta-
iðkanir. Hefur sjálfsagt margur,
sem leið hefur átt að Geysi, séð
stæltan mann úti á bæjarhól á
Laug að kasta kringlu eða kúlu.
Var hann ólatur við að hvetja
ungt fólk til að stunda íþróttir
hvar og hvenær sem er.
Eftir því sem árin liðu urðu
samskiptin meiri og fleiri ekki síst
á meðan Jón sonur hans bjó með
föður sínum á Laug og ég var að
hefja minn búskap sjálfur. Kom
þar til sameiginlegur áhugi okkar
Bergs á garðrækt. Var oft rætt um
ræktun á hinum ýmsu matjurtum,
allt frá því hvaða millibil hentaði
best fyrir hverja tegund fyrir sig,
til djúpra hugleiðinga um áburð
og efnainnihald jarðvegs.
Þegar fréttist um andlát Bergs
setti okkur hjónin hljóð enda þótt
-við vissum hvert stefndi. Það verð-
ur tómlegt að horfa heim að Laug
og vita að Bergur kemur ekki aft-
ur og munum við sakna þessa líf-
lega nágranna og minnast hans.
Við hjónin vottum Nonna og
öðrum aðstandendum Bergs inni-
lega samúð okkar.
Björn B. Jónsson
Að lokum birti. Fríður dáöa-dagur
í dólum Ijómar, nýtt er hafið starf.
Til rerka búast ungir íslendingar,
sem auka vilja og bæta fornan arf.
Á ættleifð Teits er aftur saman komið
úr ýmsum sveitum röskra drengja val.
Megi andi Ara klerks hins fróða
enn þá lifa og ríkja í Haukadal.
(Gils Guðmundsson)
Kristbergur á Laug lést 14.
mars á sjúkrahúsinu á Selfossi
eftir nokkra vikna legu þar.
Kristbergur var fæddur að laug
í Haukadal 28. nóvember 1908.
Var hann yngstur barna foreldra
sinna, þeirra Jóns Guðmanns Sig-
urðssonar og Vilborgar Jónsdótt-
ur. Var Jón sonur Sigurðar Páls-
sonar er fluttist að Haukadal árið
1856. Annar sonur Sigurðar var
Greipur Sigurðsson er byrjaði
búskap í Haukada! 1885. Hafa af-
komendur Sigurðar Pálssonar síð-
an búið óslitið á Haukadalsjörð-
inni.
Vilborg móðir Kristbergs var
fædd á Bryggju í Haukadal 1863.
Jón og Vilborg eignuðust 15 börn.
Þau byrjuðu búskap í Haukadal en
er Sigurður faðir Jóns lét af bú-
skap á Laug fluttu þau sig þangað.
Af þessum stóra barnahópi er nú
aðeins eitt eftir á lífi, Guðmundur
Jónsson bóndi á Kjaransstöðum.
Kristbergur ólst upp við venju-
leg sveitastörf á Laug. Föður sinn
missti hann aðeins 2 ára. Hélt
móðir hans áfram búskap með að-
stoð eldri bama sinna næstu 13
árin. Jón bróðir Kristbergs tók
síðan við búsforráðum á Laug
ásamt systur sinni Kristínu. Stóð
það óbreytt til 1959 er Jón lést.
Um þær mundir er Kristbergur
var að verða fulltíða maður var
fændi hans Sigurður Greipsson að
byggja íþróttaskálann í Haukadal.
Hreifst hann af atorku þessa
frænda síns og er skólinn tók til
síarfa 1927 var Kristbergur í
fyrsta nemendahópnum. Það kom
fljótt í Ijóo að Bergur, eins og
hann var jafnan kallaður af vinum
og sveitungum, hafði mikla hæfi-
leika til líkamsræktar og fyllti
hug hans allan að mennta sig á
þeirri braut. Með hvatningu
frænda síns í vegarnesti hélt
Bergur til náms á hinum kunna
íþróttaskóla á Ollerup í Dan-
mörku, en þar hafði Sigurður
numið nokkrum árum áður. Að
námi loknu kom Bergur aftur að
Laug. Sýndi hann oft leikfimi með
skólasveinum Haukadalsskólans á
árlegri skemmtun skólans. Hrif-
ust menn þá af leikni hans og hin-
um íturvaxna líkama sem hann
hafði náð svo góðum tökum á.
