Morgunblaðið - 31.05.1988, Blaðsíða 1

96 SIÐUR B/C
121. tbl. 76. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 31. MAÍ 1988
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Einstæður fundur Bandaríkjaforseta og sovéskra andófsmanna:
Beagan beinskeyttur í gagn-
rýni á sovéskt stjómarfar
Þarfnast engra umvandana segir Gorbatsjov leiðtogi Sovétríkjanna
Míkhaíl Gorbatsjov (t.v.)
og Ronald Reagan,
leiðtog'ar risaveldanna, við
upphaf annars fundar
þeirra í Kreml í gær.
Lengst til hægri er George
Shultz, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna.
Moskvu, frá Ásgeiri Sverrissyni, blaðamanni Morgimblaðsins.
Mannréttjndamál settu mestan
svip á annan dag heimsóknar Ron-
alds Reagans Bandaríkjaforseta
til Sovétríkjanna en þau og af-
vopnunarmál eru efst á baugi í
viðræðum þeirra Reagans og
Mikhails Gorbatsjovs, leiðtoga
Sovétríkjanna, hér i Moskvu. Um-
mæli Reagans um mannréttinda-
mál i Ilelsinki fyrir komuna hing-
að og á fundi með sovéskum and-
ófsmönnum i bandariska sendi-
herrabústaðnum hér í gær, hafa
sært Sovétmenn og þykir forset-
inn óvenju beinskeyttur i gagnrýni
sinni. Gorbatsjov sagði f ræðu i
kvöldverði fyrir bandarisku gest-
ina í Kreml f gær, að hann þyrfti
ekki neinar umvandanir og þær
væru ekki heldur nauðsynlegar til
að bæta samband ríkjanna. Þá
sagði Gennadíj Gerasfmov, tals-
maður sovéska utanríkisráðuneyt-
isins, á blaðamannafundi að fólkið
sem Reagan hitti f sendiráðinu
væri „ekki úrval sovét-borgara,
frekar hið gagnstæða".
Á blaðamannafundinum lögðu
talsmenn beggja risaveldanna hins-
vegar áherslu á að viðræður leið-
toganna hefðu verið árangursríkar
og hreinskiptar. Er orðrómur hér í
Moskvu um að leiðtogamir hyggist
ræða saman á ný á þessu ári. Aust-
ur-evrópskur ritstjóri sem ekki vildi
að nafn síns yrði getið, sagði f sam-
tali við blaðamann að annar fundur
hefði verið ákveðinn í Belgrad í Júgó-
slavíu á þessu ári.
Reagan forseti og eiginkona hans,
Nancy, komu til Moskvu á sunnu-
dag. Fyrsti fundur leiðtoganna hófst
rúmri klukkustundu eftir komu
þeirra og í gærmorgun ræddu þeir
síðan aftur saman. Áformað hafði
verið að þeir hittust á ný síðar í
gærdag en sá fundur var felldur nið-
ur. Þess í stað ræddi Reagan forseti
við um 20 sovéska andófsmenn í
Spaso-setri en svo nefnist bústaður
sendiherra Bandaríkjanna í Moskvu.
Þrír þekktir andófsmenn tóku til
máls á fundinum og vonr ræður
þeirra sýndar í beinni útsendingu á
lokuðum rásum hér í fréttamiðstöð-
inni á Mezhdúnarodnaja-hótelinu og
á fleiri hótelum auk þess sem forrétt-
indastéttin hér í landi gat fylgst með
útsendingunni. Sovéskur almenning-
ur gat hins vegar ekki fylgst með
ræðum þeirra sem voru áhrifamiklar.
Ronald Reagan flutti ávarp á fund-
inum og lagði áherslu á að Banda-
ríkjamenn myndu hér eftir sem hing-
að til styðja málstað sovéskra andófs-
manna og beijast fyrir freisi þeirra.
Reagan vitnaði til orða rússneska
skáldsins og rithöfundarins
Púshkíns: „Tíminn er runninn upp
vinur minn, tíminn er runninn upp,“
og hvatti þannig Gorbatsjov Sovét-
leiðtoga til að beita sér fyrir frekari
breytingum í átt til aukins frelsis og
lýðræðis.
Gennadfj Gerasímov, talsmaður
sovéska utanríkisráðuneytis hefur
viðurkennt á fundum hér í fréttamið-
stöðinni að Sovétmenn eigi við
„ákveðinn vanda að glíma" á sviði
mannréttindamála. Á fyrsta fundi
leiðtoganna á sunnudag sem stóð í
rúmar 70 mín. ræddu þeir einkum
mannréttindamál og lét Reagan for-
seti Gorbatsjov f té lista með nöfnum
14 sovéskra andófsmanna, sem neit-
að hefur verið um leyfi til að flytjast
úr landi og sætt hafa ofsóknum
vegna skoðana sinna. Vill Reagan
að óskum þessara manna verði sinnt.
Sjá fréttir frá Moskvufundinum
á miðopnu og síðu 32.
Reuter
Kaþólskur andófsmaður frá Úkraínu:
„íslendingar hjálpuðu
mér að öðlast frelsi“
Moskvu. Frá Önnu Bjamadóttur, fréttaritara Morgunblaðains.
