Morgunblaðið - 31.05.1988, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 31. MAÍ 1988
Fiskeldisnám á
Kirkjubæjarklaustri
eftirJón
Hjartarson
Menntamálaráðherra, Birgir
ísleifur Gunnarsson, hefur ákveðið
að kennsla í fiskeldi fari fram við
Kirkjubæjarskóla á Síðu á Kirkju-
bæjarklaustri. í þessari ákvörðun
felst að þar verður starfrækt fisk-
eldisbraut við skólann, sem út-
skrifar nemendur sem eldisfræð-
inga eftir tveggja vetra nám.
Inntökuskilyrði í fískeldisnám
eru eftirfarandi:
1. tveggja vetra (4 annir)
nám í framhaldsskóla,
2. eins vetrar nám (2 annir)
í framhaldsskóla og eins árs
starfsreynsla við fiskeldi, sjáv-
arútveg eða landbúnað,
3. að nemendur séu orðnir
20 ára, með starfsreynslu í of-
angreindum greinum. Þá fá
nemendur fornám í eina önn í
grunnfögum í líffræði, efna-
fræði, stærðfræði, íslensku og
tungumálum auk viðbótará-
fanga í þessum greinum með
hinu eiginlega fiskeldisnámi.
Námið
Markmið fiskeldisnámsins er:
a) að vinna við og/eða stjóma fi-
„Skólinn hefur yfir að
ráða f iskeldisstöð, þar
sem verklega kennslan
fer að hluta til fram. I
stöð skólans er seiða-
eldi og matfiskeidi
(bleikja, urriði) þannig
að þar fá nemendur
grunnþjálfun áður en
lengra er haldið.“
skeldisstöð, b) að nemendur séu
hæfir til þess að fara í framhalds-
nám hér heima eða erlendis.
Helstu efnisatriði námsins eru
fiskeldi þar sem farið er yfir
líffræðilegar og tæknilegar for-
sendur fiskeldis, auk þess er farið
rækilega í fiskeldi á Islandi, farið
er vandlega í fóður, fóðurgerð,
líffræðilega eiginleika fóðurs og
fóðurþarfa, fóðrunaraðferðir o.fl.
Lögð er mikil áhersla á lífefna-
fræði og lífeðlisfræði físka, farið
er vandlega í fisksjúkdóma bæði
hvaða sjúkdóma um er að ræða,
smitleiðir og meðferð. I kennslunni
er farið í lagarvatnsfræði þar sem
fjallað er um vistkerfi í ám og
vötnum, vatns- og veðurfræði,
mengun og almenna vistfræði,
mannvirkjagerð auk kynningar á
helstu vélum og tækjum, sem not-
uð eru í fískeldi auk margra fleiri
þátta.
Veigamikill þáttur námsins er
verkleg kennsla, en hún samsvarar
5 mánaða vinnu í fískeldisstöð.
Verklega námið fer fram í eldis-
stöð skólans, samhliða bóklega
náminu, og er auk þess ein heil
önn út í fiskeldisstöðvum víðs veg-
ar um land.
Skólinn hefur yfir að ráða fisk-
eldisstöð, þar sem verklega
kennslan fer að hluta til fram. í
stöð skólans er seiðaeldi og mat-
fískeldi (bleikja, urriði) þannig að
þar fá nemendur grunnþjálfun
áður en lengra er haldið. Nemend-
ur fá daglega starfsþjálfun í fi-
skeldisstöð skólans. Fiskeldisstöð
skólans er í eigu Kristins Guð-
brandssonar og fleiri aðila, sem
af miklum rausnarskap hafa leigt
skólanum stöðina til kennslu. Ber
að færa þessum aðilum bestu
þakkir, því án þeirra stuðnings
væri ekkert hægt að gera í þessum
málum hér á staðnum. Að loknu
námi við brautina fá nemendur
námsheitið „eldisfræðingur" og
Frá Kirkjubæjarklaustri.
geta farið í eins árs nám við
Tækniskóla íslands í stjómun fyr-
irtækja, eða erlendis í sémámi.
