Morgunblaðið - 13.07.1985, Qupperneq 12

12
MORGUNBLADIÐ, LAUGARDACUR 13. JÚLÍ 1985
,1
Veiðiþáttur
Veiðimenn óðum að verða full-
saddir á verðlagi veiðileyfa
Stangaveióar eru að taka nokkuð sérkennilega stefnu hér £ landi, á því er
varla vafi, hvað svo sem framhald i því verður a næstu árum. Stangaveiði-
mönnum fjölgar jafnt og þétt, það sýna kannanir sem gerðar hafa verið, þeim
fjölgar einnig sem hella sér af einurð út í fluguveiði, talandi staðfesting á því
er stórkostlega vaxandi vinsældir fluguhnýtinga i íslandi og þeir eru orðnir
cði margir sem hnýta sínar eigin flv^ur. Hvort menn hnýta vel eður ei er
kannski ekki stóra málið, heldur sá áhugi og eldmóður sem rekur menn til
að læra hnýtingar og það vita þeir best sem reynt hafa, að það gefur aukið
gildi þeim flski sem veiðist aukið gildi ef hann hefur ginið við flugu úr smiðju
veiðimannsins sjálfs. Svo ekki sé minnst á ef flugan sú er hugarsmíð
veiðimannsins sjálfs. En er þessi aukni áhugi og aukni fjöldi veiðimanna
þess valdandi að aðsóknin fer æ vaxandi í hinar umsetnu laxveiðiár landsins.
Svarið er nei. Að minnst kosti um þessar mundir. Við reifum þetta nú aðeins,
veltum fyrir okkur orsökum og svörum sem kunna að leynast við ýmsum
spurningum.
Laxveiðin er óðum að verða og vfða þegar orðin allt of dýr.
Laxinn, útlendingar
og verðlagið
Síðustu árin hefur að verið svo,
að íslenskir veiðimenn hafa vart
fengið að veiða i flestum af bestu
laxveiðiám landsins á hinum svo-
kallaða besta tíma. Sumir íslend-
ingar hefðu svo sem haft ráð á því
að veiða á þeim tíma, en með til-
tölulega fáum undanteknigum
skipti það ekki máli, íslendingar og
útlendingar veiddu ekki saman, það
var útrætt og ástæðurnar skipta
engu máli í þessum pistli. Þessi „út-
lendingatími" var miklum mun dýr-
ari heldur en vorið og haustin sem
var sá tími sem íslendingum
bauðst. Veiðiréttareigendur eða
leigutakar reyndu gjarnan að
breiða yfir hneisuna að íslendingar
væru útilokaðir úr ánum á besta
tima, með því að halda mjög á lofti
að með því að sprengja upp verðið
hjá útlendingunum gætu þeir
niðurgreitt verðið sem landinn
skyldi borga fyrir þann hluta veiði-
tímans sem ekki hefði þýtt að bjóða
útlendingum upp á.
Veiðin var góð, laxinn gekk í tor-
fum, tók vel og bar hróður íslands
um heim allan að kalla má. Þaö
varð vinsælt að veiða á íslandi, út-
lendingar kepptust um leyfin og
verðlagið var ekki meira en svo, að
miðað við önnur laxveiðilönd þótti
mönnum svo sem allt i lagi að
greiða hátt verð, því gæðin fylgdu.
Þetta varð rosa-iðnaður og íslend-
ingar urðu oftast nær að láta sér
nægja að horfa af brúnum á þá er-
lendu þreyta nýrunna laxanna.
En svo fór að draga ský fyrir
sólu. Laxagóngur fóru þverrandi og
sýndist sitt hverjum um ástæðurn-
ar fyrir því. Var ýmist um kennt
náttúruhamförum á ákveðnum ár-
um, eða úthafsveiðum Færeyinga
og annarra þjóða, nema hvort
tveggja væri. öll sú umræða var
fjörug og fjölbreytileg, en það sem
gerðist í kjölfarið var illskýran-
legra. Verð veiðileyfa fylgdi ekki
einungis eftir sem áður öðru verð-
lagi, á seinni árum urðu hækkanir
milli ára langt umfram verðlags-
hækkanir og verðbólgu. En laxinn
þvarr, veiðin var lítil og allt í einu
voru menn farnir að greiða óheyri-
legar upphæðir fyrir veiðileyfi, en
aldrei þessu vant voru þeir ekki
lengur að greiða fyrir gæði. Þetta
gat gegnið að kalla í eitt ár, varla
tvö. En þau urðu fleiri og nú virðist
hið óhjákvæmilega vera að koma í
ljós.