Gekk Bergur jafnt á höndum sem
á fótum og i leikfimisskrokk hans
var fegurð og mýkt.
Á þessum árum stundaði Berg-
ur þá lausavinnu er til féll, var
ýmist í kaupavinnu eða vegavinnu
hér í sveit á sumrin. Árið 1942 hóf
Bergur búskap í húsi því sem reist
hafði verið norðan við túnið á
Laug á lítilli flöt er var nefnd
Konungsflöt. Fluttist þangað eig-
inkona hans, Guðdís Sigurðardótt-
ir. Nokkru áður hafði Bergur
keypt eina af hjáleigum Hauka-
dals, Tortu. Hóf Bergur fjárbú-
skap en allt land Haukadalstorf-
unnar var nytjað sameiginlega til
beitar en slægjum skipt.
Þeim Guðdísi varð 3 barna auð-
ið. Fyrst fæddust tvíburarnir Jón
og Hrefna og ári síðar Guðmann.
Síðla árs 1943 fluttu þau suður og
bjuggu að Silfurtúni 6 i Garðabæ
(þá Garðahreppi). 1945 slitu þau
sambúðinni og Bergur flutti til
systkina sinna að Laug með Jón
son sinn. Einnigdvaldi Hrefna hjá
þeim frá átta ára aldri og fram
yfir fermingu. Voru þau sólarg-
eislar eldri systkinna og allt sner-
ist um að búa þau sem best undir
framtíðina.
Við fráfall Jóns á Laug tók
Bergur við öllum búsforráðum.
Stundaði hann bæði venjulega
kvikfjárrækt og garðrækt jöfnum
höndum en sneri sér nær eingöngu
að garðrækt hin síðari ár.
Kristbergur á Laug fór ekki
troðnar slóðir, hann fylgdi fjöld-
anum ekki í lífsgæðakapphlaup-
inu. En hann glímdi við lífsgátuna
miklu sem fólgin er í því að ná
hinu fullkomna valdi á mannslík-
amanum. Til þess notaði hann
kringluna líkt og Hellenar forðum.
Er dagsins önn var á enda gekk
hann flötina fyrir austan bæinn
og tók nokkur köst. Þangað kom-
um við stundum til hans nágrann-
arnir ekki síst við sem höfðum
verið á Haukadalsskólanum og
tókum þátt í þeirri fullkomnun
sem hinn fullkomni snúningur
kringlukastarans er. Engu má þar
skeika og endalaust er hægt að
ræða um hvort öxlin hafi verið of
há eða of lág. Á eftir er sest niður
og þjóðmálaumræðan hafin. Berg-
ur hafði fastmótaðar skoðanir á
hinu pólitíska taflboði. Hann
fylgdist vel með og lét þar sinn
hlut hvergi.
Pétur Guðfinnsson bifreiða-
stjóri var til moldar borinn sl.
mánudag. Pétur var einn þeirra,
sem hóf atvinnuakstur vörubíla
hér á landi á árunum milli
1920-1930.
Pétur fluttist til Reykjavíkur
árið 1922 og starfaði fyrst á Víf-
ilsstöðum, hann tók bílpróf 1925
og ók tvö fyrstu árin vörubíl fyrir
Kveldúlf hf. Hann eignaðist eigin
bíl 1927 og hafði akstur vörubíla
að aðalstarfi upp frá því, til ár-
anna milli 1960—1970. Það má því
segja að langur starfstími Péturs
hafi tengst örri framþróun í vega-
og samgöngumálum ásamt tækni-
byltingu hvað allri gerð vörubíla
viðkemur.
Segja má að Pétur hafi ekki far-
ið varhluta af trúnaöarstörfum
Hin síðustu ár var Bergur mikið
einn. Kom sér þá vel að eiga vini
til allra átta og sem litu við og
styttu stundir. Til frænda sinna á
Haukadalsbæjunum labbaði Berg-
ur oft, þó stundum væri deilt um
menn og málefni. Fann Bergur
þar hlýju ættmenna sinna, Hauk-
dæli hina nýju sem voru tilbúnir
að létta honum lið í lífsbarátt-
unni.
