Morgunblaðið - 16.04.1987, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. APRÍL 1987
Til umhugsunar
eftir Jóhannes S.
Guðmundsson
Að undanfömu hafa margir aðil-
ar reynt að gera utanríkisstefnu
Borgaraflokksins tortryggilega í
augum væntanlegra kjósenda. I
stefnuskrá Borgaraflokksins stend-
ur:
1. „ísland er aðili að vamar-
bandalagi vestrænna þjóða
(NATO).“
2. „Eðlilegt er að vamarsamn-
ingurinn við Bandaríkin verði
endurskoðaður reglulega."
Auðvitað á að endurskoða alla
milliríkjasamninga, hvort sem það
em vamarsamningar eða aðrir. ís-
lendingar eiga að standa með reisn
að þessum málaflokki. Ég skil ekki
þennan hugsunarhátt að ekki megi
endurskoða þennan samning eins
og aðra gerða samninga.
3. „Lögð verði ríkari áhersla á
almannavamir og öryggismál ís-
lendinga sjálfra í þessu samstarfi."
Þetta er af hinu góða.
4. „Allt verði gert til þess að
létt verði á íslandi sem átakasvæði
á stríðs- og hættutímum, svo sem
með því að koma upp öflugri eftir-
litsstöð á Jan Mayen.“
Þannig er áhættu dreift.
5. „Stuðlað verði að eðlilegum
viðskiptum vamarliðsins við íslend-
inga, til dæmis með því að það
kaupi framleiðsluvörur af íslend-
ingum.“
Þetta er sjálfsagður hlutur.
6. „Sjálfsagt er að taka þátt í
öllum umræðum um afvopnunarmál
er leitt geti til varanlegs friðar og
eyðingar kjamorkuvopna.“
Þetta vill allt hugsandi fólk.
Frambjóðendur flokkanna hafa
verið spurðir hvort þeir ætli að
vinna með hinum eða þessum flokk-
eftirJón Guðmunds-
son og’Leó E. Löve
íslendingar eru harðduglegt fólk
og ósérhlífíð. íslendingar eru sann-
gjamir í eðli sínu, fullir réttlætis-
kenndar og góðir grannar.
íslendingar eru stoltir, eiga erfitt
með að þiggja og svo sjálfstæðir,
bæði sem þjóð og einstaklingar, að
aðrar þjóðir dást að og rithöfundar
skrifa um þetta sjálfstæða fólk.
Engan þarf að undra þótt íslend-
ingar séu fullir af baráttuþreki og
vissulega hlýtur sjálfsbjargarvið-
leitnin, baráttan fyrir eigin lífskjör-
um, að marka margan manninn.
Stundum beijast menn hver fyrir
sig, en stundum þjajppa sér nokkr-
ir saman og mynda það sem kallað
er þrýstihópur eða hagsmunasam-
tök.
Um þetta er ekkert nema gott
að segja vegna þess að þjóðin hefur
borið gæfu til að eiga landsfeður
sem gleyma ekki þeim stóra hópi
einstaklinga er utan þrýstihópanna
standa.
Þetta er gott og vekur öryggistil-
finningu og tiltrú á þjóðfélagið, ,
þetta stóra sameignarfélag allrar |
þjóðarinnar.
Hagmunir fárra
— kostnaður allra
Að vera færður framar í biðröð
er hagkvæmt, enda troðast margir.
Það er ekki eins hugsað um að fyr-
ir hvert áunnið sæti tapa þeir sem
aftar eru samsvarandi. Það er ekki
eðli íslendingsins að troða sér fram-
ar ef það er á kostnað náungans.
um eða jafnvel persónum að
kosningum loknum. Það er lítils-
virðing við kjósendur að spyija
svona, hvað þá að því sé svarað.
Ég held að með frambjóðendur gildi
sama lögmál og hjá launþegum
þessa lands. Launþegar með ólíkar
skoðanir vinna hjá sama atvinnu-
rekanda, en láta það ekki aftra sér
frá að vinna verk sín vel, af kost-
gæfni og án hleypidóma. Sama
lögmál á að gilda um þingmenn.
