Morgunblaðið - 07.05.1988, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. MAÍ 1988
+
Norrænir óperu-
og ballettst jórar á
íundi í Reykjavík
íslenski dansflokkurinn í fyrsta skipti með fulltrúa
Dagana 23. og 24. aprfl siðast liðinn var haldinn hér fundur nor-
rænna óperu- og ballettstjóra. Hingað komu 23 Norðurlandabúar, full-
trúar ellefu óperu- og ballettflokka. Þessir fundir hafa verið haldnir
í nítj&n ár, en þetta er i annað skipti, sem íslenska óperan á fulltrúa
á fundinum og í fyrsta skipti, sem fulltrúar íslenska dansflokksins
sátu fundinn. Garðar Cortes sat fundinn fyrir hönd óperunnar og var
reyndar gestgjafi fundarins. Frá dansflokknum mættu þau Hlíf Svav-
arsdóttir ballettmeistari og örn Guðmundsson. Auk þess sat Þorsteinn
Blöndal fundinn á vegum Styrktarfélags íslensku óperunnar, en mynd-
arlegur stuðningur félagsins og dugmikil starfsemi vakti óskipta at-
hygli erlendu gestanna. Starfsemi sem þessi er reyndar vel kunn víða
um lönd, en er kannski óvíða jafn
Garðar Cortes bauð gesti vel-
komna, en fundunum stýrði Gunnar
Brunvoll, sem stýrði norsku óperunni
í 27 ár. í einu matarhléinu barst
talið meðal annars að því hvort ekki
væri heppilegt, eins og nú tíðkast
víðast, að menn sitji aðeins í slíkum
stöðum i takmarkaðan tima, ekki
meira en tíu ár eða svo. Fundarstjór-
inn svaraði að bragði að það væri
hann ekki viss um, honum hefði fund-
ist hann miklu vitrari og spakari
þegar hann hætti, heldur en þegar
hann byrjaði. Gegn þessari röksemd
kröftug og hér.
og glettnisglampa i augunum átti
enginn svar. Það var reyndar Brun-
voll, sem kom þessum fundum á á
sfnum tíma og hefur stýrt þeim öll
árin af einstakri röggsemi oglipurð.
Vlðfeðm umræðuefni
Og um hvað ræða svo óperu- og
bailettstjórar? Það er sagt að þessar
listgreinar, óperur og ballett, spanni
öll svið mannlegs lffs, svo fulltrúar
þeirra láta sér eðlilega fátt mannlegt
óviðkomandi. Greiðslur til söngvara
og dansara bar á góma, einkum f
þeim tilfellum, þegar fólk er kallað
inn með stuttum fyrirvara. Það kom
reyndar glöggt í ljós að söngvarar
eru betur settir en dansarar, bæði
vegna þess að þeir fá yfirleitt betur
greitt fyrir sína vinnu, en líka vegna
þess að það er tiltölulega auðvelt
fyrir söngvara að nota sér tækifær-
ið, þegar þeim býðst að hoppa inn í
sýningu með litlum fyrirvara. Óperu-
efnisskrár eru svo hefðbundnar, að
allar lfkur eru á að söngvara bjóðist
hlutverk, sem hann hefur þegar á
takteinunum. Dansefnisskrár eru
ekki næstum eins hefðbundnar, og
tækifærin því færri, þegar um íhlaup
er að ræða. Annars er ómögulegt
að samræma atriði eins og greiðslur,
þar sem flestir söngvarar setja upp
ákveðið verð og þar ráða lögmál eft-
irspumarinnar.
Samkeppni danshöfunda,
heílbrigðismál
Um miðjan maí verður haldin nor-
Gunnar Brunvoll fyrrverandi óperustjóri í Ósló og fundarstjóri á
fundum óperu- og ballettstjóra er hér fremst á myndinni og við
hlið hans Garðar Cortes frá islensku óperunni, Poul Jörgensen óperu-
stjóri í Kaupmannahöfn, Lars af Malmborg frá sænsku óperunni
og Dag Simonsen frá ballettinum í Stokkhólmi.
ræn danshöfundasamkeppni f Osló í
fyrsta skiptið. Anna Borg, sem lætur
nú af starfi ballettmeistara við
norsku óperuna, hefur átt veg og
vanda af undirbúningnum og kynnti
keppnina. Þátttakendur koma af öll-
um Norðurlöndum, líka frá íslandi.
