Morgunblaðið - 26.04.1988, Page 64

Morgunblaðið - 26.04.1988, Page 64
64 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. APRÍL 1988 Taka þarf af festu og ábyrgð á vandamálunum Greinargerð ráðherra Alþýðuflokksins, lögð fram á efnahagsmálaráðstefnu fulltrúaráðs Alþýðuflokksfélaganna í Reykjavík 24. apríl 1988 1. "jn Framundan eru erfið viðfangsefni á sviði efnahagsmála. Horfur eru á að halli á viðskiptum við útlönd á þessu ári verði að óbreyttu um tíu milljarðar króna. Ljóst er að mörg fyrirtæki í útflutnings- og sam- keppnisgreinum eiga við mikla rekstrarerfíðleika að etja vegna meiri verðlags- og kostnaðarhækk- ana hér á landi en í viðskiptalöndum. Verkfall verslunarfólks veldur því að veruleg óvissa ríkir um þróun kjaramála á næstu misserum. Það á ekki eingöngu við um verslunarfólk þar sem í nýgerðum kjarasamning- um verkafólks eru ákvæði um endur- skoðun launaliða, fái aðrir hópar iaunafólks launahækkanir umfram þær sem þar er kveðið á um.*Uppi eru háværar kröfur um stórfellda gengisfellingu krónunnar og verð- bólguholskefla vofír yfir síðar á ár- inu, ef látið verður undan þeim kröf- um. Á öllum þessum vandamálum þarf að taka af festu og ábyrgð. 2. Við mótun efnahagsstefnu dugir ekki að horfa aðeins fáa mánuði fram í tímann. Skyndilausnir á skammtímavandamálum mega ekki spilla fyrir varanlegum efnahags- framförum. Gengisfelling ein og sér leysir í raun engan vanda heldur veltir honum aðeins fram í tímann. Gengisfelling er þaðan af síður alls- heijarlausn á erfíðleikum lands- byggðarinnar. Til þess að gengis- felling breyti nokkru um viðskipta- halla og afkomu útflutningsgreina verður að fylgja henni samdráttur í núverandi aðstæður gerist það ekki nema stjómvöld grípi inn í kjara- samninga á vinnumarkaði og lög- bjóði takmarkanir á launahækkun- um. Með því kæmi ríkisstjómin harkalega aftan að þeim samtökum launafólks sem gert hafa hófsama kjarasamninga undanfarna mánuði í trausti þess að ríkisstjórnin fylgdi á eftir með ráðstöfunum til að stuðla að hjöðnun verðbólgu. Aðgerðir af þessu tagi koma harðast niður á venjulegu launafólki — og þá ekki síður launafólki á landsbyggðinni. Þess vegna er nauðsynlegt að fara nýjar leiðir við stjóm efnahagsmála hér á landi í stað þess að hjakka sífellt í sama farinu. Við verðum að vinna okkur út úr vandanum með þrautseigju og skipulagsumbótum bæði í opinbemm rekstri og einka- rekstri. Veilur leynast víða í skipulagi íslensks efnahagslífs. Þetta á jafnt við um undirstöðuatvinnuvegi sem þjónustugreinar, jafnt sjávarútveg sem ijármagnsmarkað og banka- kerfi, landbúnað sem verslun. For- senda þess að fyárhagsgrundvöllur velferðarríkis á Islandi verði treystur er að hafíst verði handa um róttæka endurskipulagningu á íslensku at- vinnulífí. • Bæta verður nýtingu fram- leiðslutækja í sjávarútvegi þann- ig að hann skili þjóðarbúinu meiri tekjum og geti borgað físk- vinnslufólki hærri laun. • Stórauka verður hagkvæmni í landbúnaðarframleiðslu ekki síst vinnslu og dreifíngu búvöm hér á landi svo að unnt verði að draga úr ríkisútgjöldum vegná niðurgreiðslna, útflutningsupp- bóta og birgðahalds vegna of- framleiðslu en þess í stað verði framlög til velferðarmála fólks aukin. • Stuðla verður að sammna og stækkun banka þannig að þeir geti veitt betri þjónustu með ódýrari hætti en nú er. Bæta þarf eftirlits- og öryggisákvæði bankalaga. • Setja þarf almennar, sanngjam- ar leikreglur um starfsemi á fjár- magnsmarkaði utan banka og sparisjóða, þannig að sömu regl- ur gildi um sambærilega starf- semi. Endurskoða þarf gildandi fyrirkomulag verðtryggingar á fjárskuldbindingum og þar með lánskjaravísitölu. 