Við kjósendur erum vinnuveitendur
þeirra. Þeir frambjóðendur sem eru
með yfirlýsingar um að þeir muni
ekki vinna með hvaða flokki sem
er eiga ekkert með að gefa kost á
sér í framboð.
Hvort tveir eða fleiri flokkar eru
í stjóm á ekki að skipta máli ef
þeir menn sem gefa sig í að vinna
fyrir almannaheill vinna að því með
opnu hugarfari og gera það sem
þjóðinni er fyrir bestu. Mikið er
rætt um fyrirgreiðslupólitíkusa.
Einn af þingmönnum okkar er það
heiðarlegur að segja að hann sé
fyrirgreiðslupólitíkus. Ekki veit ég
betur, en að allir þessir menn á
þingi séu að meira og minna leyti
fyrirgreiðslupólitíkusar fyrir sín
byggðarlög og flokka. Þeir ganga
sumir svo langt að tala fyrst um
að vinna fyrir flokkinn áður en þeir
nefna kjósendur sem þó gáfu þeim
atkvæðin sín.
Hvað skyldu vera mörg ljóslif-
andi dæmi um fyrirgreiðslupólitík-
usa sem hafa veitt fé í fyrirtæki
sem flestir vissu að væru óarðbær,
má þar t.d. nefna graskögglaverk-
smiðjur sem ríkið hefur verið að
yfirtaka að undanfömu. Búið var
að vera við þessum fjárfestingum,
en samt var þrýst á og haldið áfram.
Mýmörg dæmi eru til um slíkar fjár-
festingar sem hafa kostað þjóðina
(kjósendur) hundruð milljóna. Þeir
Samt troðast margir eða vilja láta
troða sér, greiða fyrir sér á ein-
hvem hátt.
Hér er komið að kjama þessa
greinarkoms:
Hvað er að í íslensku þjóðfélagi
þegar prýstihópamir, 'hvort sem
þeir eru kenndir við sveitamenn,
kvenmenn eða hermenn, seilast til
svo mikilla áhrifa að vilja ráðskast
með málefni þjóðarinnar f heild?
Líklega hefur réttlætiskennd þess-
ara einstaklinga verið misboðið,
líklega hefur þjóðfélagið brugðist
vonum þeirra. Þeim finnst þeir sjálf-
ir þurfa að gæta eigin hagsmuna,
annars verði þeir undir í baráttunni.
En málið er ekki svona einfalt.
Hvað verður um almenning, þá
sem ekki eru í innsta hring þeirra
skömnga sem hugsa mest um eigin
köku, en þykjast vera þjóðskörung-
ar?
Jú, þeir fá að borga brúsann.
Þótt nú sé eitthvað að í íslensku
þjóðfélagi verður ennþá meira að
en þrýstihópamir, eiginhagsmuna-
hópamir, ná tökum á sameiginleg-
um málefnum allra íslendinga.
Hvað verður ef flokkur iesblindra
fær menntamálaráðherra úr sínum
röðum? Eða ef flokkur gjaldþrota-
manna fær dómsmálaráðherrann?
Slæmt væri ef flokkur innflytjenda
fengi iðnaðarráðherra, flokkur olíu-
félaga fengi orkumálaráðherra eða
flokkur skattsvikara fjármálaráð-
herra.
Viljum við þrýstihópa
í stað landsfeðra?
Þrýstihópamir eru góðir á sínum

Jóhannes S. Guðmundsson
„Hvað skyldu vera
mörg ljóslifandi dæmi
um fyrirgreiðslu-
pólitíkusa sem hafa
veitt fé í fyrirtæki sem
flestir vissu að væru
óarðbær, má þar t.d.
nefna graskögglaverk-
smiðjur sem ríkið hefur
verið að yfirtaka að
undanf örnu. Búið var
að vara við þessum fjár-
festingum, en samt var
þrýst á og haldið
áfram.“
„Þótt íslenskt þjóðfélag
hafi orðið á eftir öðrum
með að byggja upp op-
ínbert siðferði þýðir
það ekki að eina lausnin
sé að kjósa yfir slg
þrýstihópa eða auka
glundroðann.“
stað, þegar skynsamleg yfirvegun
hlutlausra landsfeðra fær að fjalla
úm málefnin og taka tillit til heild-
arinnar.
