Morgunblaðið - 11.10.1985, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR11. OKTÓBER1985
Ástir og kaos í Laos
Kvikmyndir
Árni Þórarinsson
Laugarásbíó: Endurkoma —
Comeback ★ ★
Bandarísk. Árgerö 1983. Handrit
og leikstjórn: Hall Bartlett. Aðal-
hlutverk: Michael Landon, Jiirgen
Prochnow, Mora Chen, Edward
Woodward, Pricilla Presley.
Hall Bartlett, höfundur þess-
arar myndar, hafði nokkra sér-
stöðu í Hollywood á sinni tíð, en
hann lést skömmu eftir að
Comeback var lokið. Bartlett stóð
jafnan á eigin fótum í kvik-
myndagerð, framleiddi þær
myndir sem hann hafði sjálfur
áhuga á og skrifaði gjarnan
handrit og leikstýrði að auki.
Þótt honum tækist að skapa sér
visst athafnafrelsi utan stóru
kvikmyndafélaganna liggja ekki
eftir hann nein persónuleg stór-
virki. Trúlega er Jonathan Liv-
ingston Seagull hans þekktasta
mynd. Bartlett lagði alúð við þau
verk sem hann valdi sér en vant-
aði hins vegar listamannsneist-
ann. Myndir hans voru jafnan
málefnalegar, þ.e. viðfangsefnin
voru oftast tiltekin málefni sem
hann bar fyrir brjósti.
Comeback er slík mynd. Hún
er í senn heimspólitísk og dram-
atísk, þar sem er ástarsaga
bandarísks blaðamanns og inn-
fæddrar stúlku í skugga ógnar-
stjómar Pathet Lao í Laos seinni
hluta áttunda áratugarins.
Blaðamaðurinn sendir á laun
fréttir af hryðjuverkum stjórn-
arinnar til umheimsins, en stúlk-
an fær það verkefni af hinum
þýskættaða yfirmanni öryggis-
lögreglunnar að vingast við hann
og fletta ofan af honum. Báðir
þessir menn verða ástfangnir af
stúlkunni, en hún velur blaða-
manninn eftir að hafa séð hörm-
ungar þær sem lögregluforinginn
ber ábyrgð á. Og þegar blaða-
manninum er vísað úr landi eftir
langvinnar pyntingar snýst
myndin um tilraunir hans til að
bjarga sinni heittelskuðu til
Thailands með því að kafa yfir
Mekongfljótið sem skilur löndin
að.
Þetta er sannsögulegt efni og
Bartlett leggur þunga áherslu á
heimildagildi þess í formi mynd-
arinnar. Hann notar bæði þul og
neðanmálstexta sem tíma- og
staðsetur söguna. Þetta og fleira
í aðferð hans gerir Comeback
dálítið þunglamalega. En virðing
og áhugi kvikmyndagerðar-
mannsins fyrir efni sínu er aug-
ljós í hverjum ramma, og hann
fær leikara sína til að leika beint
frá hjartanu, einkum þó Michael
Landon (Húsið á sléttunni),
Jurgen Prochnow (Das Boot) og
Mora Chen í ástarþríhyrningn-
um. Mörg atriðanna eru prýði-
lega af hendi leyst þótt viss ein-
feldni í samtölum og þjóðhátta-
lýsingum dragi úr áhrifamættin-
um. En sjálfur flóttinn yfir
Mekong, þar sem Landon klórar
sig eftir botni fljótsins innan um
hræ af hrossum, blæðandi
mannslík og kúlnaregn er bæði
vel höndlaður og spennandi.
Félagar í Lionsklúbbnum Muninn.
Selja ljósaper-
ur um helgina
LIONSKLÚBBURINN Muninn í
Kópavogi verður með sína árlegu,
Ijósaperusölu á morgun, laugardag
og sunnudag. Allur ágóði af Ijósa-
perusölunni rennur að venju til líkn-
armála.
Kópavogsbúar hafa ávallt tekið
þessari ljósaperusölu vel og notað
tækifærið til að birgja sig upp af
ljósaperum fyrir skammdegið.
Með því hafa þeir slegið tvær flug-
ur í einu höggi, tryggt sig fyrir
því að þurfa ekki að sitja í myrkr-
inu ef ljósaperan bilar og stutt
gott málefni.
Fréttatilkynning
40—50 % nemenda sem neyta
áfengis byrja um fermingu
— kemur m.a. fram í niöurstöðum könnunar á notkun áfengis,
tóbaks, ávana- og fíkniefna 15—20 ára skólanemenda
1984, en einungis þeirra 17-20 ára
unglinga sem voru í framhalds-
skólum þetta vor. í úrtakinu voru
tæplega 3000 nemendur. 2136 svör
bárust eða um 72%, 1241 frá
Reykjavík og nágrenni og 895 frá
öðrum landshlutum. Það var Guð-
rún R. Briem þjóðfélagsfræðingur
sem hafði umsjón með könnuninni.