Kristbergur er lagður til hinstu
hvíldar meðal ættmenna sinna í
Haukadalskirkjugarði. Komið er á
aðra öld síðan þeir byrjuðu að erja
þar jörðina. Þó margt hafi breyst
á þeim tíma er staðurinn sem fyrr
búinn töfrum sögunnar um marga
frækna einstaklinga sem eyddu
ævinni í faðmi þessarar góðu jarð-
ar.
Ég bið þessum vini mínum
blessun Guðs og votta ástvinum
hans samúð mína.
Björn Sigurðsson,
Úthlíð, Biskupstungum.
Hinn 14. mars sl. féll í valinn
vinur minn, dáðadrengurinn
Kristbergur Jónsson, bóndi að
Laug í Biskupstungum. Þar fædd-
ist hann 28. nóvember 1908, sonur
hjónanna Jóns Guðmanns Sig-
urðssonar, bónda, sem fæddur var
í Haukadal 12. nóvember 1862 og
dáinn 27. desember 1910 og konu
hans Vilborgar Jónsdóttur frá
Bryggju í Biskupstungum og fædd
var 2. desember 1863 og dáin 21.
júlí 1943.
Kristbergur var yngstur 15
systkina og var hann aðeins
tveggja ára þegar faðir hans lést
1910. Systkinin voru öll á lífi á
aldrinum tveggja til tuttugu og
sex ára, þar af sjö innan við ferm-
ingu og fimm yngri en tíu ára. Af
þessum stóra systkinahóp er nú
aðeins einn bróðir á lífi, Guð-
mundur bóndi á Kjaransstöðum í
Biskupstungum, fæddur 1905.
Má nærri geta þvílík þolraun
það hefur verið húsfreyjunni á
Laug að missa bónda sinn fjörutfu
og átta ára gamlan frá fimmtán
bornum, en heyrt hef ég rómaðan
kjark hennar og sköruleik, og er
ég átti nýlega tal við Þóru
Björnsdóttur, frá Brekku í Bisk-
upstungum, sem í bernsku sinni
kynntist heimilinu á Laug, notaði
hún orðið kvenhetja um Vilborgu
húsfreyju.
Kvað hún hana hafa verið með
eindæmum trygglynda og hennar
fólk.
Á árunum 1925—1928 sótti
Kristbergur íþróttaskóla Sigurður
Greipssonar á Geysi, en þeir voru
bræðrasynir og skólinn skamma
bæjarleið frá Laug.
fyrir stétt sína, því á hann hlóðust
flest þau störf, sem er að finna í
rekstri eins félags. Hann gegndi
gjaldkerastarfi í Þrótti um ára-
raðir. hann gegndi einnig for-
mennsku í félaginu og fram-
kvæmdastjórn um skeið. Auk þess
sá hann meira en flestir um stór-
byggingu félagsins við Borgartún.
Hann stóð einnig ( forsvari fyrir
byggingu félagsins við Rauðar-
árstíg á sínum tíma. Það má því
segja að Pétur hafi verið tengdur
öllum meiriháttar framkvæmdum
í félaginu frá upphafi. öll voru
þessi störf af hendi leyst af stakri
samviskusemi. Auk alls þess
gegndi Pétur ritarastarfi í stjórn
Landssambands vörubifreiða-
stjóra um langt árabil. Fyrir hin
margþættu störf var hann á sln-
Pétur Guðfinns-
son bifreiðastjóri
Hafa margir ungir menn, sem
kunnugt er, sótt þangað þroska og
hreysti. Að lokinni skólavist á
Geysi hleypti Kristbergur heim-
draganum og stundaði nám i
íþróttaskólanum fræga í Ollerup
hjá Niels Bukh veturinn
1929—1930, hlýtur það að hafa
verið mikið átak fyrir ungan
sveitamann á þeim tíma og sjó-
ðurinn varla gildur. Var Krist-
bergi jafnan hlýtt til skólanna
sinna og taldi sig eiga þeim mikið
upp að unna.
