Morgunblaðið - 28.03.1985, Blaðsíða 54

Morgunblaðið - 28.03.1985, Blaðsíða 54
54 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. MARZ 1985 Opið bréf til forsætisráðherra —- eftir Pál V. Dantelsson Heill og sæll, Steingrímur! Ég minnist þess, þegar þú varst dómsmálaráðherra, að þú kallaðir Áfengisvarnaráð á þinn fund og kvaöst vilja hafa við það góða samvinnu, fá upplýsingar og ábendingar í sambandi við áfeng- ismálin. Þetta var í fyrsta skipti, sem dómsmálaráðherra hafði kallað Áfengisvarnaráð á sinn fund eftir að ég hafði tekið sæti í því og sannarlega bjuggumst við við betri tíð og aukinni stefnu- festu í því að draga úr áfengisböl- inu. Sú von brást. Ný vonbrigði Það voru ný vonbrigði, þegar eftir þér var haft að ríkissjóður gæti fengið miklar tekjur af fram- leiðslu og sölu á sterkum bjór hér á landi. Þið ríkisstjórnarmenn er- uð þó að reyna að afneita því að slíkt eigi að taka inn f efnahags- ráðstafanir. En hvers vegna þá að siá þessu fram? Var það til þess að styrkja framkomið bjórfrumvarp vímuáráttumanna, en Framsókn- arþingmenn hafa blessunarlega verið lausir við að árita það frum- varp. Þjóðhagsstofnunin Og Þjóðhagsstofnunin er borin fyrir útreikningnum um bjórgróð- ann. Þar eru góðir og vel menntað- ir starfsmenn. Þeir hefðu ekki, án sérstakra óska, látið frá sér fara útreikning eða áætlun um starf- semi þar sem kostnaðarhliðin væri ekki inni í myndinni. Það er að minnsta kosti ekki hægt að bera það á borð fyrir mig. Enda væri það þvf líkast og vanda, t.d. sjávarútvegsins, væri hægt að leysa með því að áætla tekjurnar en sleppa kostnaðinum. En þannig er einfaldlega ekki hægt að vinna, jafnvel þótt menn langi til þess aö beita „bjór“-blekkingum til hins ítrasta. Bjórmarkaðurinn En snúum okkur að ölinu sjálfu. Það eina raunhæfa f gróðatölun- um var að reiknað var með að áfenga ölið mundi ekki draga úr annarri áfengisneyslu. Enda er það staðreynd, þannig hefur alls staðar annars staöar farið. í áætl- uninni var neyslan miðuð við 40 lítra á ári að meðaltali á mann eldri en 15 ára. Forstjóri ölfyrir- tækis lét hafa eftir sér að markað- urinn hér á landi væri 12—15 milljónir lítra, sem er miklu meira magn. Venjulega veit bisnesmað- urinn hvað hann syngur í mark- aðsmálum. En þá er eftir að lita á kostnaðarhliðina. Gífurlegt tjón Reikningar áfengissölunnar gefa falska mvnd. Ríkið tekjufær- ir ágóða hjá ÁTVR en kostnaður- inn við neysluna er færður á allt aðra liði fjárlaga. Má þar nefna heilbrigðismál, dómsmál, félags- mál o.fl. Ætla má að allt að þriðj- ungur kostnaðar við heilbrigðis- mál sé afleiðing af neyslu áfengis og tóbaks. Væri ekki úr vegi að biðja Þjóðhagsstofnun að reikna þann reikning til enda. Ég spurð- ist fyrir um það f Fjárveitinga- nefnd Alþingis, hvort reiknaður hefði verið út kostnaðurinn í fjár- lögum sem orsakaðist af áfengis- neyslu. Svarið var nei. Alþingi ís- lendinga hefur ekki gert sér grein fyrir þessum útgjöldum. Og svo er verið að telja okkur almúgafólk- inu trú um það, að allir kostnað- arliðir séu grannt skoðaðir til þess að koma við ítrasta sparnaði. Ég hefi ekki nægjanleg gögn til þess að reikna út þann kostnað en eftir að hafa litið yfir fjárlögin kæmi mér ekki á óvart, þótt útgjöldin, vegna áfengisneyslunnar, innan fjárlaganna væru um hálfum milljarði hærri