Morgunblaðið - 08.08.1987, Blaðsíða 17

Morgunblaðið - 08.08.1987, Blaðsíða 17
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. ÁGÚST 1987 17 8- Tívolí- tónleikar í Kaup- mannahöfn Tvíolí í Kaupmannahöfn er ekki aðeins undurgóður skemmtigarður heldur glæsileg umgjörð um líflega tónlistarstarfsemi. Inni í garðinum miðjum er myndarlegt tónleikahús og þar eru nánast tónleikar á hveiju kvöldi. Hafíð það í huga, næst þeg- ar þið eigið leið um borgina. Svona til að gefa hugmynd um á hverju þið getið átt von þar á næstunni, þá er hér gripið niður í dagskrá næstu vikna. Mánudaginn 10. ágúst flytur Varsjár-strengja- kvartettinn tónlist eftir Haydn, Ravel og Tjækovskí. 12. ágúst er stórviðburður. Þá flytur pólska út- varpshljómsveitin pólska sálumessu eftir Krzysztof Penderecki, ásamt pólska fílharmóníukómum og það er tónsmiðurinn sjálfur, sem heldur um sprotann. Sannarlega eitthvað til að taka eftir. Kvöldið eftir flytur sama hljómsveit og kór 3. sinfóníu Szymanowksis undir stjóm Antoni Wit. 15. ágúst stjómar Thomas Sanderling Tívólí-hljómsveitinni í 4. sinfóníu Brahms og Ivo Pogor- elich spilar með í píanókonsert Tjækovskís. Það rifjast kannski upp fyrir einhveijum að Pogorelich kom einu sinni hingað á listahátíð. 19. ágúst spilar svo enn einn aðkomu- maður með Tívolí-hljómsveitinni undir stjóm Jahn Frandsen, sumsé fíðluleikarinn rússenski, Viktóría Mullova. Hún spilar Ijækovskí, ekki ólíklega. 22. ágúst flytur útvarps- hljómsveitin ásamt kór óperuna Faust eftir Gounod, það er hljóm- sveitaruppfærsla. Þá erum við komin að 8. september, en það kvöld spilar ísraelska fílharmóníuhljóm- sveitin, undir stjóm síns manns, sem er Zubin Mehta, Prókoffíeff- og Tjækovskí-sinfóníur. Og 11. september syngur spánska söng- konan Montserrat Caballé óperuarí- ur með garðhljómsveitinni. Eins og sjá má er þessi dagskrá með nokkmm glæsibrag, svo ekki sé nú meira sagt. Heppni að vera í borginni þessi kvöldin og þau em reyndar fleiri góð þama. Bara að kíkja í blöðin, þegar þið eigið leið um, eða þá bæklinga yfír það sem er að gerast. Dúr og Moll Ef einhver skyldi vera búinn að gleyma því, þá er listahátíð nú á næsta ári, nánar tiltekið í júní. Dagskráin liggur ekki enn fyrir hvað tónlistarefni snertir, utan hvað Askenasy heldur væntanlega ein- leikstónleika. Óneitanlega langt síðan síðast, svo aðdáendur hans geta glaðst við tilhugsunina. Svo er bara að vona að annað verði eftir þessu, ekki sízt að innlendir tónlistarmenn fái að spreyta sig á spennandi verkefnum. Tónlistarlífið er gjaman í sum- arfríi þessa mánuðina, þó skemmti- legar undantekningar séu, eins og sumartónleikamir í Skálholti. Nú á næstunni, nánar tiltekið 16. ágúst, kemur ungt fólk saman og heldur tónleika hér. Þetta er mest fólk, sem er í námi erlendis, en notar sumar- fn'ið til að efla sig og aðra. Sams konar uppákoma var höfð í fyrra. Stjómandinn heitir Guðmundur Óli og er að læra sijómun í Utrécht í Hollandi. Á efnisskránni er verk eftir skólabróður hans, Hróðmar Helgason, en líka eftir Mozart og Stravinsky. Góður aðdragandi að vonandi ánægjulegu tónlistar- hausti. Mynt Jóhannes- arriddaranna