Morgunblaðið - 12.02.1986, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR12. FEBRÚAR1986
Utandagskrárumræður á alþingi um olíukaup og olíuverð:
Sovétmenn miða alltaf við hæsta
verð á olíumarkaði í Rotterdam
— sagði Kjartan Jóhannsson — Við-
skiptaráðherra eindregið
andvígur frjálsri olíuverslun
MATTHÍAS Bjamason, við-
skiptaráðherra, sagði á alþingi í
gaer, að hann hygðist beita sér
fyrir því að verð á gasolfu hér á
landi lækkaði á næstunni, enda
þótt það gæti kostað verulega
aukið útstreymi fjármagns af
innkaupajöfnunarreikningi olíu-
félaganna. Verð á gasolíu hefur
verið óbreytt frá þvi í október á
síðasta ári, er hækkun varð, en
hefur hins vegar farið lækkandi
á mörkuðum erlendis undan-
famar vikur. Sama er að segja
um aðrar tegundir olíu.
Hjörleifur Guttormsson (Abl.-
Al.) kvaddi sér hljóðs utan dagskrár
á ftindi sameinaðs þings í gær og
gerði olíukaup til landsins að um-
talsefni. Hann benti á hina stór-
felldu lækkun á verði olíu á mörkuð-
um erlendis og spurði hvenær
vænta mætti þess að hún kæmi
fram á íslandi. Hann sagði, að
bensín og svartolía hefðu að vísu
lækkað örlítið í verði fyrir skömmu,
en verð á gasolfu væri óbreytt frá
því í október 1985, er síðasta
hækkun varð.
Þingmaðurinn vakti athygli á
því, að olíufélögin hefðu seint á síð-
asta ári keypt miklar birgðir af olíu
á háu verði og myndu þær endast
fram undir sumarmál. Það væri
mikið hagsmunamál fyrir togaraút-
gerð og loðnuverksmiðjur að olíu-
verðlækkunin kæmi fram hér á
landi. Útgerðarmenn væru þegar
famir að reyna að komast yfir ódýra
olíu erlendis og það væri ekki hægt
að lá þeim það. En hinn mikii verð-
munur á olíu hér og erlendis Ieiddi
til þess að atvinna drægist saman
og útflutningur óunnins hráefnis í
sjávarútvegi ykist, sem aftur leiddi
til þess að framboð okkar á frystum
fiski á Bandaríkjamarkaði minnkaði
mjög. Þingmaðurinn kvaðst vilja
inna viðskiptaráðherra eftir því
hvort honum þætti ekki eðlilegt, að
verðlækkun á olíu erlendis kæmi
fram hér og jafnframt hvort honum
fyndist ekki eitthvað bogið við olíu-
Skammstafanir í
stjórnmálafréttum
í stjórnmálafréttum
Morgunblaðsins eru
þessar skammstafanir
notaðar.
Fyrir flokka:
A.: Alþýðuflokkur
Abl.: Alþýðubandalag
Bj.: Bandalagjafnaðarm.
F.: Framsóknarflokkur
Kl.: Kvennalisti
Kf.: Kvennaframboð
S.: Sjálfstæðisflokkur
Fyrir kjördæmi:
Rvk.: Reykjavík
VI.: Vesturland
Vf.: Vestfirðir
Nv.: Norðurland vestra
Ne.: Norðurland eystra
Al.: Austurland
SL: Suðurland
Rn.: Reykjanes
innflutningskerfið.
Viðskiptaráðherra benti á, að
sérstakur innkaupajöfnunarreikn-
ingur tæki við sveiflum, sem yrðu
á olíuverði. Þegar olía hækkaði
erlendis væri verð hér áfram óbreytt
um nokkurt skeið, og sömu sögu
væri að segja af lækkun á olíuverði.
Ef verð á olíu væri látið lækka til
jafns við verð á „lægsta degi“ á
mörkuðum erlendis yrði stórfellt
útstreymi af jöfnunarreikningnum,
en það þýddi að verulega væri
gengið á fé bankanna.
Ráðherra sagði, að svartolía og
bensín hefðu lækkað í verði fyrir
hálfum mánuði og ríkisstjómin
hefði ákveðið að beita sér fyrir því
í samráði við verðlagsyfirvöld að
verð á gasolíu lækkaði einnig innan
skamms og að ekki yrði beðið fram
í miðjan aprílmánuð eftir verðbreyt-
ingu.
Kjartan Jóhannsson (A.-Rn.)
sagði að lækkun olíuverðs virtist
alltaf vera lengi á leiðinni, en sama
gilti ekki um hækkun olíuverðsins.