Það vakti athygli að Stangaveiði-
félag Reykavíkur auglýsti fyrir
skömmu veiðileyfi í Norðurá f Borg-
arfirði síðustu dagana áður en út-
lendingar hefja veiðar. Fyrir
skömmu var áin að auki vannýtt,
aðeins 8 af 12 stöngum voru þar i
gagninu. Þó hafa bjartar fréttir
borist frá ánni, þar sé bara talsvert
af laxi og gaman að renna. Meira líf
en í þó nokkur ár og svipaða sögu er
að segja víðast hvar annars staðar
(nema í Húnavatnssýslum að Laxá
á Ásum undanskilinni og Vopna-
firði og Þistilfirði). En hvað veldur?
Friðrik Stefánsson framkvæmda-
stjóri Stangaveiðifélagsins: „Það er
einfalt mál, boginn hefur verið of
hátt spenntur. Verð veiðileyfa hef-
ur fylgt verðlagi og vel það og nú er
þetta hreinlega orðið of dýrt. En
hvað Norðurá varðar, þá þurftum
við að semja um hana upp á nýtt
fyrir þetta sumar og við vorum
neyddir til þess að taka þátt í kapp-
hlaupi um ána. Það var spurning
um að missa þessa á, sem hefur ver-
ið einn af hornsteinum okkar og
augasteinn um margra ára skeið,
eða yfirbjóða keppinautana og með
semningi var síðari kosturinn val-
inn.
Þetta hafði í för með sér, að áin
er nú dýrari heldur en við hefðum
óskað eftir að hafa hana. Svo er
annað, áhugi útlendinga fer stórum
þverrandi, það er engin endurnýjun
í þeim hópi, þetta eru allt sömu
mennirnir sem haldið hafa tryggð
við okkur. Ekkert nýtt blóð. Við
höfum leitað að kaupendum i gegn
um öll helstu viðskiptasambönd
okkar, en ekkert hefur gengið. Ég
held ég muni ekki eftir öðru eins
ástandi," sagði Friðrik.
Það fer ekki hátt, en það eiga
fleiri við sama vandamál að stríða
og Friðrik og SVFR, þær eru þó
nokkrar sem slá Norðurá út í verði
og með fáeinum undantekningum
er ástandið verra en áður víðast
hvar. Annað dæmi sem við getum
tekið er Miðfjarðará. Dýrasti tím-
inn sem býðst íslendingum þar er
svipaður og í Norðurá, rúmar 17.000
krónur á dag mínus fæði og hús-
næði. Veiðifélag Miðfirðinga sér
sjálft um sölu veiðileyfa og það
sendi út verðskrá síðastliðinn vetur.
Með verðskránni fylgdi spá um
veiði í sumar sem birtist auðvitað
án ábyrgðar sem spá og ekkert ann-
að, en byggð á orðum og athöfnum
fiskifræðinga. Þar er spáð miklum
bata í veiðinni í sumar, yfir 1000
löxum. Sterkum smálaxagöngum.
E.t.v. hafa bændur selt eitthvað út
á þessa spá, en um hana er það að
segja, að ef aflinn á að fara yfir
1000 laxa í sumar þá verður mok-
veiðin helst að byrja strax í dag ef
talan á að verða fjögurra stafa.
Líflítið hefur verið í Miðfirðinum
þó auðvitað voni allir veiðimenn að
laxinn fari bráðum að ganga i ána.