Hlíf Svavarsdóttir tekur þátt í keppn-
inni og dansarar úr íslenska dans-
flokknum dansa hennar dans. Dans
Hlffar er saminn við tónlist eftir
Þorkel Sigurbjömsson sem hann
samdi sérstaklega fyrir þetta tæki-
færi.
í blaðinu um daginn sagði Garðar
Cortes undan og ofan af fundinum
og nefndi meðal annars að þama
hefði verið rætt um eyðni. Þessi stað-
reynd var tekin upp í klausu eins
dagblaðs líkt og brandari. Kannski
sýnir þessi klausa ekkert annað en
skilningsskort þess, sem setti klaus-
una saman, en stjómendur fyrir-
tækja og annarra stofnana víða um
heim huga að þessu máli eins og
öðrum, sem snertir starfsfólk þeirra.
Umræðan á fundinum hér stafar
auðvitað ekki af því að starfsfólk
ópem- og balletthúsa sé í meiru
hættu en aðrir hópar, heldur vegna
þess að stjómendur húsanna vilja
hugleiða bæði hvemig er hægt að
Sýningin á Don Giovanni staðfesting á að
hér er í alvöru metnaðarfullur óperurekstur
Rætt við Francesco Cristofoli óperu-
stjóra Jósku óperunnar um óperuhús
hans og heimsókn hans hingað
Einn af þeim ágætu mönntun, sem komu hingað á fund norrænna
óperu- og baUettstjóra var stjómandi Jósku óperunnar. Sá heitir Fran-
cesco CristofoU, er alitalskur eins og nafnið gefur til kynna, en fædd-
ur og uppalinn f Danmörku. Cristofoli er hjjómsveitarstjóri og hefur
lengi verið viðloðandi Jósku óperuna. Óperan átti nýlega fjörutfu ára
afmæli og hélt upp á það með glæsilegum hætti, flutti Niflungahring
Wagners.
óperan hefur aðsetur í Árósum
og hveijum hefði dottið í hug, að þar
kæmist Niflungahringurinn á svið,
svo eftir yrði tekið. Sýningin vakti
nefnilega athygli langt út fyrir landa-
mæri Danaveldis og þótti takast með
afburðum vel. Skrautflöður í hatt
óperunnar, en Wagner-uppfærslur
hafa verið fáar í Danmörku. Athugun
leiddi í ljós að áhorfendur voru að
helmingi Danir og að helmingi út-
lendingar. Gagnrýni um sýninguna
birtist enda víða og var eindæma
lofleg.
Það var Cristofoli, sem átti þessa
dirfskufullu hugmynd, að setja
Hringinn á svið í Arósum. Hugmynd-
in vaknaði þegar hann stóð í fyrsta
sinn innan veggja í upprennandi tón-
listarhúsinu { Arósum 1981, sá hvað
húsið teiknaði til að verða myndar-
legt og að lfklega rúmaði gryflan
heila Wagner-hljómsveit. Fannst
húsið líka minna sig á Bayreuth.
Sýningamar á flórleiknum, Valkyij-
v unni, Rínargullinu, Siegfried og
Ragnarökum voru settar upp f þess-
ari röð á árunum 1983-1986 og 1987
var öllum flórum sýningunum rennt
upp þrisvar sinnum yfir veturinn.
Hefur ekki gerst áður f sögu Hrings-
ins að hægt væri að sjá allar sýning-
amar flórar á aðeins þremur vikum.
Og ein af þeim, sem ekki lét sig
vanta við þetta tækifæri var Margrét
drottning. Sjálft fertugsafmæli óper-
unnar var einmitt þetta ár, 1987.