Eftir að Kristbergur kom frá
námi í Danmörku eignaðist hann
og nytjaði jörðina Tortu í Hauka-
dal. Hann byggði íbúðarhús i landi
Laugar, á Konungsflöt, skammt
frá Geysi.
Árið 1942 kvæntist Kristbergur
Guðdísi Sigurðardóttur og varð
þeim þriggja barna auðið. Þau eru
tvíburarnir Jón Sigurður og
Hrefna, sem fædd eru 27. sept-
ember 1942. Hrefna er gift Jörgen
Þór Halldórssyni og eiga þau þrjú
börn. Yngstur er Guðmann fædd-
ur 27. september 1943, kvæntur
Helgu Einarsdóttur og eiga þau 2
börn.
Guðdís og Kristbergur fluttust
til Reykjavíkur 1943. Þau slitu
samvistir 1945 og fór þá Krist-
bergur fljótlega aftur að Laug og
fylgdi Jón sonur hans honum. Þeg-
ar Kristbergur kom að Laug var
móðir hans látin fyrir tveimur ár-
um, en Jón eldri og Kristín systir
þeirra bjuggu þar. Þau bjuggu öll
á Laug til dauðadags. Jón eldri
lést 1959 og Kristín 1960.
Vesturinn 1963—1964 dvaldist
Kristbergur í Noregi við landbún-
aðarstörf hjá norskum vini sínum.
Kristbergi var ákaflega annt
um börn sín og barnabörn og bar
velferð þeirra mjög fyrir brjósti.
Hann var mikill áhugamaður
um íþróttir og hvers kyns heilsu-
rækt. „Löngu áður en það orð
komst í tísku,“ eins og Hrefna
dóttir hans orðaði það, m.a. kast-
aði hann kringlu daglega fram á
síðustu ár. Þá var honum mjög
annt um menntun og þroska ungs
fólks. Ferðalög voru honum mjög
hugleikin og var mér kunnugt um,
að margir, sem með honum ferð-
uðust, innlendir og útlendir, dáðu
hann og bundu við hann tryggð og
vináttu.
Ég kynntist Kristbergi fyrir
röskum þrjátíu árum. Varð sú
kynning að einlægri vináttu með
árunum, sem jafnframt náði til
konu minnar og barna okkar.
Alltaf var ánægjulegt og hressi-
legt að fá hann í heimsókn og var
jafnan kátt á fundum okkar, en
Kristbergur kunni þó fullvel skil
gamans og alvöru. Var þá margt
spaklega sagt, sem freistandi væri
að rekja gerr, en ég mun þó stilla
mig um það að sinni.
Osjaldan hringdi hann og spurði
hvort ég nennti ekki að skreppa út
á Umferðamiðstöð, því að þar ætti
að liggja pinkill með kartöflum
ellegar gulrótum, nema hvort
tveggja væri. Og þetta reyndust
engar hversdags afurðir, enda
leyfi ég mér að fullyrða að sá, sem
aldrei hefur smakkað kartöflur
frá Kristbergi á Laug, hann á ým-
um tíma kjörinn heiðurfélagi í
Þrótti og naut hann þeirrar viður-
kenningar. Allir, sem störfuðu
með Pétri að félagsmálum, kveðja
nú Ijúfan félaga, þakka að leiðar-
lokum samstarfið og flytja að-
standendum samúðarkveðjur.
Einar Ogmundsson.
islegt ólært um gæði jarðávaxta.
Kristbergur var rammur að afli
og ekki var hann alltaf sérlega
strokinn eða fægður og sinnti lítt
tildri, en innra bjó göfgi, þar sem
engin svik urðu fundin.
Eg tel mér og mínum mikið lán
að hafa borið gæfu til þess að eiga
slíkan dánumann að vini. í dag
verður hann jarðsunginn frá
Skálholtsdómkirkju, „dýrlegum
stað á íslandi" og greftraður í
Haukadalskirkjugarði meðal ætt-
ingja og sveitunga.