Bandarískur bíll
að hætti
________Bílar__________
Guðbrandur Gíslason
Toyota er stærsti bílafram-
leiðandi í Japan og einn sá
stærsti í heimi. Þótt það taki
hartnær sólarhring að fram-
leiða eina bifreið þegar á heild-
ina er litið eru verksmiðjur
Toyota svo margar og afkasta-
miklar að nokkrir bílar spýtast
fullbúnir úr iðrum þeirra á sek-
úndu hverri, en það er jafn-
langur tími og tekur að signa
sig og segja seiseijá. Það er því
að vonum að þessir framleið-
endur hafi reynt að hasla sér
völl á stærsta markaði heims
fyrir niðursuðudósir og bíla en
það eru Bandaríki Norður-Am-
eríku. Þar er markaður fyrir
allt sem er á hjólum og hreyfist
en þó er sá hluti hans vitaskuld
stærstur sem þjónar þörfum
millistéttarinnar. Toyota hefur
orðið vel ágengt á þessum slóð-
um enda buðu þeir Bandaríkja-
mönnum sparneytna og lipra
smábíla strax í fyrstu olíu-
kreppunni 1973 þegar heima-
menn lágu með óseðjandi risa-
eðlur á færiböndunum sem eng-
inn hafði efni á að kaupa nema
helst umboðsmenn fyrir er-
lenda bíla.
Með Toyota Camry hafa jap-
anskir bílaframleiðendur farið
eins nærri því að framleiða
bandarískan bíl og unnt virðist.
Útlit bílsins gerir hann að
ákjósanlegu farartæki fyrir
innbrotsþjófa og aðra sem ekki
vilja skera sig úr fjöldanum í
henni stóru Ameríku því erfitt
er að gera sér grein fyrir því í
fljótu bragði hvaðan hann er
ættaður.
Japana
Áræðið við teikningu hans
hefur verið svo lítið að væri
hann rithöfundur skrifaði hann
undir dulnefni. Mér er öldungis
ókieift að mynda mér skoðun
um hvort hafragrautur sé fal-
legur eða ljótur, og eins er því
varið með þennan bíl. Hér verð-
ur hver að dæma fyrir sig og að
því marki sem notagildi hefur
áhrif á fegurðarskyn má vel
vera að eigendur hans hafi af
honum augnayndi.
Með þessu er ég á engan hátt
að kasta rýrð á það frumgildi
Toyota Camry að flytja fólk
skakkafallalaust og með nokkr-
um þægindum frá einum stað
til annars. Það gerir hann
vissulega ekki ver en margir
aðrir bílar sem höfða til sama
kaupendahóps og eru sumir
hverjir dýrari. Maður vill bara
að bílar sem kosta hálft sjötta
hundrað þúsund krónur hafi
karakter. Litli Citroen-bragg-
inn hafði svo mikinn karakter
að sumir eigendur hans hefðu
frekar ýtt honum vélarlausum
á undan sér en að kaupa sér
annan bíl. En nóg um það.
Eins og ráða má af stærð
hans er Toyota Camry rúmgóð-
ur bíll. Þar fer vel um fjóra á
langferðum og þrír geta setið
aftur í án óþæginda skemmri
leiðir. Dyrnar fjórar eru stórar
svo auðvelt er að komast inn og
út og lítil hætta á að nokkuð
hávaxnir menn í aftursætinu
reki sig uppundir þegar ekið er
í hinar frægu holur þessa
lands. Sætin eru nokkuð mjúk
enda eflaust hönnuð með
smekk bandarískra neytenda í
huga, en hiiðarnar á stólbökun-
um að framan veita þéttvöxnu
fólki stuðning í beygjum en
þeir mjórri verða að sætta sig
við að hallast aðeins. Bíllinn er
vel klæddur að innan í hólf og
gólf. Farangursrými er stórt en
hleðslukanturinn { hærra lagi á
þeirri gerð bílsins sem ég hafði
undir höndum, en hleðslukant-
urinn á skutbílnum er lægri og
hægt er að leggja annað eða
bæði aftursætin fram í honum
sem er kostur þegar hjónin fara
fyrst upp í sumarbústað á vorin
eða kaupa inn fyrir ferming-
una. Fjöðrunin er f mýkra lagi
og kemur það sér vel á malar-
vegum en er ekki til teljandi
baga þegar ekið er greitt á
steyptum vegi.
Þegar sest er undir stýri
blasir við stór hraðamælir.
Helstu rofar eru á tveimur
stöngum rétt neðan við stýrið,
en það gefur þokkalega svörun
og leiðir lítið upp högg frá
framhjóladrifnum undirvagn-
inum. Stefnuljósið fer ekki
sjálfkrafa af. Þurrkurnar eru
frekar háværar og sömu sögu
er að segja um miðstöðina sem
annars er góð. Gluggaflöturinn
er stór og þar sem bíllinn er
með kantaðar línur frekar en
bogadregnar er auðvelt að átta