en tekjurnar af áfengissölunni. Að Alþingi þekki ekki þennan kostnað, sem það er ár eftir ár að áætla fyrir og heimta skatt af borgurunum til þess að greiða er hrikalegt. Léttu þeirri dul af Steingrímur, það gæti hjálpað mönnum til þess að stoppa f fjárlagagöt, a.m.k. er óvarlegt að hella f þau áfengum bjór á meðan ekki er vitað nema slfkt flóð stækki þau svo að óvið- ráðanleg verði. Hefurðu litið í kringum þig? Við þurfum ekki að opna mikið augun til þess að sjá ýmsar afleið- ingar áfengisneyslu. Þær eru vax- andi. Þrátt fyrir það, að meðferð- arstofnanir og fleiri hafa kippt mörgum stórdrykkjumanninum úr umferð, sumum um stundar- sakir og öðrum sem betur fer var- anlega og það ætti að draga úr heildarneyslunni þá er það ekki. Heildarneyslan eykst. Af því má draga þá ályktun að aðrir komi f staðinn. Við séum f vítahring þar sem vandinn vex. Þú hlýtur að hafa séð það mikla böl, sem af áfengisneyslunni hlýst og ég trúi ekki öðru en að þú viljir leita leiða til úrbóta. Reynslan er margþætt Ég hefi horft á mannlífið nokkr- um árum lengur en þú. Að vfsu ekki gert eins víðreist en þá e.t.v. haft betri tíma til þess að virða fyrir mér það sem á heimavelli gerist í þessum efnum. Ég fagna því þegar fólki farnast vel en þeg- ar verr fer veldur það mér sárs- auka. En förum stutta sýnisferð um áfengisslóðana. Veginn, þar sem víman er viðurkennd og margir ganga. Og krafan um fleiri og fleiri vínþjónustustaði við þann veg er hávær. Hefjum gönguna Eitt af því fyrsta sem við sjáum er upplausn og sundrun heimila. Þetta hefur farið mjög vaxandi og vandi heimila er mikill, er t.d. tal- ið að um 7.000 börn hér á landi 14 ára og yngri þurfi við þær hörm- ungar að búa, að foreldrarnir, annaðhvort eða bæði eigi við mik- ið áfengisvandamál að strfða. Ég veit að þú hefur áhuga á að leysa vanda þessara barna en það verð- ur ekki gert með áfengum bjór. Við fylgjum til grafar fólki, sem farist hefur f slysum þar sem áfengi var orsakavaldurinn, enda þótt-sumt af því hafi ekki neytt áfengis. Við hittum á leið okkar fatlað fólk og þaö má reikna með að annar hver maður f þeim hópi hafi hlotið fötlun vegna áfengis- neyslunnar í þjóðfélaginu. Eru þetta ekki of miklar fórnir? Við sjáum fólk sem verður að þola það að vera þroskaheft, en nú sýna rannsóknir, að áfengisneysla foreldra getur valdið slíku. Margt fólk Iendir í þeirri ógæfu að þurfa að gista fangelsin en talið er að um 80—90% þeirra hafi fyrst brotið af sér undir áhrifum áfeng- is. Þurfum við ekki að sporna við slíku? Margt fólk byrjar áfengisneyslu mjög ungt og allstaðar er reynslan sú að sá aldur færist neðar þar sem bjórinn er. Þá eru bjórlöndin verst á vegi stödd varðandi neyslu annarra vímuefna, m.ö.o. bjórinn ryður hassi og heróíni braut. Eig- um við ekki aö forðast slíkt? Siðferðilegt niðurbrot, ofbeldi og líkamsmeiðingar eru að mestu tengdar áfengisneyslu, enda áfengið verið notað um aldir til þess að fá fólk til að gera hluti, sem það gæti ekki verið þekkt fyrir óölvað. Ber okkur ekki að koma í veg fyrir allt þetta böl, auk margs, sem er ótalið og byrgja brunninn svo að hann verði ekki til tjóns? Út úr ógöngunum Þetta er orðin alllöng ganga. Og slóðar áfengisneyslunnar eru ekki fagrir. Þar er mörg sóðaleg vilpan. En höfum við séð þörf fyrir þessa neyslu? Ekki ég en ég