Um leið og ég og fjölskylda mín
kveðjum góðan vin vottum við
vandamönnum hans innilega sam-
úð.
Guðmundur Benediktsson
í dag verður til moldar borinn I
Haukadal, tengdafaðir minn
Kristbergur Jónsson á Laug.
Hann var fæddur 28. nóvember
1908 á Laug í Biskupstungum, son-
ur hjónanna Jóns Guðmanns Sig-
urðssonar, bónda á Laug, og konu
hans Vilborgar Jónsdóttur. Hann
var yngstur 15 barna þeirra hjóna.
Af þessum stóra barnahópi lifir
nú eitt, Guðmundur Jónsson,
bóndi á Kjaransstöðum í Biskups-
tungum.
Kynni mín af Kristbergi hófust
fyrir um 16 árum er ég kom fyrst
að Laug með eiginmanni mínum.
Sú heimsókn er mér nú dýrmæt
minning um mætan og góðan
mann. Hann var sérstæður per-
sónuleiki, skemmtilegur, hlýr og
fordómalaus.
Víðlesinn var hann og vel heima
um marga hluti, en íþróttir skip-
uðu sérstakan sess í lífi hans, og
fylgdist hann vel með því sem þar
var að gerast. Hann lærði við
íþróttaskólann í Haukadal hjá
Sigurði Greipssyni, frænda sínum,
og fór síðan til frekar náms í
íþróttaskólanum í Ollerup i
Danmörku, hjá Niels Buhk.
Við áttum oft góðar stundir
saman, bæði austur á Laug og
einnig er hann heimsótti okkur til
Reykjavíkur. Þá var hugarfluginu
óspart beitt og víða komið við, því
Kristbergur átti ennþá barnið í
sjálfum sér, og gat látið sig
dreyma. Mér kom hann fyrir sjón-
ir sem skemmtileg blanda af
sveitamanni og heimsmanni.
Hann hafði yndi af ferðalögum,
dreymdi um þau, jafnvel fram á
hinstu stund.
Kristbergur var félagslyndur
maður, lá gott orð til annara
manna og varð vel til vina. Það
kom best í ljós í veikindum hans,
hvað vinir hans sýndu honum
mikla tryggð.
Þegar ég heimsótti Kristberg á
Landspítalann, ræddi hann oft um
ferðalög, hvað Stokkhólmur væri
falleg borg og brá jafnvel fyrir sig
dönsku á gamansaman hátt, þvi
léttleikinn var honum eiginlegur.
Ég fann hjá honum útþrána, þó
hjarta hans byggi á Laug. Það
snart mig, því ég vissi að af frek-
ari ferðalögum gæti ekki orðið i
þessu lífi.
Hann var hraustur maður og vel
af guði gerður og sjúkdómurinn
var lengi að vinna á honum. Trú-
lega hafa Mullers-æfingarnar og
önnur líkamsrækt átt sinn þátt í
því. í veikindum sínum sýndi
Kristbergur einstakt æðruleysi og
karlmennsku.
Ég hef margt að þakka fyrir í
okkar kynnum, ekki síst þá hlýju
sem hann sýndi mér alla tíð. Son-
ur okkar dvaldi hjá afa sinum
nokkrum sinnum, og sýndi Krist-
bergur þá að hann hafði sérstakt
Iga á börnum, talaði alltaf við þau
eins og jafningja og af fullri virð-
ingu.
Nú er lausnin frá þjáningunni
komin, og fyrir hana þökkum við,
þó hún svifti okkur um leið mögu-
leikum til frekari samvista í bili,
en dauðinn er líknsamur.
Sérstakar þakkir langar okkur
til að færa starfsfólki Sjúkrahúss
Selfoss, fyrir góða umönnun og
einnig starfsfólki á deld 12A á
Landspítalanum.
Frænda hans, Greipi Ketilssyni
á Selfossi, þökkum við trygglyndi
hans og umhyggju á erfiðri stund.
Góður vinur er gulli betri.
Ég þakka Bergi fyrir allt og
megi hann hvíla í friði.
Helgn Einarsdóttir.