Líklega hefur íslendingum ekki
tekist nógu vel að fylgja þeirri
stefnu nútímalýðræðisríkja, að allir
borgarar séu jafnsettir og hætta á
að mönnum sé ofboðið hverfandi.
Á undanfömum áratugum hafa
þó verið stigin skref í áttina. Bjami
Benediktsson hefði ekki samþykkt
að sami maður gegndi þingstörfum
og framkvæmdastjóm í Fram-
kvæmdastofnun og hafði reyndar
mótað þá stefnu flokksins að sami
maður gegndi ekki bankastjóra-
störfum og þingmennsku samtímis.
Þorsteinn Pálsson stígur enn eitt
skref í rétta átt með því að hætta
persónulegum lánaveitingum úr
lífeyrissjóði opinberra starfsmanna.
En hillir undir árangur í rétta átt.
Á síðasta Alþingi voru fyrir at-
beina Steingríms Hermannssonar
samþykkt lög um Umboðsmann
Alþingis.
Umboðsmaður á að verða mál-
sem eru að dæma Albert Guð-
mundsson ættu að hugsa um hvað
þeir peningar sem hafa farið í svona
fyrirgreiðslupólitík um allt land
hafi kostað kjósendur. Sú fyrir-
greiðsla sem Alberti Guðmundssyni
er legið á hálsi fyrir er að hjálpa
einstaklingum jafnt og t.d. íþrótta-
félögum, bindindisfélögum og
öðrum sem göfga mannlífið. Hvað
ætli sé betri forvöm gegn vímuefna-
neyslu, en stuðningur við þessa
aðila. Einnig má minna á eitt af
mörgum dæmum um gott málefni
sem Albert hefur stutt. Það er þeg-
ar hann gerði Slysavamafélagi
íslands kleift að eignast varðskipið
Þór sem nú hefur sannað ágæti
sitt sem slysavamaskóli fyrir sjó-
menn.
Mig langar að minna á orð Guð-
mundar G. Þórarinssonar í sjón-
varpsviðtali fyrir nokkru. Þar var
hann spurður hvemig stjómmála-
maður Albert Guðmundsson væri.
II?nn svaraði því til að hann ætlaði
ekki að gefa yfírlýsingu um það
hvers konar stjómmálamaður Al-
bert væri, en sagðist vita það að
Albert Guðmundsson hefði hjartað
á réttum stað. Þetta fannst mér
drengilega mælt og lýsir það báðum
þessum mönnum.
Ég ætla ekki að dæma um sið-
ferði eða siðleysi stjómmálamanna
eða annarra. Óll gerum við einhvem
tíma mistök og viljum þá gjaman
láta dæma okkur eftir því hvemig
við höfum breytt á lífsleiðinni. Ég
er þess fullviss að Albert gæti bor-
ið höfuðið hátt ef hans lífshlaup og
hans mistök um ævina væru lögð
á vogarskálamar.
Sumir segja að stuðningsmenn
Borgaraflokksins séu að launa Al-
bert greiða með því að lqósa
S-listann. Hið rétta er að fólk kýs
svari þéirra sem telja að hið
opinbera „kerfi" hafí brotið á þeim
eða mismunað. Taki íslenskir emb-
ættismenn jafn mikið tillit til
umboðsmanns og gert er annars
staðar í heiminum er þetta stærsta
réttarbót í stjómsýslu sem hugsast
getur.
Sem dæmi má nefna, að umboðs-
maður lætur embættismann ekki
komast upp með að banna einum
það sem öðrum hefur verið leyft.
