Morgunblaðið - 25.07.1987, Qupperneq 42

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. JÚLÍ 1987
„E9 sagbi þeim oé segb\ upp
efégPenQi eJcki S’tærri útborQun."

Mér sýndist þú vera með
einbaug á fingri um borð
í skipinu___?
Með
morgxmkaffiriu
Furðuleg framkoma. Um
leið og ég er úr sjónmáli
snýr hún baki við mér og
er rokin aftur í fang eigin-
mannsins . ..
HÖGNI HREKKVlSI
" PA P VA ^ Æ0J !"
4
Yfirheyrslurnar í íransmálinu:
Sápuóperurnar
ekkí látnar víkja
Við lestur greinar frá ívari Guð-
mundssyni fréttaritara Morgun-
blaðsins í Bandaríkjunum sem
birtist í blaðinu sunnudaginn 28.
júní síðastliðinn má ætla að yfir-
heyrslur í íran—kontramálinu hafi
svipt bandaríska sjónvarpsáhorf-
endur síðdegissápuóperum sínum.
Það er ekki rétt.
Risasjónvarpsstöðvarnar þrjár,
ABC, CBS og NBC voru með bein-
ar útsendingar frá fyrstu dögum
yfirheyrslanna í maí og síðan ekki
aftur fyrr en Fawn Hall, einkaritari
Olivers North, bar vitni í júní. Und-
anfama viku hafa þær síðan
sjónvarpað yfírheyrslunum yfir
North sjálfum. Og lauk þeim í dag,
14. júlí. Næsta vitni þingnefndanna
er Poindexter aðmírall, fyrrum ör-
yggismálaráðunautur forsetans, af
mörgum talinn mikilvægasta vitnið.
Sjónvarpsstöðvarnar þrjár sem
áður eru nefndar ætla hins vegar
að skiptast á að sjónvarpa frá vitn-
isburði hans. Og það er væntanlega
óþarfi að segja frá því að allur þorri
bandarísks almennings horfír ein-
göngu á þessar stöðvar. Hins vegar
hafa Cable News Network stöðin
og margar svokallaðar „public“
stöðvar (PBS) sjónvarpað yfir-
heyrslunum frá upphafi.
Það er því ljóst að framhalds-
söguaðdáendurnir hafa fengið að
horfa á eftirlætisþætti sína að
mestu óhindrað frá því að yfir-
heyrslurnar hófust.
Guðlaugur Bergmundsson
Frá yfirheyrslunum yfir Oliver North.
Víkverji skrifar
Dag er tekið að stytta. Kvöld-
húmið, sem týndist á björtustu
vikum sumarsins, hefur komið fæti
milli stafs og hurðar í hringrás ársins
— og hugum fólks. Það er ekki löng
leið ófarin til haustsins. Og handan
þess er veturinn.
Það líða heldur ekki langir tímar
þar til skattseðillinn, sá árvissi glaðn-
ingur, kemur inn um bréfalúgur,
færandi flestum fullvissu þess, að
þeir séu menn með mönnum, gjald-
gengir þátttakendur í rekstri sam-
félagsins, ríkis og sveitarfélags. Þessi
samlíking, menn með mönnum, á að
sjálfsögðu við konur engu síður en
karla. Kvenmenn eru engu síðri en
karlmenn í skattalegu tilliti.
Þeir eru þó ófáir, að sögn, sem
ekki teljast menn með mönnum í
skattalegu tilliti. Axla ekki einu sinni
vinnukonuútsvör eins og þeir hétu í
gamla daga léttustu pinkíamir, sem
lagðir vóru á þá sem minna máttu
sín, þegar „efni og ástæður" vóru hin
eina og sanna viðmiðun skattkerfís-
ins.
Þeir liðhlaupar frá kostnaðarhlið
samfélagsins, sem fela skattskyldar
tekjur með einum eða öðrum hætti,
og komast upp með það, halda að
sjálfsögðu sínum þrjátíu silfurpening-
um - eða einhverri annarri tölu þeirra
-. Það er gömul saga og ný. Lögbrot
af þessu tagi eru máske mannleg, en
ekki eru þau stórmannleg. Það gegn-
ir raunar furðu hve stórir menn, að
eigin áliti, geta gert sig iitla ! þessu
efni.
