Morgunblaðið - 12.08.1986, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. ÁGÚST 1986
47
Spánarkonungur séður
með myndavél
Snowdons lávarðar
Konungur Spánveija, Juan Carlos,
hefur nú setið á valdastóli í ára-
tug og þykir hafa gengið vel að festa
sig í sessi. Það var engan veginn sjálf-
gefið að spænska konungdæmið
stæðist þau stjómmálalegu átök, sem
hlutu að fylgja í kjölfarið á endalokum
einræðistíma Francos hershöfðingja,
sem var einræðisherra í landinu ( 36
ár.
En Juan Carlos og Soffía drottning
njóta sívaxandi vinsælda þegna sinna,
ekki síst eftir að konungur brást snöf-
urmannlega við einu valdaránstilraun-
inni sem gerð hefur verið frá því að
hann settist í hásæti. Það var eins og
menn muna árið 1981, að Tejero
ofursti í hemum réðst inn í þingsali
með vopnum og hélt þingheimi í
gíslingu meðan heimurinn horfði agn-
dofa á allt saman, þar sem valdaráns-
menn áttuðu sig ekki á því að
sjónvarpsmyndavélar í þingsalnum
vom í gangi og sýndu allt sem fram
fór á skjám landsmanna.
En konungur brá skjótt við og hélt
sjálfur í sjónvarpssal, þar sem hann
hvatti þjóð sína og hershöfðingja til
þess að standa vörð um lýðræðið, sjálf-
ur klæddur búningi æðsta yfirmanns
hersins.
Síðan hefur lýðræðið á Spáni
styrkst og jafnframt konungsdæmið.
Á sínum tíma gerði spænski málarinn
Goya marga samtímamenn sína
ódauðlega á léreftinu, bæði eðalborna
og almúgamenn. Á okkar dögum
gegnir Ijósmyndin að nokkru leyti því
hlutverki sem pensill listmálarans sá
einn um áður. Og því var það þegar
ákveðið var að nú skyldi ímynd kon-
ungshjónanna greypt í hugi þegnanna
í tileftii tíu ára valdaferils, að ljós-
myndarinn Snowdon lávarður var
fenginn til verksins.
Snowdon þykir hinn liðtækasti ljós-
myndari og auk þess skemma þau
ekki fyrir honum, samböndin sem
hann hefur við evrópska aðalinn gegn-
um tengsl sín við bresku hirðina. En
hann er, eins og kunnugt er, fyrrver-
andi eiginmaður Margrétar prinsessu
og mágur Englandsdrottningar. Ekki
verður þó annað séð á myndunum en
Snowdon hafi eitthvað sótt í smiðju
meistara Goya við uppbygginguna, því
þær minna mjög á málverk fyrri alda
af kóngafólki.
Ljósmynd Snowdons lávarðar af
Spánarkonungi minnir á málverk
gömlu meistaranna, sérstaklega
landa konungs, Goya. Lýsingin er
höfð dauf og það var ákvörðun ljós-
myndarans að láta konung skrýð-
ast sígildri svartri spænskri
skikkju, frekar en fullum herklæð-
um nútímans. Merkingu úlfhunds-
ins og taksins sem konungur hefur
á honum geta menn síðan lagt út
á ýmsa vegu.
Það er örlitlu léttara
yfir myndinni af drottn-
ingunni, enda hefur
greinilega ekki þótt
sama ástæða til að und-
irstrika völd hennar og
konungs. Það er amk.
enginn úlfhundur, sem
hún heldur á í fanginu,
þó að öll sé Ijósmyndin,
og ímyndin, hin virðu-
legasta.