Danskur léttleiki með
ítölskum innblæstri
Cristofoli stjómaði Hringnum
sjálfur og í gagnrýni var þess yfir-
leitt getið að þama væri kominn til
sögunnar nýr Wagner-stjómandi,
eins og þeir gerðust bestir. Nú þykir
hæfa að flytja Wagner undir suðræn-
um áhrifum, ofgera ekki dramatíkina
og þunga tónlistarinnar, koma henni
skýrlega til skila og Cristofoli þótti
standa einkar vel við það. Danskur
léttleiki með ítölskum innblæstri ætti
líka að vera gott veganesti þar.
En ástæðan til að Cristofoli var
tekinn tali er ekki aðeins vel heppn-
aður Wagner-hringur, heldur einnig
að umfang Jósku óperunnar er ósköp
lítið miðað við stóru húsin í til dæm-
is Kaupmannahöfn svo ekki sé
minnst á Stokkhólm. íbúar Árósa em
álfka margir og íslendingar og þama
er allt fremur smátt í sniðum, nær
okkar skala. En hvað segir þá stjóra-
andinn um ópemna sfna?
„Jósku ópemnni var komið á fót
vegna óska um að koma upp ópem-
húsi utan Kaupmannahafnar fyrir
lftinn pening, ekki sfst vegna hvatn-
ingar ópemunnenda á staðnum.
Francesco Cristofoli er hér fjórði frá vinstri í fremri röð ásamt samstarfsmönnum sfnum í Wagner-
hringnum eins og lesa má af peysum þeirra.
Framan af vom hafðar um tíu sýn-
ingar á einhverri ópem í leikhúsi
staðarins á vorin. Smátt og smátt
hefur umfangið aukist. Fyrir tíu
ámm vom sett upp ferðaleikhús, sem
áttu að vera mótvægi við föstu hús-
in, starfa þar sem ekki væm slfk
hús. Við féllum þegar inn í þennan
ramma, vomm farin að ferðast með
sýningar okkar. Þá var óperan að
hálfu á framfæri rfkisins en að hálfu
á framfæri þeirra sveitarfélaga, sem
við heimsóttum reglulega og þau
vom ekki svo fá. Þetta fyrirkomulag
hefur reynst ágætlega. Nú liggur
fyrir fmmvarp um að rekstur stofn-
unar eins og okkar fari yfir á ríkið.
Því fögnum við í Jósku óperunni, því
það einfaldar rekstur okkar. Sveitar-
félögin, sem við áttum okkar undir
era svo mörg og ekki alltaf létt verk
að fá þau til að gangast inn á fyrir-
ætlanir okkar."
Eftir fjörutf u ára starf er rekst-
ur óperunnar væntanlega kominn
f fastar skorður. Hvemig er hon-
um háttað?
„Reksturinn flokkast að hálfu leyti
undir það sem kallast árstíðaópera
eða ’staggioni’-ópera upp á ftölsku.
Þetta fyrirkomulag er andstæðan við
’repertoire’-ópem, hús með föstum
kór, hljómsveit og söngvumm. í árs-
tíðahúsunum er bara sýnd ein ópera
í einu og eldri uppfærslur ekki endur-
sýndar. Kosturinn er að þá em sýn-
ingamar alltaf ferskar með vel æfð-
um söngvuram, sem hafa verið með
frá byijun, en ekki endursýningar,
með söngvumm, sem hoppa kannski
inn í, án nægilegs æfingatíma."
Aðeins fámennt starfslið
fastráðið, aðrir lausráðnir
„Hús eins og Covent Garden er
að hálfu leyti árstfðaópera, eldri upp-
færslur teknar upp, en sýningum
ekki dreift yfir veturinn heldur sýnd-
ar f ákveðinn tfma. Árstíðaópemr em
algengar á ítalfu og f Bandaríkjun-
um. I húsi eins og La Scala em
sjaldnast sýningar nema á einni
ópem í einu. í Vín er aftur á móti
hægt að sjá sjö ólfkar sýningar á
einni viku.
í Jósku ópemnni var fyrirkomulag