Hann veik sérstaklega að þeim
ummælum viðskiptaráðherra að
varasamt væri að miða olíuverð hér
á landi við lægsta verð á mörkuðum
tiltekinn dag. Þingmaðurinn sagði,
að þannig væri frá olíukaupasamn-
ingum við Sovétmenn gengið að
þeir hefðu val um það hvaða dag
verðið væri miðað við. Þeir sem
athugað hefðu línurit yfir þróun
olíuverðs á Rotterdam-markaði og
borið það saman við olíukaup hér
á landi hefðu veitt því athygli að
Sovétmenn miðuðu alltaf við þann
dag er verðið væri hæst, en aldrei
þann dag er það væri lægst.
Kjartan sagði olíufélögin ekki
njóta þess ef þau keyptu ódýra olíu,
og því sæju þau sér engan hag í
því. Tímabært væri orðið að taka
olíukaupakerfið til endurskoðunar. "
Hjörleifur Guttormsson kvað það
betri fréttir en engar að ríkisstjóm-
in ætlaði að beita sér fyrir lækkun
gasolíuverðs fyrir sumarmál. Sá
verðmunur, sem nú væri fyrir hendi,
hljAi að teljast óviðunandi. Ef menn
hefðu trú á því að olíuverð héldi
áfram að lækka erlendis þá ætti
að láta lækkunina koma strax fram
hérlendis. Taka mætti nokkra
áhættu í því sambandi. Jafnframt
kvað hann nauðsynlegt að endur-
skoða það kerfi olíuviðskipta sem
hér væri við lýði, svo núverandi
ástand endurtæki sig ekki.
Matthías Bjamason varaði mjög
við hugmyndum um fijálsa olíu-
versiun. Slíkt gæti leitt til þess að
íslendingar gætu ekki selt neina
saltsfld á næstu ámm. Hann sagði,
að enginn hefði dregið í efa að
nauðsynlegt væri að kaupa mikið
magn olíu til landsins í einu, svo
hér væm ætíð birgðir í 2-3 mánuði
dreifðar um land allt. Einnig hefðu
menn verið sammála um það, að
verðið ætti að vera hið sama um
land allt.
Páll Pétursson (F.-Nv.) sagðist
vilja vara við afleiðingum olíulækk-
unarinnar og vekja athygli á því
að ekki væri víst að hún yrði til
frambúðar. Vitnaði hann í því
sambandi til tveggja erlendra sér-
fræðinga, sem hefðu bent á að í
kjölfar olíulækkunar kæmi efna-
hagslegur óstöðugleiki. Aðrar orku-
lindir yrðu um hríð ekki samkeppn-
isfærar við olíu, og fallið yrði frá
olíuleit og olíuvinnslu á frumstigi.
Síðan gæti komið bakslag og verð-
sprenging á ný. Kvaðst hann vilja,
að íslendingar undirbyggju sig
undir það að mögm árin kæmu á
ný með skynsamlegri nýtingu á
hinum tímabundna hag af olíulækk-
uninni.
Þingmaðurinn tók sérstaklega
fram, að hann væri andvígur fijáls-
um innflutningi á olíu.
Kjartan Jóhannsson sagði það
Morgunblaðið/Emilía
Aheyrendurá þingpöllum áminntir
Kennarar fjölmenntu á þing-
palla alþingis í gær, en búist
var við því að tekin yrði á
dagskrá fyrirspurn Hjörleifs
Guttormssonar (Abl.—Al.) til
fjármálaráðherra og mennta-
málaráðherra um Iaun, samn-
ings- og verkfallsrétt og lög-
verndun á starfsheiti kennara.
Fjármálaráðherra boðaði hins
vegar fjarveru og var því ekki
unnt að taka fyrirspumina á
dagskrá. Þegar tilkynnt var um
fjarveru ráðherra heyrðust köll
og hlátur á þingpöllum og sá
Þorvaldur Garðar Krisljáns-
son, forseti sameinaðs þings,
ástæðu til að áminna áheyrend-
ur um að nauðsynlegt væri að
þögn ríkti á þingpöllum.
Sverrir Hermannsson menntamálaráðherra:
Rætt verði um opinbera
menningarstefnu á alþingi
SVERRIR Hermannsson,
menntamálaráðherra sagði á
alþingi í gær, að hann vildi beita
sér fyrir því að þar færu fram
sérstakar umræður um opinbera
stefnu í menningarmálum.
Tilefni þessara ummæla var fyr-
irspum frá þremur þingmönnum
Alþýðubandalagsins um opinbera
stefnumörkun í menningarmálum.
Helgi Seljan (Abl.-Al.), sem mælti
fyrir fyrirspuminni, kvaðst vilja
taka skýrt fram að ekki væri verið
að óska eftir ríkisforsjá eða mið-
stýringu á þessum vettvangi.
Sverrir Hermannsson sagði, að
ekki væri hægt að segja að fyrri
ríkisstjómir hefðu markað fast-
mótaða stefnu á sviði menningar-
mála. Sama væri upp á teningnum
hvað núverandi stjómvöld áhrærði.