veit ekki um Páll V. Daníelsson „Margt fólk byrjar áfengisneyslu mjög ungt og allstaöar er reynslan sú að sá aldur færist neðar þar sem bjórinn er. Þá eru bjórlöndin verst á vegi stödd varð- andi neyslu annarra vímuefna... “ þig. Þú ert forsætisráðherra stjórnar þessa lands. Min krafa er að þú gerir þér fulla grein fyrir því hvert þú leiðir þjóðina. íú hlýtur að vilja, enda skylt, vita hvað áfengisneyslan kostar þjóð okkar. Viltu ekki láta kanna það? Þú hefur aðgang að starfsliði til þess. Að sjálfsögðu yrði bjór- frumvarpið sett í bið á meðan upp- lýsinga væri aflað. Þú þarft að fá þjóðina til sam- eiginlegra átaka til þess að vinna sig út úr efnahagserfiðleikum. Það verður ekki gert með því að inn- leiða áfengan bjór, eða mundir þú gefa knattspyrnuliði áfengan bjór áður en þú sendir það til keppni? Varla. Áfengisneysla þjóðarinnar rýrir mjög lífskjör hennar I dag og það er illt verk að auka þar á með áfengum bjór. Seljendur og neytendur beri kostnaöinn En getum við ekki verið sam- mála um það, að þeir sem neyta og selja áfengi beri allan kostnaðinn viö afleiðingar neyslunnar. Ríkið getur látið áfengisverslunina greiða sinn kostnað og varla stæði á vínveitingahúsunum að auka sína góðu þjónustu, sem þeim er svo tíðrætt um að þurfi að halda uppi og ábyrgjast viðskiptavini sína heilsufarslega, fjárhagslega og siðferðilega þar til af þeim er runnið og þeir geta ótimbraðir mætt til vinnu sinnar aftur. M.a. gætu vínveitingahúsin greitt kostnað við eitt sjúkrarúm á hverja 10—20 leyfðra gesta í hús- um sínum. Þurfi seljendur og neytendur að greiða allan kostn- aðinn sjálfir mundi margt lagast í skipulagi áfengismálanna. Frelsiö og fíknin Sumir vímuunnendur eru haldnir þeirri skynvillu að tala um frelsi í sambandi við áfengis- neyslu. En áfengi er ekki aðeins vímuefni heldur einnig fíkniefni. Fólk ánetjast neyslu þess i stórum stíl og er þá ekki lengur frjálst fólk heldur þrælar gróðahringa seljenda áfengis. Frelsistalið er því bæði blekking og hræsni. Það er áróðurstal seljenda. Þeir vilja ekki hömlur á starfsemi sina, þeir vilja vera frjálsir að því að ná sem mestri sölu án tillits til afleið- inganna. Þeir vilja engar varnir af hálfu þess opinbera í þessum efn- um. Enda hefur markvisst verið unnið að því að brjóta allar höml- ur með því að sniðganga og jafnvel brjóta áfengislöggjöfina og má nefna hraðvíngerðarefnin, bjór- líkið og bjórinn á Keflavíkurflug- velli í því sambandi. Og þetta er gert með vitund og leyfi stjórn- valda. Og hvað er hægt að kalla það annað en spillingu stjórn- valda, þegar þegnarnir sumir hverjir fá að sniðganga lögin í skjóli rikisvaldsins. Nýtt stjórnmálaafl E.t.v. eruð þið I stjórnmálafor- ystunni hættir að sjá það sem af- laga fer I þjóðfélaginu. Nýtt stjórnmálaafl frjálshuga fólks þarf e.t.v. til að koma. Fyrir nokkrum árum stóð ég gegn því að hér á landi yrði stofnaður bind- indissinnaður, kristilegur stjórn- málaflokkur. Ég treysti þvi að hægt væri að sveigja stjórnmála- flokkana til réttrar áttar í áfeng- ismálunum, rannsóknir yrðu látn- ar fara fram i þeim efnum og áfengismálastefna yrði í fram- kvæmd mótuð á faglegum grunni og reynt yrði að fyrirbyggja aug- ljósar hættur fyrir borgarana og þjóðfélagið. Ég hefi orðið fyrir miklum vonbrigðum, þótt nú taki steininn úr á ári