Minnispeningur sleginn í París árið 1980 á 500 ára ártíð orystunnar miklu á Rhodos. A framhlið er brjóstmynd af Pierre d’Aubusson stórmeistara Jóhannesarriddaranna. Á bakhlið er mynd frá bardag- anum. Tyrkir ráðast til uppgöngu. ___________Mynt_______________ Ragnar Borg Krossferðimar hófust opinberlega árið 1095 er kristnir Vestur-Evr- ópubúar hófust handa við að frelsa hina helgu gröf frá múslimum. Páfa- stóll studdi þessa herleiðangra af einlægni, en ætlunin var að stöðva yfírgang múslima eilíflega. Undanfari krossferðanna nokkr- um árum áður, er Seljúka-Tyrkir hertóku Jerúsalem, forsmáðu þannig kristna menn og trufluðu pflagríma- ferðir til borgarinnar helgu. ítalskir kaupmenn fengu leyfí hjá Kalifunum af Egyptalandi til að reisa spítala nærri hinni helgu borg svo hægt væri að hjúkra veikum og fá- tækum pílagrímum. Var það árið 1080. Fyrsti rektor Sánkti Jóhannes- arspítalans var Benediktarmunkur- inn de Tunce. Stofíiaði hann reglu Jóhannesarriddara, að undirlagi Baldvins fyrsta af Jerúsalem. Ridd- aramir, eða hjúkraramir, sem þeir voru einnig kallaðir, skuldbundu sig til að veija kristna pflagríma og hjúkra særðum. Árið 1120 er tilnefndur nýr stór- meistari, franskur prins, að nafni Raymond du Puy. Hafði hann for- ystu um að reglan eignaðist nýja stofnskrá. Riddaramir unnu heit um hreinlífi, bræðralag, fátækt og hlýðni. Riddaramir tóku til vopna „til vamar hinni helgu trú gegn gengdarlausum árásum trúleys- ingja". Á þessum grunni byggðist svo regla Jóhannesarriddara. Reglan auðgaðist skjótt því þakk- látir krossferðariddarar, sem hjúkrað hafði verið á spítalanum, gáfu regl- unni ríkulegar gjafír. Árið 1136 fékk reglan Bethgeblin kastala, en hann var ágætt virki. Þriðja krossferð var farin um þessar mundir, en ekki tókst Innsigli Jóhannesarriddaranna. Þessi peningur var sleginn á Möltu. Innsigli stórmeistarans er á framhlið, en á bakhlið innsigli Jóhannesarriddaranna, eða rétt- ara sagt Mölturiddaranna er þeir nú nefndust. enn að hrekja Múslimana úr hinni helgu borg. I lok 12. aldar átti regl- an marga sögufræga kastala og lendur dýrar. Er ljóst varð að þriðja krossferð hafði orðið árangurslaus, hófst undirbúningur hinnar fjórðu og auðvitað var Innocentius 3. páfí einn aðal stuðningsmaðurinn. Skyldi nú halda til Egyptalands, en þar var þá mest veldi múslima. Krossferða- riddarar söftiuðust saman í Feneyjum og komu víða að, en meðal þeirra voru Jóhannesarriddaramir úr landinu helga. Er herinn var allur saman kominn kom í ljós, að fé vant- aði fyrir fargjaldinu til Egyptalands og fljótlega fóm menn að skuldafyr- ir mat og húsnæði. Eurico Dandolo, sem þá var hertogi af Feneyjum, fann þó ráð til úrbóta. Riddaramir Silfur- besant, sleginn af Jóhann- esarriddurum á Kýpm- eftir að þeir höfðu flúið þangað eftir árásina á Konstantinopel. Myntin er frá því um 1300. skyldu hjálpa hertoganum að leggja undir sig borgina Lara, sem var að vísu borg kristinna manna, en undir Ungveijalandskonungi. Páfi varð æfur og á móti herforinni, en það stoðaði ekkert. Krossfaramir unnu borgina og rændu árið 1202. Þótti nú mörgum heldur hafa