Morgunblaðið - 21.01.1986, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. JANÚAR1986
Seyðfirðingar bjart-
sýnir á nýju ári
eftirÞorvald
Jóhannsson
Þrátt fyrir að fæðingum fækki á
íslandi og líkur á, ef svo fer fram
sem horfir, að mörlandinn viðhaldi
ekki stofnstærð sinni nema tilkomi
sérstakar stjórnvaldsaðgerðir,
horfa Seyðfírðingar björtum augum
til ársins 1986.
Eftir að hér hefur ríkt stöðnun
í flölgun íbúa sl. 3 ár fjölgaði hér
um 2,5% á árinu ’85 og er það
mesta fjölgun í kaupstað á landinu.
Annað árið í röð varð Seyðisfjarðar-
höfn hæsta loðnulöndunarhöfn
landsins með 152.163 tonn af land-
aðri loðnu.
Heildarafli sem barst á land á
árinu var 162.220 tonn og voru
Vestmannaeyjar einar með meiri
heildarafla, þar munaði um 700
tonnum. Aflaverðmæti er ca. kr.
387 milljónir. Útflutningsverðmæti
aflans er ca. kr. 1,530 milljarðar
eða u.þ.b. 1,620 milljónir kr. pr.
vinnandi mann.
Tveir togarar eru í kaupstaðnum,
Gullver NS 12 sem fiskaði 4.100
tonn, aflaverðmæti 73 milljónir.
Hann er búinn með sinn kvóta í lok
ágúst og landaði að mestu í Hafnar-
firði eftir þann tíma. Otto Wathne
NS 11 fiskaði 2.200 tonn, aflaverð-
mæti 54.000 milljónir, ca. helming-
ur afla togarans fór í heimalöndun,
hinu var landað erlendis. Með rýmri
fiskveiðilöggjöf á árinu ’86, og
reynslu tveggja síðustu ára að baki,
má ætla að mun meiri bolfiskafla
verði landað hér heima í ár, en var
á síðastliðnu ári.
Þó smábátum hafi fækkað hér
allnokkuð á síðastliðnu ári vegna
lélegrar veiði og óhagstæðra veiði-
takmarkana, er bjartara framundan
í ár þar sem veiðiheimildir smábáta
eru skaplegri en áður. Frystihús
Fiskvinnslunar hf. hefur staðið í
endurbótum, þar sem verið er að
setja upp nýtt innvigtunarkerfi í
vélasal, og nýjar framleiðslulínur í
vinnslusal ásamt tölvubúnaði. Þessi
framkvæmd mun bæta aðstöðu
starfsfólks verulega frá því sem var
auk þess sem nýting hráefnis verður
betri.
Síldarsöltunarstöðvamar báðar,
Norðursfld og Strandarsfld, sem
söltuðu um 19.000 tunnum á haust-
vertíðinni, bættu vinnuaðstöðu sína
með byggingu og stækkun söltunar,
og lagerhúsnæðis. Þar er nú allgóð
aðstaða til að taka á móti enn meiri
sfld á komandi hausti. Auk þess eru
líkur á að þriðja söltunarstöðin geti
verið tilbúin til söltunar í haust.
Stjóm sfldarverksmiðja ríkisins
hefur loksins ákveðið að farið verði
í að endumýja og bæta verksmiðj-
una. Hún hefur nú á sl. einu og
hálfu ári tekið á móti 150 þús.
tonnum af loðnu og malað gull fyrir
þjóðarbúið. Seyðfirðingar em því
að vonum ánægðir yfir því að nú
skuli loks eiga að hefjast handa við
lagfæringar, því að grútar- og loft-
mengun í fírðinum hefur verið mikil
og valdið tjóni, sársauka og reiði,
sem bæjarbúar líða ekki mikið leng-
ur.
Verksmiðja ísbjamarins stendur
einnig í endurbótum og íhugar nú
í alvöm á hvem hátt staðið verði
að því að draga úr sjávar- og loft-
mengun. Bæjaryfirvöld fylgjast ná-
ið með framvindu mála og vænta
þess að þegar vinnsla hefst í haust,
megi sjá þess greinileg merki hjá
báðum verksmiðjunum.