9 Koma verður í veg fyrir ótæpi- lega fjárfestingu í verslunar- húsnæði og margvíslegri þjón- ustustarfsemi. • Brýnt er að endurskoða fyrir- komulag launa- og kjarasamn- inga meðal annars til þess að stuðla að auknum tekjum fyrir skemmri vinnutima og meiri sveigjanleika í atvinnulífinu. At- huga þarf kosti og galla hluta- skipta. Þessi atriðaskrá er langt frá því að vera tæmandi. Umgjörð efnahagslífs á íslandi verður að vera með þeim hætti að hún stuðli að endurskipulagningu hefðbundinna atvinnuvega og uppbyggingu nýrra atvinnu- greina sem geti staðist undir batnandi ’ífskjörum í framtíð- inni. Stjó. völdum ber nú fyrst og fremst að beita sér fyrir al- mennum stöðugleika í efnahags- YR skorar á YSl að draga bréf til baka Verslunarmannafélag Reykjavíl til baka bréf um það hveijir megi Segir í fréttatilkynningu frá VR allri verkalýðssögunni og að ekki að því að brjóta VR niður. í bréfí VSÍ, sem birtist sem aug- lýsing í blöðum, segir að vinnu- stöðvun nái eingöngu til félags- manna þess félags sem standi að verkfallsboðuninni, en þeim starfs- mönnum sem ekki séu í verkfalli sé heimilt að vinna sín venjulegu •störf. Þá segir þar að eigendum fyrirtækja og nánustu ættingjum þeirra sé heimilt að vinna við fyrir- tæki sín, hvort sem þeir hafí unnið þar að staðaldri eða ekki, og að verkfallið nái ekki til stjórnenda fyrirtækja og sé yfírmönnum heim- ilt að ganga í störf aðstoðarmanna sinpa. í fréttatilkynningu VR segir að vinnuveitendur hafí ekki úrskurðar- vald um það hveijir af félagsmönn- um séu undanþegnir verkföllum, slíkt vald sé í höndum einstakra verkalýðsfélaga. Þá sé öllum félög- ~um í ASÍ óheimilt að ganga í þau störf sem lögð hafí verið niður. Fréttatilkynning VR fer hér á eftir: í óundirrituðu plaggi, sem dreift hefur verið á bréfsefni með haus Vinnuveitendasambands ís- lands, eru settar fram staðhæfingar um hveijir mega vinna í verkföllum. { því sambandi óskar Verzlunar- mannafélag Reykjavíkur að koma eftirfarandi á framfæri: í lögum nr. 80 1938, um stéttar- air hefur skorað á VSÍ að draga vinna í verkfalli verslunarmanna. að bréf VSÍ sé algert einsdæmi í verði annað séð en að VSÍ stefni félög og vinnudeilur, er verkalýðs- félögum tryggður sá réttur að gera verkfall í þeim tilgangi að vinna að framgangi krafna sinna. Þá segir jafnframt, í 18. gr. sömu laga. að „þegar vinnustöðvun hefur verið löglega hafín, er þeim sem hún að einhveiju leyti beinist gegn, óheimilt að stuðla að því að afstýra henni með aðstoð einstakra með- lima þeirra félaga eða sambanda sem að vinnustöðvuninni standa“. Meginreglan er því sú að þegar verkfall er hafið er ekki eingöngu félagsmönnum þess verkalýðsfé- lags, sem til verkfallsins hefur boð- að, skylt að leggja niður vinnu, heldur er félagsmönnum sambanda, sem að vinnustöðvuninni standa, óheimilt að ganga í þau störf sem lögð hafa verið niður. Þetta nær svo langt, að félags- mönnum einstakra félaga innan ASÍ, en LÍV er innan þess sam- bands, er óheimilt að taka upp eða ganga í þau störf sem löglega hafa verið lögð niður með verkfalli. Kem- ur þetta skýrt fram í Fd. I bls. 130, þar sem ASÍ var talið heimilt að banna félögum einstakra verka- lýðsfélaga að ganga í störf sem lögð höfðu verið niður með verkfalli. Það er jafnframt meginregla að það er í höndum einstakra verka- lýðsfélaga að ákveða hveijir af fé- lagsmönnum þess séu undanþegnir verkföllum. Einstakir vinnuveitend- ur eða samtök vinnuveitenda hafa hér ekkert úrskurðar- eða ákvörð- unarvald. Samkvæmt samningum verslun- armanna er öllu starfandi verslun- ar- og skrifstofufólki skylt að vera félagar í stéttarfélögum verslunar- manna, að engum undanskildum. Verslunarmenn hafa þó litið þannig á, að þeir starfsmenn atvinnurek- enda, sem starfs síns vegna geta talist vinnuveitendur, standi utan við stéttarfélagið. Sú takmörkun nær eingöngu til framkvæmda- stjóra, sem ber heildarábyrgð