Þeir kunna að vera fleiri en fólk
grunar sem geta falið tekjur sínar,
skattalega séð. Hitt er eiifíðara að
fela eyðslu sína. Þar af leiðir að
eyðsluskattar hitta að sumu leyti bet-
ur í mark en tekjuskattar. Tekju-
sköttun dregur og úr framtaki og
vinnuframlagi. Eyðslusköttun hins-
vegar úr eyðslu og eftirspum, sem
er stómm skárri kostur.
Eyðsluskattar hafa samt sem áður
sína verri hlið. Þeir bitna þeim mun
verr á fjölskyldum sem stærri em.
Það er galli, sem þó má úr bæta um
tryggingakerfíð, ef rétt er á haldið.
XXX
Skattseðlamir em að koma í hlað-
varpann, máske þegar komnir þá
þessar hugleiðingar Víkveija koma
fyrir augu fólks. Og það verður að
taka því af karlmennsku sem óhjá-
kvæmilegt er. Jafnvel við, sem emm
ögn skattsárir í trúnaði sagt, verðum
að bíta á jaxlinn og brosa út í annað.
Skattaráðherrann, Jón Baldvin
Hannibalsson, víkingur að vestan,
heldur sjálfsagt uppi „rífandi gangi“
á skattheimtunni. Máske man hann í
leiðinni eftir gamalli kenningu, sem
oft hefur heyrzt þegar stjómmála-
menn setja upp sparisvip framan í
skattgreiðendur, sum sé þeirri: Að
setja verði þak á skattheimtu og ríkis-
sjóðseyðslu, sem em tvær hliðar í
sama fyrirbærinu, sem hlutfall af
þjóðartekjum. En var ekki eitt sinn
sagt að vegurinn til hins verra sé
gerður úr gylliboðum, sem ekki vóm
efnd?
XXX
Staðgreiðsla skatta kemur til fram-
kvæmda á næsta ári. Eftir henni
hefur lengi verið kallað. Og hún hefur
sínar jákvæðu hliðar. Staðgreiðsla
skatta gerir fullorðnu fólki fremur
kleift að minnka við sig vinnu, jafn-
vel setjast í helgan stein, án þess að
missa höfuð sitt undir fallöxi skatt-
heimtunnar. Sama gildir um fólk, sem
hættir vinnu tímabundið til náms eða
annarra þarfra viðfangsefna. Þeir
sem haft hafa mismunandi tekjur frá
ári til árs, góðar tekjur eitt árið en
lakari annað, eins og sjómenn og
fleiri, losna og við að bera háa skatta
í lélegu tekjuári, eins reyndin hefur
stundum orðið í gamla kerfinu. Allt
er þetta af hinu góða.
Verri hliðin á staðgreiðslu snýr
fýrst og fremst að verðbólgunni, sem
er eins og falinn eldur í íslenzkum
þjóðarbúskap. í verðbólgu var höfuð-
kostur eftirágreiddra skatta sá að
skattborgarinn fékk ársfrest á skatt-
greiðslum, greiddi skatta sína ári
síðar en til teknanna var stofnað.
Greiddi skattana sum sé seint og um
síðir og með vemlega smærri krónum
en þá er til skattstofnsins var efnt.
Hið nýja kerfi hvetur hinsvegar til
ábyrgari varðstöðu gegn verðbólg-
unni.
í gamla kerfínu höfðum við tvo
tekjuskattsfría mánuði, janúar og júlí,
sem gáfu fólki kost á að bregða á
leik og leyfa sér sitthvað til að auka
á yndi tilvemnnar. I staðgreiðslu
verða engir skattlausir mánuðir, ef
að líkum lætur. í þeim er nokkur eftir-
sjá.
Drýgstur hluti skatttekna ríkisins
er annars tekinn í verði vöm og þjón-
ustu; tollum, vömgjaldi og söluskatti.
Þegar við tölum um hátt vömverð hér
á landi og horfum með löngunaraug-
um til Glasgow-verðs margumtalaðs
gleymist oft, að það er rífandi gangur
í áleggi ríkisins á verðmyndun í
landinu. Þannig er góður helmingur
af benzínverði, svo dæmi sé tekið,
ríkisskattar. Það segir sína sögu um
verðlagið í landinu.