í tilverunni eftir að þeim kafla var
lokið. Ég lagðist í algert þung-
lyndi, missti alla sjálfsvirðingu og
glataði öllum vinum mínum. Loks
var svo komið að ekkert komst að
nema næsta sprauta og ég bjó í
gluggalausu hreysi, en var sama. Á
elleftu stundu gerði ég mér þó grein
fyrir því að ef svona héldi áfram
biði mín ekkert nema dauðinn og
mér tókst að virkja síðustu kraftana
til að koma mér í meðferð.“ Að-
ferðin sem Headon segir að hafí
hrifið var nálastungumeðferð og nú
kveðst hann þess albúinn að byggja
upp tónlistarferilinn að nýju. Hea-
don er höfundur alvinsælasta lags
sem Clash létu frá sér fara á sínum
tíma, „Rock the Cashbah", og lék
sjálfur á öll hljóðfærin í því lagi,
þvó svo að það væri gefið út í nafni
hljómsveitarinnar allrar. Hann hef-
ur því sýnt og sannað að hæfíleik-
amir eru til staðar, svo framarlega
sem þeir hafa ekki horfíð í heróínið.
COSPER
Skapa f ötin manninn?
Það er oft sagt að fötin skapi manninn — en hugum eilítið að
þeirri staðhæfingu. Það er nefnilega líka sagt um suma að allt
sé fallegt sem þeir klæðast, persónan sjálf gefi fötunum (eða
umgjörðinni) ljóma við það eitt að klæðast þeim.
Víst er að fötin sem menn klæð-
ast hafa mikið að segja fyrir
heildarútlit og eigin vellíðan, þau
geta í besta falli undirstrikað per-
sónuleikann, ef svo má að orði
komast.
íslendingar fá það orð að þeir
fylgist mjög vel með öllum tísku-
straumum og tileinki sér tískuna á
allan máta án þess að hika.
Ef til vill gengur þetta sumsstað-
ar út í öfgar og verst er þegar
börnin fá ekki að vera böm í friði.
Ung íslensk stúlka, sem leggur
stund á fatahönnun í sjálfri háborg
tískunnar, París, lét nýlega hafa
eftir sér í blaðaviðtali að íslending-
ar virtust vera með fatadellu. Illt
er ef satt er.
Glöggt er gests augað, segir
íslenskur málsháttur og eru áreið-
anlega allir tilbúnir að samþykkja
það þegar það góða við land og
þjóð vekur athygli. Ef það eru að-
finnslur horfír málið öðruvísi við.
En það hefur vakið athygli er-
lendra gesta, og þeir haft orð á,
að það sé undarlegt að sjá hvað
allir eru eins klæddir, hárið eins
greitt og klippt, kvenfatnaður sé
meira og minna eins litur og fleira
(þeim dúr. Það sé aftur á móti lítið
um að menn skeri sig úr með per-
sónulegum stfl.
Það er ekki laust við að stundum
verði heimamenn varir þess sama
á götum úti og á mannamótum og
taki allt í einu eftir.
Getur það verið að við höfum
öll sama smekk? Eða þurfum við
helst að vera eins og næsti maður
í útliti sem öðru?
„Úniform“ og
samtrygging
Fyrir skömmu velti heimspeki-
prófessor við háskólann í Osló,
Anfinn Stigen heitir hann, því
fyrir sér í blaðaviðtali hvað væri
þess valdandi að menn hlypu
stanslaust eftir duttlungum
tískunnar. Sjálfur sagðist hann
engan veginn vera óháður tísku-
straumum. „Að klæðast tísku-
fatnaði," segir prófessorinn, „er í
raun tilraun mannsins til að kom-
ast í nokkurs konar „úniform",
þar sem allir eru eins, eru jafningj-
ar og falla með því inn í fjöldann,
verða nafnlausir. Menn hræðast
það að skera sig úr, vera öðru-
vísi, en með því tapa þeir því sem
einkennandi er við eigin persónu.
Slík tilhneiging er (raun áhyggju-
efni,“ segir prófessorinn, „menn
hlíta fyrirmælum tískufrömuða
möglunarlaust og tískufötin verða
nokkurskonar samtrygging í til-
verunni, gerir alla eins.“ Svo mörg
voru þau orð.
Ef óhætt er að leggja trúnað á
orð prófessorsins má segja, að
ekki sé allt sem sýnist í mannlegu
eðli þegar grannt er skoðað.
Texti: B.I.