HOZYN Mytsjajlov, kaþólskur
andófsmaður frá Úkraínu, greip
um hönd mína í gær og kyssti á
hana þegar hann heyrði að ég
væri fréttaritari frá íslandi. „ís-
lendingar hjálpuðu mér,“ sagði
hann. „Ég vil að þú þakkir
íslensku þjóðinni fyrir mina
hönd.“
Mytsjajlov talaði þvi miður bara
rússnesku en túlkur sagði að hann
hefði verið látinn laus úr haldi
fyrir nokkrum árum meðal annars
fyrir tilstilli íslendinga sem söfn-
uðu undirskriftum og sendu í sov-
éska sendiráðið. Hann er í Hels-
að hafa orðið fyrstir til þess. Við
munum halda baráttu okkar áfram
þangað til 300.000 gyðingar, sem
hafa sótt um brottfararleyfi, fá að
fara úr landi."
Gestir Reagans voru mjög ánægð-
ir með fund sinn með forsetanum.
„Andrúmsloftið var þrungið tilfinn-
ingum,“ sagði ljósmyndarinn og
listamaðurinn Sergei Petrov. „Ég sá
votta fyrir tárum í augum forset-
ans.“ Petrov er giftur bandarískri
konu. Honum hefur verið synjað um
brottfararleyfi í 7 ár. Andófsmaður-
inn Lev Timofejev sagðist vera án-
ægður með ræðu Reagans. „Mann-
réttindamálum hefur þokað í rétta
átt að undanfömu og ég er ánægður
með það,“ sagði hann. „En við eigum
enn langt ófarið."
Pulltrúum allra helstu andófshópa
Sovétríkjanna var boðið að hitta
Reagan. Sumir voru stöðvaðir á leið-
inni til Moskvu. Helsinki-hópamir
hafa stofnað landssamtök og ætla
að þinga í höfuðborginni í júní. „Við
vitum hvenær fundurinn verður en
ætlum ekki að greina frá því opin-
berlega," sagði Mytsjajlov. „Við vilj-
um að allir komist á fundinn."
Norska stjórnin
vill selja olíusvæði
Óslá, frá Rune Timberlid, fréttaritara Morgunblaðsins i Noregi.
STJÓRN Verkamannaflokksins
segist tilbúin til að selja olíu- og
gasvinnslusvæði rikisins i Norð-
ursjó. Söluverð þeirra nemur
milljarðatugum norskra króna, að
sögn Arne 0ien, olíuráðherra.
Hafa útlend olíufyrirtæki lýst
áhuga á þvi að kaupa svæðin.
Stjómin íhugar að selja hlut ríkis-
ins í Norsk Hydro, öðru stærsta iðn-
fyrirtæki Noregs, sem ríkið á 50%
í. Breytingar standa fyrir dyrum í
stáliðnaði. Stál- og koskverksmiðju
í Mo i Rana og brotajámverksmiðju
í Osló verður lokað. Yfirleitt hafa
iðnfyrirtæki í ríkiseign verið rekin
með tapi í Noregi. Ástæðan fyrir
stefnubreytingu stjómarinnar er
flárskortur ríkissjóðs.
inki-mannréttindahópnum i Úkr-
aínu og var meðal gesta sem Ron-
ald Reagan bauð i kaffi i sendi-
herrabústaðinn i Moskvu síðdegis
í gær.
Nokkuð stór hópur fólks beið í
nokkurri Qarlægð frá bústaðnum
meðan á kaffifundinum stóð. Þar á
meðal voru sex gyðingar sem höfðu
komið sérstaklega frá Bandaríkjun-
um til að mótmæla á Rauða torginu
örlögum gyðinga í Sovétríkjunum.
„Við erum steinhissa yfir því að
ganga um fijáls," sagði Avi Weiss,
rabbíi frá New York. „Okkur var
leyft að mótmæla mannréttinda-
stefnu stjómvalda í hjarta kommún-
ismans og erum mjög ánægðir yfir
Borgaraflokkarnir í Sví-
þjóð bæta við sig fylgi
Stokkhólmi. Frá Erík Liden, fréttarítara Morgunblaðsins.
Þingkosningamar, sem fram
fara i Sviþjóð 18. september nk.,
verða líklega tvísýnni en búist
hafði verið við. Skoðanakannanir
gefa til kynna, að borgaraflokk-
arnir þrir geti myndað stjóm að
þeim loknum en þeir voru siðast
við völd á ámnum 1976-82.
Samkvæmt könnunum hafa borg-
araflokkamir, Hægriflokkurinn,
Þjóðarflokkurinn og Miðflokkurinn,
vinninginn á jafnaðarmenn og
kommúnista eða 47% á móti 46%.
Græningjar, flokkur umhverfis-
vemdarmanna, heldur þó áfram að
tapa og nýtur nú fylgis 5,5% kjós-
enda. Hægriflokkurinn fékk 20%,
Þjóðarflokkurinn 15%, Miðflokkurinn
12%, Jafnaðarmannaflokkurinn 42%
og kommúnistar 4%.
Sjá „Við upphaf kosningabar-
áttunnar . . .“ á bls. 28 og 29.