æskunnar, er menn vilja hella áfengum bjór yfir landsmenn. Ég hefi þvi breytt um skoðun varðandi nýja flokks- stofnun. Þar mun ég ekki standa lengur i vegi. Slíkt stjórnmálaafl mundi trúlega verða til þess að koma núverandi stjórnmálaflokk- um í skilning um það, aö ekki er nóg að setja falleg orð á blað i stefnuyfirlýsingum, eins og yfir- leitt er gert í þessum efnum, ef svo er ekkert eftir þeim farið í fram- kvæmdinni. Það væri heldur ekki úr vegi, að þið forystumenn stjórnmálaflokkanna lituð til þess tíma þegar forystumenn þjóðar- innar hvöttu hana til baráttu fyrir frelsi sínu, sjálfstæði og framför- um en unnu jafnframt að þvi að þjóðin hafnaði áfenginu. Upp úr þessum jarðvegi eru stjórnmálaflokkarnir vaxnir. Hvaö skal gera? Ég veit ekki hvað er til ráða. Fégræðgi og miskunnarleysi gagnvart samborgaranum virðist vera að taka völdin. Ert þú, for- sætisráðherra, með i þeim leik? Eða hefur þú kraft til að risa á móti? Hvert atkvæði með þvi sem veldur aukinni áfengisneyslu er um leið dómur yfir ótilteknum borgurum þessa lands. Sumir yrðu dæmdir til ánauðar fíkninnar, sumir til þess að glata heimilum sínum og fjölskyldum, sumir til þess að verða örkumla fólk, sumir til þess að fæðast þroskaheftir, sumir til þess að gista fangelsin, sumir til þess að þola sjúkdóma og dauða fyrir aldur fram og þannig mætti lengi telja. Hver vill greiða atkvæði með slíku? Enginn ef hann byggist við að slíkur dómur lenti á eigin barni eða fjölskyldu- fólki, en sumir munu greiða at- kvæði með bjórnum í trausti þess að þeir og þeirra fólk verði ekki fyrir tjóni, sumir vegna þess að þeir telja vímuna sér nauðsynlega og fyrir það megi ýmsu fórna, aðr- ir veita sinn stuðning af fjárhags- legum hagsmunum, sumir af því þeir hafa ekki kynnt sér málið og sumir eru e.t.v. svo lausir við mannlegar tilfinningar að þeir kæra sig kollótta. Aö lokum Ég held að ég láti nú staðar numið. Þótt bréfið sé stílað til þín, Steingrímur, þá ert þú ekki ímynd alls þess sem miður hefur farið i þessum efnum, en embætti þitt getur haft áhrif. Samþykki Al- þingi bjórfrumvarpið verður tæp- ast hjá þvi komist að veita póli- tisku flokkunum aðhald bæði i þessum málum og öðrum með þvi að frjálst fólk í landinu og þá ekki sist hið hógværa frjálsa fólk láti af þolinmæði sinni og biðlund og bjóði fram til Alþingis sér og þjóð- inni til varnar. Ég kveð þig, Steingrímur, og óska þér og þjóðinni alls hins besta, en hvorki þú né aðrir for- ystumenn þessarar þjóðar ná árangri í erfiðlcikum þeim sem við er að fást án þess að sýna ein- beitni, festu, dug, hreinskilni og heiðarleika. Þar dugir ekkert pók- erspil, hversu hátt sem er spilað, eða gælur við bjór eða önnur vímuefni, þegar átaka er þörf f hinu efnahagslega mótviðri. Bestu kveðjur. Pill K Daníelsson er viðskipta- fræðingur. Eigendaskipti á Sólbaðsstofunni Sólveri Eigendaskipti hafa orðið á Sólbaðsstofunni Sólveri Brautarholti 4, Reykjavík. Hinir nýju eigendur eru Jens Sandholt og Elín Lára Edvards. Boðið er upp á full- komna ljósabekki, vatnsnuddpott og sauna, sem er innifalið í verði ljósatíma. Leit- ast er við að koma til móts við fólk sem vill skjótast í Ijós og sturtu og svo þá sem hafa betri tíma, vilja slappa af og fara í nuddpott og sauna. (f’rétutilkynninR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.