Ingvar Gíslason (F.-Ne.) kvaðst
hlynntur sérstakri umræðu á al-
þingi um menningarstefnu stjóm-
valda. Það væri hins vegar býsna
erfitt að ætla sér að marka heild-
stæða menningarstefnu í einu vett-
fangi. Á það væri hins vegar að
líta, að auðvitað væri um ákveðna
menningarstefnu að ræða í allri
sögu alþingis og birtist hún í því
hvemig það afgreiddi menningar-
mál, s.s. fjárframlög á því svic
Margt væri hins vegar óljóst u:
það við hvað væri miðað er ht
væri mörkuð.
Guðrún Helgadótt:
(Abl.-Rvk.) sagði að tvennt væ
arðbært á íslandi: fískurinn í sjói
um og menningin. Hún kvað:
sammála því að nauðsynlegt væ
að efna til málþings um opinbei
stefnumörkum í menningarmálui
og sagðist treysta því að menntí
málaráðherra Iéti ekki Garða
Sigurðsson (Abl.-Sl.) telja sér tr
um að eingöngu þyrfti að huga a
físknum í sjónum.
álitamál hvort væri svartara svart-
nætti Matthíasar Bjamasonar eða
Páls Péturssonar. Páll boðaði mikla
ógæfu í kjölfar olfulækkunar og
Matthías fullyrti að frelsi í olíuvið-
skiptum leiddi til birgðaskorts í
landinu og kæmi í veg fyrir sölu á
fiskafurðum okkar erlendis. Þetta
svartagallsraus minnti sig á um-
ræðumar um hættur af viðskipta-
frelsi á upphafsárum Viðreisnar.
Ráðherrann ætti að líta til þess
hvemig atmennt viðskiptafrelsi
hefði reynst og skoða annmarka
oiíukerfísins með það í huga.
Valdimar Indriðason (S.-Vl.)
kvaðst sammála viðskiptaráðherra
um að staða okkar hvað varðar
útflutning saltsfldar til Sovétríkj-
anna væri í hættu ef bundinn yrði
endi á olíukaupin þaðan. Hvergi
nema í Rússlandi væri hægt að
selja saltsíld.
Kolbrún Jónsdóttir (Bj.-Ne.)
sagði, að olíuverslun Rússa við ís-
lendinga væri engin góðgerðar-
starfsemi. Þeir seldu olíu hingað
af því þeir sæju sér hag af því.
Hvatti þingmaðurinn til þess að
fullu frelsi yrði komið á í þessum
viðskiptum. Lejrfð yrði samkeppni
um að fá olíu á sem lægstu verði
og þeir sem olíusölu hefðu með
höndum jafnframt látnir taka
ábyrgð á gengi viðskiptanna.
Sölu- og markaðsmál;
Náms- og
starfsþjálfun
Sextán þingmenn Sjálfstæðis-
flokks hafa lagt fram tillögu til
þingsályktunar um samstarf
menntamálaráðuneytis, við-
skiptaráðuneytis, utanríkisráðu-
neytis og aðila vinnumarkaðarins
um skipulagningu „náms og
starfsþjálfunar á sviði sölu- og
markaðsmála, innanlands og
utan, jafnhliða sérstökum að-
gerðum til að afla þekkingar á
mörkuðum. Markmiðið verði að
koma á fót í skólakerfinu og
viðskiptalífinu víðtæku námi í
sölumennsku, markaðsöflun,
áróðurs- og auglýsingatækni og
samningagerð." Fyrsti flutnings-
maður er Arni Johnsen (S-SI).
í greinargerð kemur fram að
Matthías A Mathiesen, þá við-
skiptaráðherra, hafi skipað þijár
nefndir í markaðsmálum. Ein á að
leita leiða til að örva íslenzka út-
flutningsstarfsemi og glæða áhuga
almennings á útflutningsmálum,
með sérstakt markaðsátak á Norð-
urlöndum í huga 1986. Önnur á að
greiða fyrir útflutningi verkefna og
þjónustu á sviði sjávarútvegs og
orkuvinnslu. Sú þriðja íjailar um
samstarf útfljrtjenda og stjómvalda
til að efla útflutning. Flutnings-
menn telja að til að fylgja slíku
starfi eftir þurfí að koma á námi í
sölu- og markaðsmálum, en mögu-
leikar til slíks náms séu mjög tak-
markaðir í skólakerfí okkar.
Þá segir í greinargerð að full
ástæða sé til þess að senda „tugi
manna til starfsnáms erlendis til
þess að kynna sér vinnubrögð,
markaði og söluleiðir fyrir íslenzkar
afiirðir, kynna sér störf sem varða
íslenzka hagsmuni erlendis og störf
við fyrirtæki sem tengjast íslenzk-
um hagsmunum, kynna sér lönd og
markaðssvæði þar sem íslendingar
selja ekkert en möguleikar á sölu
kunna að leynast þegar að er gáð“.
Í greinargerð kemur og fram að
Islendingar séu það háðir milliríkja-
verzlun að átak af því tagi, sem
tillagan gerir ráð fyrir, hafi mikið
þjóðhagslegt gildi.