í skýrslunni kemur fram að
áfengisneysla er mjög almenn því
um 87% þeirra nemenda sem
könnunin náði til sögðust neyta
áfengis, 30% 9. bekkinga, 46%
pilta og 34% stúlkna í 2. bekk
framhaldsskóla og 60% pilta og
rúm 40% stúlkna í 4. bekk fram-
haldsskóla höfðu neytt áfengis
AFENGISNOTKUN er almenn
meðal íslenskra skólanema og sífellt
lækkar aldur þeirra sem byrja að
neyta áfengis. 40-50% þeirra byrja
um eða jafnvel fyrir fermingaraldur.
Þetta kemur fram í bráðabirgðanið-
urstöðum könnunar sem Landlækn-
isembættið, Krabbameinsfélagið og
lungna- og berklavarnardeild Heilsu-
verndarstöðvar Reykjavíkur gerðu í
aprflmánuði 1984 á notkun áfengis,
tóbaks, kannabisefna og lyfja og
snefun 15-20 ára skólanema á Is-
landL
Könnunin var gerð í 9. bekk
grunnskóla og 2. og 4. bekk fram-
haldsskóla og náði hún til flestra
unglinga sem voru 15-16 ára vorið
„Þú kemst lengra
á Camel skórn*
Níösterkir, mjukir, vatnsvaröir
með ekta ullar loðfóðrl
Póstsendum S W5m
Domus Medica

tvisvar til þrisvar í mánuði eða
oftar á síðustu fjórum mánuðum
fyrir könnunina. Tíðni áfengis-
neyslu var meiri utan Reykjavík-
ursvæðisins. Rúmlega 40% yngstu
piltanna og tæplega 70% eldri
piltanna og um 40% stúlknanna
höfðu „dáið“ vegna áfengisnotkun-
ar. Könnunin gefur til kynna að
auðvelt virðist vera fyrir unglinga
að útvega áfengi. Það vekur t.d.
athygli að um 21% þeirra unglinga
sem voru 18 ára vorið 1984 keyptu
áfengi í áfengisútsölu.
Fleiri piltar neyta kannabisefna
en stúlkur og er hlutfallið 20,4%
á móti 14%. Einnig er mikill
munur á neyslu þessara efna eftir
búsetu og er neyslan greinilega
langmest á Reykjavíkursvæðinu
eða 22,1% á móti 9,6% í öðrum
landshlutum. Um 39% tvítugra
pilta höfðu neytt kannabisefna.
Um 10% 15-20 ára pilta og 4%
15-20 ára stúlkna höfðu neytt
þessara efna á síðustu sex mánuð-
um og má ætla af könnuninni að
ekki sé um stöðuga notkun að ræða
hjá þessum aldurshópi. Þó höfðu
4,2% pilta, sem fæddir eru 1968
og neyta kannabisefna, neytt
þeirra í 3-4 ár. Um 80% pilta og
70% stúlkna í elsta aldurshópnum
sem búsett eru á Reykjavíkur-
svæðinu sögðust þekkja notendur
kannabisefna, en 60% pilta og 50%
stúlkna í sama aldurshópi utan
Reykjavíkursvæðisins. Mörgum
hafði verið boðið kannabisefni til
kaups og margir sögðust geta út-
vegað slík efni samdægurs. í nið-
urstöðunum segir að ljóst þykir
að framboð kannabisefna sé veru-
legt, sérstaklega á Reykjavíkur-
svæðinu, og auðvelt að útvega það.
Tóbaksnotkun er almennari á
Reykjavíkursvæðinu en í öðrum
landshlutum og nota heldur fleiri
stúlkur (33,8%) tóbak en piltar
(27,9%). Alls nota rúmlega 30%
íslenskra skólanema á aldrinum
15-20 ára tóbak. Notkunin er þó
misjöfn eftir aldri og búsetu. Mest
tóbaksnotkun var hjá piltum í 4.
bekk framhaldsskóla utan Reykja-
víkursvæðisins (48,2%) og stúlkum
í 4. bekk framhaldsskóla á Reykja-
víkursvæðinu (48%). Minnst var
um tóbaksnotkun hjá piltum i 9.
bekk grunnskóla utan Reykjavík-
ursvæðisins (19,1%) og stúlkum í
2. bekk framhaldsskóla utan
Reykjavíkursvæðisins (22,6%).
Flestir unglingarnir byrjuðu að
reykja á aldrinum 14-17 ára, en
um 5-9% þeirra byrja að reykja
13-14 ára eða yngri.
Alls höfðu 127 nemendur notað
lyf til að komast í vimu, eða um
7% þeirra sem spurðir voru. Flest-
ir höfðu notað róandi lyf, eða 98.
25 höfðu notað amfetamín, 14
kókain, 7 LSD, 2 morfín og 1 heró-
in. Þess ber að geta að 20 þessara
127 nemenda hafa notað fleiri en
eitt lyf.
Af þeim sem voru í 2. bekk fram-
haldsskóla höfðu mun færri snefað
en í hinum árgöngunum. í könnun-
inni kemur i ljós að snefun er
nokkuð algengari utan Reykjavík-
ursvæðisins, eða um 12% á móti
7% á Reykjavíkursvæðinu.