á fyr- irtæki, og starfsmannastjóra, sem eðli málsins samkvæmt teljast full- trúar atvinnurekenda. Ollum öðrum starfsmönnum er bæði rétt og skylt að vera félagar í viðkomandi versl- unarmannafélagi og hlíta lögmæt- um samþykktum félagsins. Fyrrgreint bréf vinnuveitenda er algert einsdæmi í allri verkalýðs- sögunni og ber ljósan vott þeirri harðneskju sem Vinnuveitendasam- band íslands hyggst beita í yfir- standandi kjarabará.ttu, sérstaklega gagnvart félagsmönnum Verzlun- armannafélags Reykjavíkur, í þeim tilgangi einum, að því er séð verð- ur, að bijóta niður félagið. Allir verslunarmenn og launafólk í landinu öllu hljóta að fordæma svona vinnubrögð og skora á VSÍ að draga þetta bréf til baka. málum og jöfnum starfsskilyrð- um atvinnugreina. 3. Þegar fyrir þingkosningamar í fyrra bentu frambjóðendur Alþýðu- flokksins á að veruleg hætta væri á því að framvinda efnahagsmála hér á landi færi úr böndunum með vax: andi verðbólgu og viðskiptahalla. I ríkisstjóm hafa ráðherrar Alþýðu- flokksins ítrekað beitt sér fyrir ráð- stöfunum til að stemma stigu við þessari þróun: í stjómarmyndunar- viðræðunum í fyrrasumar, í þing- byijun, við afgreiðslu fjárlaga og lánsfjárlaga fyrir yfirstandandi ár um síðustu áramót og nú síðast í lok febrúar síðastliðins. Með öðmm orð- um á fyrstu níu starfsmánuðum ríkisstjómarinnar hefur fjórum sinn- um verið gripið til meiriháttar efna- hagsaðgerða til þess að bregðast við breyttum aðstæðum. Ríkisstjórnin verður ekki sökuð um aðgerðarleysi í almennum efna- hagsmálum. Ráðherrar Alþýðu-. flokksins hafa borið hitann og þung- ann af því að framfylgja aðhalds- stefnu ríkisstjómarinnar í efnahags- málum. Núverandi ástand í efna- hagsmálum má hins vegar rekja til aðgerða og aðgerðarleysis síðustu ríkisstjómar á árinu 1986 og fyrri hluta árs 1987 og grundvallarveilu í skipulagi atvinnuvega. Ráðstafanir síðustu ríkisstjómar í tengslum við febrúarsamningana 1986 og að- haldsleysi hennar í aðdraganda kosninganna á síðasta ári kynntu undir þenslunni sem fylgdi miklum tekjuauka í sjávarútvegi vegna vax- andi afla, hækkandi fískverðs og lækkandi verðs á olíu. Síðasta ríkis- stjóm — en að henni stóðu núver- andi samstarfsflokkar Alþýðuflokks- ins í ríkisstjóm — lét undir höfuð leggjast að sporna í tæka tíð við fyrirsjáanlegrí ofþenslu í þjóðarbú- skapnum. 4. Aðhaldsstefna ríkisstjómarinnar hefur verið tvinnuð saman úr að- haldi í ríkisfjármálum og peninga- málum og takmörkunum á erlendum lántökum. Jafnframt hefur verið leit- ast við að halda gengi krónunnar stöðugu til að halda aftur af verð- bólgu, stuðla að hófsömum kjara- samningum og veija kaupmátt launa. Þingmenn og ráðherrar Al- þýðuflokksins hafa lagt sitt af mörk- um til að þessi stefna skilaði tilæt- luðum árangri. Þeir hafa sætt sig við ýmsar málamiðlanir sem hafa reynst nauðsynlegar, þótt það hafi kostað að fresta þyrfti að hrinda í framkvæmd ýmsum baráttumálum flokksins. Því er hins vegar ekki að neita að við ramman reip hefur ver- ið að draga. Þannig hafa innan ríkis- stjórnarinnar stöðugt verið gerðar kröfur um síaukin útgjöld til land- búnaðarmála og þess krafíst að vext- ir yrðu lækkaðir með valdboði, sem hefði óhjákvæmilega i för með sér aukna ásókn í lánsfé. Þá hafa einn- ig sífellt komið fram kröfur um auk- in framlög til samgöngufram- kvæmda, sem eflaust ætti að fresta að minnsta kosti að hluta við ríkjandi aðstæður. Á sama tíma hefur kaup- leigufrumvarpið mætt andstöðu inn- an stjórnarliðsins og fæti hefur ver- ið brugðið fyrir vandlega undirbúin áform um breytta verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga. 5. Það er alls ekki tímabært að víkja frá þeirri meginstefnu í efnahags- málum sem mörkuð var í stjómar- sáttmálanum á miðju síðasta ári og ríkisstjórnin