breyst fyrri hugsjón krossferðariddara. Verra skyldi þó koma. Eftir að hafa legið kaldan vetur í Lara töldu Feneyjingar.riddarana á að fylgja þeim til Konstantínópel, til að tryggja að Alexis yrði kjörinn keisari hins Austrómverska ríkis. Borgarbúar í Konstantínópel fyrirlitu Alexis og gerðu uppreisn gegn hon- um. Yfir þessu urðu krossfarar reiðir mjög, lögðu undir sig borgina og rupluðu. Var nú mælirinn fullur. Voru riddaramir gjörðir útlægir úr Austurrómverska ríkunu og urðu að leita sér að nýjum samastað. Fóru þeir til Kýpur en glötuðu öllum lend- um og köstulum í landinu helga. Voru samt það ríkir að þeir komust vel af. Er þeir komu til Kýpur var þeim tekið opnum örmum og fengu borg- ina Limasol. Komu sér upp flota og heijuðu meðal annars á Alexandríu í Egyptalandi en fengu ekki sigur. Upp kom ósætti milli riddaranna og eyjaskeggja á Kýpur og lögðu riddar- amir því undir sig eyna Rhodos árið 1310, en eyjan hafði löngum verið undir stjóm sjóræningja frá Tyrkl- andi og Arabalöndum. Stofnuðu Jóhannesarriddarar svo á Rhodos sjálfstætt ríki með eigin mynt. Létu riddaramir nú af landhemaði, fóru í víking og heijuðu á Múslima af sjó. Næstu tvær aldir notuðu Jóhann- esarriddarar til að fegra eyjuna og víggirða. Ennfremur öðluðust þeir ítök á Ítalíu, á Spáni, Frakklandi, Englandi og Þýskalandi. Þeir sigruðu tyrkneska flotann við Smyma og vakti hetjuleg barátta þeirra aðdáun manna í Evrópu. Árið 1520 varð Suleiman, 26 ára að aldri, soldán af Tyrkjaveldi. Gjörði hann kunnugt að hann myndi leggja undir sig Belgrad og Rhodos. Belgrad féll árið 1521 en Rhodos árið 1522, er Tyrkir höfðu grafið gíg gegnum klettana, undir virkin á Rhodos og komu upp í miðju vígi riddaranna, eftir langa umsát. Þeir fáu riddarar sem lifðu umsátrið og bardagana fengu að yfirgefa eyna með fullum sóma. Enn voru Jóhannesarriddarar út- lægir. Fóru þeir fyrst til Viterbo, norður af Róm á Ítalíu og sóðan til Nice á Frakklandi. Að lyktum náðust samningar við Karl 5. Spánarkon- ung, um aðsetur á eynni Malta. Riddaramir sóru Spánarkonungi hollustu og greiddi fyrir „einn fálka“. Árið 1530 fengu riddaramir yfírr- áð yfir eyjunum Möltu og Gozo og Tripoliborg með köstulum og virkj- um. Eftir það vom þeir nefndir Mölturiddarar. Á Möltu voru riddaramir til ársins 1798, er Napóleon lagði eyna undir sig í herför sinni til Egyptalands. Enn á ný fóru riddaramir í útlegð þótt Napóleon gæfí þeim kost á að- stöðu á Frakklandi. Regla Jóhannesarriddara er í dag starfandi f Róm og í Bandaríkjunum og er hún eina riddarareglan sem enn starfar. Brot af myntsögu regln- anna hefir hér verið skráð. Margir íslenskir ferðamenn hafa skoðað byggingar riddaranna á Rho- dos og Möltu. Ljúka þeir upp einum munni um fegurð og tignarleik þeirra bygginga, sem enn standa. Q NIPPARTS Það er sama hverrar þjóðar bíllinn er. Við eigum varahlutina. EIGUM A LAGER: KÚPLINGAR, KVEIKJUHLUTI/BREMSUHLUTI, STARTARA, ALTERN ATORA, SÍUR,AÐALLJÓS, BENSÍNDÆLUR, ÞURRKUBLÖÐ ofl. KREDITKORTA ÞJONUSTA Úrvals varahlutir AMERISKAN BIL. BiLVANGUR Sf= HÖFÐABAKKA 9 5ÍMI 687300

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.