Hvergi getur almenningur fengið
betri skjöld. Hvergi er hlustað af
jafn míkilli athygli á rödd litla
mannsins — sama hvað hann kýs
og sama hvar hann býr.
Auknar siðferðiskröfur
— engar siðferðiskröfur
Hvað vill þjóðin?
Þótt íslenskt þjóðfélag hafi orðið
á eftir öðrum að byggja upp opin-
bert siðferði þýðir það ekki að eina
lausnin sé að kjósa yfír sig þrýsti-
hópa eða auka glundroðann.
Nú hillir undir auknar siðferð-
iskröfur til stjómmálamanna. Til
þess að svo verði þarf að styðja við
bakið á þeim stjómmálamönnum
sem stefna í rétta átt, styðja þá sem
vilja réttlæti fyrir alla — ekki bara
sinn þrýstihóp.
Stígum næsta skref með þeim,
ekki móti.
Höfundar eru athafnamenn í
Reykjavík. Leó á að bakiárs
starfsnám hjá Ombudsmand í
Kaupmannahöfn.
Borgaraflokkinn vegna málefnanna
og vegna þess að mörgum finnst
að hinir flokkamir hafí fjarlægst
fólkið í landinu og séu búnir að
gleyma því að þeir eiga að vinna í
þágu allra landsmanna, en ekki
fárra útvaldra.
Kjósendur „ráða“ þingmenn til
þess að sinna ákveðnum verkefnum
á þingi en ekki til þess að draga
hvern annan ofan í skítinn. Það em
kjósendur sem endurnýja, eða segja
upp ráðningarsamningum þegar í
kjörklefann kemur. Þeir vita sínu
viti og finna hvað að þeim snýr.
Frambjóðendur ættu að sýna kjós-
endum meiri virðingu, bæði fyrir
og eftir kosningar. Mér finnst
skömm að því að bjóða væntanleg-
um kjósendum ekki upp á betri og
drengilegri kosningabaráttu, en það
að vera sífellt að sverta persónu
Alberts Guðmundssonar. Það virð-
ist gleymast að þessi skrif koma
við alla þá sem tengjast honum og
þá sem ætla að kjósa Borgaraflokk-
inn og gerir þá bara enn staðfastari
í því að fylkja sér saman og mót-
mæla svona aðferðum hressilega í
kjörklefanum á kosningadaginn.
Við ættum öll að minnast orða
forsetans okkar, Vigdísar Finn-
bogadóttur, við síðustu þingslit:
„Að láta ekki þau orð falla í hita
leiksins sem ekki verða tekin til
baka.“
Mig langar að lokum að minnast
á Hjálparstofnun kirkjunnar í fram-
haldi af þeim orðum sem ég hef
sett hér fram.
Mistök voru gerð. Nú rétta hjálp-
arstofnunarmenn fram sáttahönd
til þjóðarinnar með því að fara af
stað með söfnun handa bágstöddum
nú fyrir páskahátíðina. Við íslend-
ingar skulum nú sýna það í verki
að við viljum fyrirgefa, rétt eins og
við viljum að okkur sé fyrirgefið.
Það er von mín að íslenska þjóð-
in eigi bjarta framtíð og gleymi því
ekki að við búum í einu besta landi
heims, þegar á allt er litið.
Höfundur er varðstjóri íflug-
þjónustudeild Slökkviliðs
Keflavíkurflugvallar.
sínum en sýningu hennar fer
senn að ljúka.
Kjarvalsstaðir:
Skúlptúr-
sýningn
að ljúka
SÝNINGU Sóleyjar Eiríksdóttur
á gangi Kjarvalsstaða lýkur 20.
apríl nk. Sóley sýnir þar skúlpt-
úra úr leir og eru fiestir unnir
á þessu ári. Þetta er fyrsta einka-
sýning hennar og er sýningin
opin kl. 14.00-22.00.
Þjóðfélagið og kjósandinn
- kjósandinn og þjóðfélagið