hefur fylgt síðan. Of snemmt er að kveða upp dóm um það hversu mikil áhrif aðhaldsað- gerðir hennar hafa haft til þessa og koma til með að hafa á næstunni. I raun liggja afar takmarkaðar upp- lýsingar fyrir um þróun efnahags- mála það sem af er árinu. Þær breyt- ingar sem orðið hafa á ytri skilyrðum þjóðarbúsins frá því í febrúarmánuði réttlæta ekki kúvendingu í stjóm efnahagsmála. Það á ekki að líta á stjóm efnahagsmála sem dægurmál. Það tekur tíma fyrir markvissar efnahagsaðgerðir að hafa áhrif og það tekur ekki síður tíma að koma á umbótum sem horfa til langs tíma. Brýnt er að nota næstu vikur og mánuði til þess að meta árangur efnahagsstefnunnar til þess og end- urskoða áherslur í henni í ljósi breyt- inga á ytri skilyrðum. Þá er ekki síður mikilvægt að nota tímann framundan til að huga að gerð fjár- laga og lánsfjárlaga fyrir næsta ár. í því sambandi verður athyglin að beinast að útgjaldahlið fjárlaganna og hvemig komið verður í veg fyrir að útgjöld til einstakra málaflokka vaxi meira og minna stjómlaust án þess að ríkissjóði séu tryggðar tekjur á móti. 6. Því fer fjarri að ríkisstjómin hafí setið auðum höndum undanfarin misseri. Varðandi framhaldið vilja ráðherrar Alþýðuflokksins: • Vara við áróðri um gengisfell- ingu sem allsheijarlausn á aðsteðj- andi vanda í efnahagsmálum og benda á að gengislækkun ein sér er ávísun á verðbólgu, kaupmáttar- skerðingu og þyngri greiðslubyrði af lánum. 9 Vara við hugmyndum um höft í utanríkisviðskiptum, hvort sem þeim er beint gegn frelsi í innflutningi eða útflutningi og minna á þörfina fyrir aukið útflutningsfrelsi og raunhæfa löggjöf gegn hringamyndun í atvinn- ulífínu. 9 Leggja ríka áherslu á að frum- vörp um: a) kaupleiguíbúðir b) virðisaukaskatt c) banka og sparisjóði d) bifreiðaeftirlit verði samþykkt sem lög frá Alþingi fyrir þinglok í vor. 9 Leggja ríka áherslu á að hraðað verði endurskipulagningu banka- og sjóðakerfís til þess að minnka kostn- að af banka- og fjármálastarfsemi og draga úr þeim mun sem er á milli innláns- og útlánsvaxta. 9 Leggja ríka áherslu á að frum- varp um fullan aðskilnað dómsvalds og framkvæmdavalds verði sam- þykkt sem lög frá Alþingi á þessu ári. 9 Leggja ríka áherslu á að halda áfram samanburðarathugunum á verði vöru og þjónustu og rækilegri kynningu á niðurstöðum þeirra til þess að styrkja markaðsstöðu heim- ilanna og drýgja kjör þeirra. 9 Leggja ríka áherslu á að áfram verði ötullega unnið að umbótum á skattakerfí og upprætingu skatt- svika. 9 Leggja ríka áherslu á að nefnd sem skipuð hefur verið til þess að endurskoða fyrirkomulag verðtrygg- ingar fjárskuldbindinga og þar með lánskjaravísitölu skili áliti sem fyrst. 9 ítreka stefnumörkun ríkisstjóm- arinnar í landbúnaðarmálum og munu fylgja því fast eftir að mörkuð stefna um einföldun milliliða- og sjóðakerfís landbúnaðarins verði framkvæmd án tafar. 9 Leggja ríka áherslu á að lands- byggðina eigi meðal annars að efla með framkvæmd tillagna um breytta verkaskiptingu ríkis og sveitarfé- laga, með bættri fjármagnsþjónustu á landsbyggðinni, með byggingu kaupleiguíbúða út um land og með flutningi afurðastöðva landbúnaðar- ins og ákveðinna ríkisstofnana út á land. 9 ítreka stefnumörkun ríkisstjórn- arinnar í jafnréttis- og fjölskyldu- málum og benda á, að endurskipu- lagning og raunhæfar umbætur í húsnæðiskerfínu eru undirstaða far- sællar fjölskyldustefnu. 9 Leggja ríka áherslu á að jafna verður aðstöðu fólks í landinu. Það má aldrei verða að íslending- ar skiptist í tvær þjóðir — eina sem býr við mikla velsæld og aðra sem býr við kröpp kjör. Hér á að búa ein þjóð um ókomna tíð- og það hlýtur ríkisstjórn með þátttöku Alþýðu- flokksins ævinlega að hafa að leiðar- ljósi.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.