Fjarðamet hf. sem er nýtt neta-
gerðarfyrirtæki stofnað á sl. ári er
að byggja yfir starfsemi sína. A
loðnu- og sfldarvertíðinni sl. haust
kom greinilega í ljós hve nauðsyn-
legt það er að útgerðarstaður eins
og SeyðisQörður hafi gott netagerð-
arverkstæði.
Austfar hf. sem er umboðsaðili
feijunnar „Norrana" og flutninga-
fyrirtækis Færeyinga og Austfírð-
inga, „Skipareksturs", er að byggja
vöruskemmu undir starfsemi sína á
Fjarðarhöfn. Aukning vömflutn-
inga og ferðamanna um Seyðis-
Qarðahöfn á sl. ári var mikil og
með bættri aðstöðu, þó í harðnandi
samkeppni sé, er þetta vaxandi
atvinnugrein sem Seyðfirðingar og
aðrir Austfirðingar ætla að huga
vel að á næstu ámm.
Hjá vélsmiðju Stál hf. er stans-
laust unnið við keijasmíði fyrir ál-
verið í Straumsvík. Búið er að
afhenda 5 ker og á næstu dögum
fara önnur 5. Nýlokið er samning-
um um 20 ker í viðbót. Næg verk-
efni em því framundan. Hjá Vél-
smiðju Seyðisfjarðar, sem á síðustu
Þorvaldur Jóhannsson
ámm hefur nær eingöngu verið í
nýsmíði stálskipa og skilaði því síð-
asta fyrir rúmu ári, Hörpu GK 150
tonna og var það nýsmíði no. 18
hjá fyrirtækinu, hefur að mestu síð-
an verið í breytingum og viðgerðum
á bátum. Á meðan stjómvöld em
við það heygarðshomið að nýsmíði
innanlands er stöðvuð og engin
endumýjun á sér stað í bátaflotan-
um er ljóst að sérhæfðar skipa-
smíðastöðvar eins og Vélsmiðja
Seyðisfjarðar verða að snúa sér að
öðmm verkefnum.
nýja skólans gengur
vel. Nú er verið að vinna við 2.
áfanga byggingarinnar og á honum
að ijúka 1. ágúst nk. Þar em 4—5
kennslustofur með tilheyrandi að-
stöðu og búnaði. Kennsla mun
hefjast þar í haust. Verktaki er
Garðar Eymundsson trésmíða-
meistari, Seyðisfirði.
Sjúkrahúsbyggingin gengur
hægt, enda er ríkið 85% kostnað-
araðili. Verið er að ljúka við heilsu-
gæsluaðstöðuna á 1. hæð og er
vonast til að þeim áfanga ljúki í
næsta mánuði. Ekkert fé er á fj'ár-
lögum ríkisins til áframhaldandi
framkvæmda. Fiskeldi er atvinnu-
grein sem Seyðfirðingar hugsa um
ekkert síður en aðrir. Fjörðurinn
býður upp á góða möguleika í þeim
efnum og hreyfing er komin á það
mál. Áður en í slíkar framkvæmdir
verður ráðist, þarf að gera allt sem
hægt er til að útiloka sjávarmeng-
un. Að því verður unnið eins og áður
hefur verið minnst á varðandi
loðnuverksmiðjumar. Viðræður em
í gangi við olíufélögin um úrbætur
við birgðageyma svo að slys eins
og varð 25. des. sl., þegar mikið
magn olíu fór í sjó, endurtaki sig
ekki.
Bæjarráð og bæjarstjóri hafa
setið fyrir luktum dymm við gerð
fjárhagsáætlunar nú í nokkra daga.
Hvað út úr þeirri vinnu kemur er
alls óvíst ennþá en eitt er víst að
þær krónur sem hæstvirt Alþingi
skammtar á fjárlögum til Seyðis-
fjarðar á árinu ’86 koma ekki til
með að vega þungt á þeirri útkomu.
Þessa dagana er undirbúningur
fyrir þorrablót í fullum gangi og
hugur í Seyðfirðingum að blóta
þorra hressilega að vanda. Norski
loðnuveiðiflotinn var hér inni vegna
„brælu" í nokkra daga í sl. viku.
