Morgunblaðið - 07.05.1988, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. MAÍ 1988
1
Kryddjurtir
- SEINNIHLUTI -
Sítrónumelissa (Melissa officina-
lis), Lemon Balm
Minta (Mentha x piperita)
Salvía (Salvía officinalis) Sage
Estragon (Artemisia dracunculus
var. inodora) Tarragon
Sítrónu Melissa laðar að sér
býflugur, en það er sú kryddjurt,
sem ég met einna mest. Hún vex
vel hér á landi, er §ölær og lifir
af mildan vetur. Ekki hefur þó
bólað á henni í garðinum hjá mér
nú í vor, enda varla von, veturinn
hefur verið svo kaldur. Undan-
fama þijá vetur hefur hún öðru
hveiju stungið upp blöðunum,
enda hafa þeir vetur verið óvenju
hlýir. Blöðin eru mjög falleg með
ljúft sítrónubragð. Þessi blöð
henta vel söxuð í salöt, heil fljót-
andi ofan á drykkjum og sem
skraut á ábætisrétti, osta og kök-
ur. Eins og fyrr sagði er oft hægt
að tína þessi blöð að vetrinum,
en ég geymi þau annars þannig
að ég pensla blöðin báðum megin
með eggjahvítu (ekki þeyttri),
strái síðan strásykri yflr báðar
hliðar og læt blöðin þoma á
bakka. Gæti þess þó að losa þau
af, áður en. þau eru fullþomuð,
annars brotna þau. Þessi blöð
geymast sfðan mánuðum saman
í lokaðri dós. Það stimir á sykur-
inn og blöðin eru mjög falleg.
Minta. Þessi tegund mintu er
mjög auðræktanleg hér á landi.
Stöngullinn og blöð em dökkrauð-
græn. í blöðum plöntunnar og
reyndar allra mintutegunda er
menhololía. Talið er að gott sé
BLÓM
VIKUNNAR
91
Umsjón:
Ágústa Bjömsdóttir
að tyggja blöðin við tannpínu.
Annars er minta mest notuð í te,
og er það te talið gott fyrir melt-
ingu, við kvefi og flensu. Þó er
ekki ráðlegt að drekka þetta te
fyrir svefh. Planta þessi er fjölær,
og hún hefur breitt svo mikið úr
sér í garðinum mínum, að ég varð
að flytja hana á sumarbústaðal-
andið þar sem hún getur breitt
úr sér að vild. Minta er mjög gott
krydd á lambakjöt. Árlega hefl
ég búið til mintuhlaup — gelé —
úr blöðunum, en seija þarf hleypi-
efni út í. Þetta hlaup er mjög
gott með brie og camembertosti
og einnig með lambakjöti.
Salvfu hefí ég mikið yndi af
að rækta. Þessi jurt er nokkuð
stórvaxin með löng grá, loðin og
mjúk blöð. Hún þrífst nokkuð vel
úti, en þó hafa alltaf orðið nokkur
afföll af henni hjá mér. Salvía er
fjölær, en ekki hefur mér tekist
að fá hana til að lifa af veturinn.
Þetta er mjög bragðsterk jurt, og
þarf að nota hana með gát. Hún
hentar mjög vel með feitu lqoti,
einkum svínakjöti, feitum flski og
svo er hún líka góð í íslenska
kindakæfu, og sumum flnnst hún
ómissandi með hvalkjöti. Salvía
geymist mjög vel í frysti.
Estragon þýðir litli dreki, og
hlaut það nafn vegna þess að jurt-
in var sögð lækna stungubit eitr-
aðra dýra. Jurt þessi þrífst vel
hérlendis og mun það vera rúss-
neska afbrigðið sem við fáum fræ
af hér, enda er það auðræktan-
legra. Þ6 mun franska afbrigðið
vera ljúffengara. Ég hefl ræktað
þessa jurt með góðum árangri og
hefur hún lifað af undanfama tvo
vetur, en ekkert sést til hennar
núna. Þetta er ein mestræktaða
kryddjurt og mun þekktust notk-
un hennar í bémaissósu. Þessi
jurt er mjög góð í eggja- og tómat-
rétti, einnig alls konar fiskrétti.
Hún er bragðsterk og þarf mjög
lítið af henni. Ég hefí reynt að
þurrka hana, en þá fær hún eins
konar heybragð. Betra er að
frysta hana eða geyma í mata-
rolfu f kæliskáp. Estragonedik
þekkja margir, en við getum búið
það til sjálf með þvf að setja blöð-
in út í venjulegt edik. Þetta edik
þarf þá að standa f tvo mánuði
áður en það verður gott.
Allra þessara jurta þarf að sá
til inni, og síðan færa út í vermi-
reit. Fer að verða tímabært að sá
til þeirra, en sumar em lengi að
spíra. Með svolítilli umhyggju
þrífast allar jurtimar vel. Mjög
skemmtilegt og gott er að rækta
sfnar kiyddjurtir sjálfur, en rækt-
un kiyddjurta er sú ræktun sem
mér flnnst einna skemmtilegust.
Kristfn Gestsdóttir
Sitronumelissa
Salvia
ClfeJtír
KOMDU OG SJADU
VQLVOFIDTANNIHOFN
A UMARHATIÐINNI
' UM HEIGINA
FSÚ/SÍA