Áfengisverslunin á staðnum losnaði
við allt konfak og viský þar sem
það reyndist ódýrara hér en í sam-
bærilegri verslun í Noregi. Frændur
okkar fóm vel með „guðaveigam-
ar“, því varla sást vín á nokkmm
manni. Heyrst hefur að ÁTVR leggi
kapp á að fylla allar hillur aftur
áður en næsta „bræla" skellur á.
Höfundur er bæjarsijóri á Seyðis-
firði.
Hvers son var Jón?
eftir Valgeir
Sigurðsson
Þann 16. ágúst sl. birtist í Morg-
unblaðinu fyrirspum frá Emi
Guðnasyni, undir þessari fyrirsögn,
um hver hafi verið faðir Jóns Páls-
sonar er bóndi var á Skeiði í Hvols-
hreppi um miðja átjándu öld. í
ættum Skagfirðinga bls. 133 sé
faðir hans sagður Páll Magnússon
presta í Kálfholti, Pálssonar en í
Rangvellingabók bls. 44 og 209 sé
hann talinn sonur Páls Þorsteins-
sonar bónda á Syðri-Steinsmýri í
Meðallandi.
Þar sem ég tók saman Rangvell-
ingabók er mér málið skylt og mun
ég því reyna að gera grein fyrir
þessum ættfærslum báðum, en
orsök þess að ég hef ekki gert það
fyrr er sú að ég veitti þessari fyrir-
spum ekki athygli er ég las þetta
Morgunblað en var fræddur um
hana á næstsíðasta degi liðins árs.
Ægla má að Jón Pálsson á Skeiði
sé það fáum núlifandi mönnum
kunnur að rétt sé að gera örlitla
grein fyrir honum áður en lengra
er haldið. Jón var fæddur um 1715.
Hann giftist um 1747 Katrínu
Egilsdóttur frá Stórahofi, ekkju
Steins Ambjömssonar bónda á
Skeiði, og var síðan bóndi á Skeiði
til æviloka. Hann var enn á lífi
1762 en hefur væntanlega ekki lifað
mjög lengi eftir það því Katrín
Egilsdóttir giftist í þriðja sinn
Amóri Bjamasyni frá Vestri-Garðs-
vika. Bjuggu þau einnig á Skeiði.
Jón og Katrín áttu fimm böm sem
um er vitað og eru ættir frá sumum
þeirra.
Heimilið á Skeiði um daga Katr-
ínar Egilsdóttur og manna hennar
var efnaheimili eftir því sem þá
gerðist. Um eða fyrir miðja ölduna
var framið innbrot í skemmu á
Skeiði og stolið þaðan mörgu fé-
mætu, þar á meðal silfurgripum.
Alllöngu seinna upplýstist málið
vegna lausmælgi þjófanna, en þeir
reyndust vera Eiríkur ólafsson og
Jón Nikulásson undan Eyjafjöllum.
Voru þeir dæmdir frá lífi og hengdir
á Lambeyjarþingi í Fljótshlíð árið
1756. Var það síðasta aftaka á
Suðurlandi framkvæmd af lands-
mönnum sjálfum.
Þá er að víkja að ætt Jóns Pálssonar
á Skeiði. Samkvæmt því sem segir
í Sýslumannaævum IV bls. 869 er
uppruna þeirra ættfærslu að Jón á
Skeiði hafi verið sonarsonur séra
Magnúsar Pálssonar í Kálfholti að
finna í ættartölubókum Ólafs Snók-
dalín. Samkvæmt sömu ættartölum
voru systur Jóns: Guðbjörg f. 1712
kona Lofts Rafnkelssonar prests á
Krossi, Ingibjörg f. 1713 kona
Magnúsar Magnússonar bónda í
Beijanesi í Landeyjum og Oddrún
f. 1720 kona Böðvars Jónssonar
sýslumanns í Vestmannaeyjum.
Páll Magnússon, sonur séra
Magnúsar Pálssonar prests í Kálf-
holti og konu hans Guðrúnar Magn-
úsdóttur, bjó árið 1703 á Skúms-
„Frá 1932 að Hannes
Þorteinsson birti þessa
ættfærslu á umræddum
systkinum hefur hún
notið almennrar viður-
kenningar...“
stöðum í Landeyjum, 57 ára gam-
all, ásamt konu sinni Ólöfu Guð-
mundsdóttur sem þá var 56 ára.
Hjá þeim er dóttir þeirra Kristín
19 ára. Önnur dóttur þeirra var
Þómý sem var 34 ára 1703 gift
Erlendi Gíslasyni bónda á Eystri-
Klasbarða.
Samkvæmt jarðabókinni sem
skráð var 1695 áttu Páll Magnússon
og Vigfús bróðir hans þá 15 hundr-
uð í Skúmsstöðum en það var fjórð-
ungur þeirra jarðar. í jarðabók
Áma Magnússonar og Páls Vídalíns
um Vestur-Landeyjar, sem skráð
var 1709, segir að þennan fjórðung
Skúmsstaða eigi þá Erlendur Gísla-
son eða Ólöf Guðmundsdóttir á
Klasbarða eystri. Eftir því hefur
Páll Magnússon verið látinn 1709
og Ólöf ekkja hans komin að
Eystri—Klasbarða til dóttur sinnar
og tengdasonar.
Jón Pálsson á Skeiði og systur
hans vom fædd á ámnum
1712—1720. Þar sem Páll, sonur
séra Magnúsar Pálssonar í Kálf-
holti, var dáinn fyrir 1709 er útilok-
að að þau hafí verið böm hans.
Hin ættfærslan á Jóni Pálssyni
á Skeiði er komin frá Hannesi
Þorsteinssyni er var þjóðskjalavörð-
ur á ámnum 1924—1935. Hún
birtist fyrst 1932 í leiðréttingum
við ritið Sýslumannaævir sem
fylgdu síðasta hefti af nafnaskránni
jifír þá bók en það kom út 1932.
Heimildina fyrir þessari ætt-
færslu er að finna í ættartölubókum
Jóns Espólíns dálk nr. 6329. Þar
segir að Loftur Rafnkelsson prestur
á Krossi ætti fyrir konu Guðbjörgu
dóttur Páls á Steinsmýri. Til er
skrá um bændur í Vestur—Skafta-
fellssýslu árið 1720 og samkvæmt
henni bjó þá á Syðri-Steinsmýri
maður að nafni Páll Þorsteinsson.
Það er vafalaust sami Páll og var
20 ára 1703 hjá foreldmm sínum
Þorsteini Sigurðssyni 58 ára og
Guðbjörgu Pálsdóttur 55 ára sem
þá bjuggu á Botnum í Meðallandi.
Engin ástæða er til að rengja það
hjá Jóni Espólín að Guðbjörg hafí
verið frá Steinsmýri og þá væntan-
lega dóttir þessa Páls, enda styðja
nöfn það. Ekki er heldur ástæða til
að rengja það hjá Ólafi Snókdalín
að þau hafí verið systkin fyrmefnd
Guðbjörg, Jón á Skeiði, Ingibjörg í
Beijanesi og Oddrún, þó hann færi
þaurangttilættar.
Frá 1932 að Hannes Þorsteins-
son birti þessa ættfærslu á um-
ræddum systkinum hefur hún notið
almennrar viðurkenningar, og er
meðal annars notuð í íslenzkum
æviskrám, og svo mun verða fram-
vegis nema nýjar heimildir komi
fram sem sanni annað.
Höfundur er búsettur að Þingskál-
um á Rangárvöllum.
ifS

Gæzluþyrlan
aðstoðaði við
raflínuviðgerð
ÞYRLA Landhelgisgæzlunnar,
TF SIF, aðstoðaði í síðustu viku
við viðgerð á háspennulínunni
milli Reyðarfjarðar og Fáakrúðs-
fjarðar.
Línan slitnaði við fyallið Skessu
á 500 metra staurabili eða „spenni",
eins og fagmenn kalla það. Þyrlan
var notuð til að flytja menn og efni
upp að fjallinu, viðgerðarmönnum
til flýtisauka.
„Það er gífurlegur hæðarmunur
milli stauranna, líklega um 250
metrar og það hefur flýtt fyrir að
hafa þyrluna til taks,“ sagði Gísli
Sigurðsson línumaður.

TF-SIF flutti efni og mannskap upp að fjallinu Skessu.