Eflaust verða til fleiri möguleikar
í framtíðinni fyrir nemendur til
framhaldsnáms.
Aðstaða nemenda
Nemendur búa í heimavist, ann-
ars vegar er um að ræða heima-
vist skólans fyrir hluta nemenda.
Opið svarbréf til stiómar SSA
eftír Hjörleif
Guttormsson
Ég þakka ykkur fyrir bréf sem
þið senduð „til þingmanna Austur-
landskjördæmis og annarra lands-
byggðarþingmanna", dagsett 27.
apríl 1988. Það barst mér meðan
Alþingi var í önnum áður en ríkis-
stjómin gaf þinginu frí og tók lög-
gjafarvaldið í sínar hendur. Þing-
menn Austurlands hafa ekki enn
sest niður til að ræða erindi ykkar
í sameiningu, en ég vona að til
slíks fundar verði boðað innan
tíðar.
Mér er ljóst að mikil alvara býr
að baki erindi ykkar. Það er
óvenjulegt að hópur manna, sem
stutt hefur ólíka stjómmálaflokka
sameinist um ávarp sem þetta, þar
sem harður dómur er kveðrrm upp
yfir ríkjandi stefnu í löggjafar-
starfí og landsmálum að því er
landsbyggðina snertir. Bréf ykkar
er mjög tímabær viðvömn til allra
þeirra sem tekið hafa að sér trún-
aðarstörf fyrir landsbyggðarfólk
og haft geta áhrif á þróun mála.
Ég tek eindregið undir áhyggjur
ykkar. Landsbyggðin sem heild er
í hættu. Atvinnulíf byggðarlag-
anna hefur verið að veikjast vegna
efnahagsstefnunnar sem fylgt hef-
ur verið. Útflutningsatvinnuve-
gimir sem em burðarrásin í at-
vinnulífi landsbyggðarinnar hafa
búið við versnandi afkomu og út-
gjöld þeirra hafa vaxið óðfluga,
ekki síst fjármagnskostnaður.
Geta þessara greina til þróunar
og til að greiða starfsfólki sóma-
samleg laun hefur minnkað að
sama skapi. Fjármagnið hefur ver-
ið flutt burt frá landsbyggðinni
og birtist m.a. í stórfelldum fijár-
festingum og þenslu á höfuðborg-
arsvæðinu.
Vegna samdráttar og langvar-
andi skipulagsleysis í landbúnaði
er þröngt fyrir dyrum hjá mörgu
sveitafólki. Þar á sér stað stórfelld
eignaupptaka og margir bændur
munu að óbreyttu standa slyppir
upp frá jörðum sínum. Þessi öfug-
þróun í sveitum hefur þegar haft
mjög neikvæð áhrif á þéttbýli og
þjónustukjama víða um land.
Hjörleifur Guttormsson
„Veg-na samdráttar og
langvarandi skipulags-
leysis í landbúnaði er
þröngt fyrir dyrum hjá
mörgu sveitafólki. Þar
á sér stað stórfelld
eignaupptaka og marg-
ir bændur munu að
óbreyttu standa slyppir
upp frá jörðum sínum.
Þessi öfugþróun í sveit-
um hefur þegar haft
mjög neikvæð áhrif á
þéttbýli ogþjónustu-
kjarna viða um land“.
Stefnan gagnvart sveitarfélög-
unum og mismunun í gjaldtöku
fyrir opinbera þjónustu hefur auk-
ið stórlega á það misrétti sem íbú-
ar landsbyggðarinnar búa við og
veikt verulega getuna til viðnáms.
Stöðnun í íbúðabyggingum og
fækkun íbúa viðast. hvar utan höf-
uðborgarsvæðisins em hættu-
merki sem enginn getur litið fram
hjá. Svo langt er nú gengið, að í
skýrslu Byggðastofnunar fyrir
árið 1987 er talað um nauðsyn á
samdrætti varðandi opinberar
framkvæmdir og uppbyggingu
þjónustu á landsbyggðinni „meðan
ekki er sjáanlegt neitt lát á hinni
neikvæðu byggðaþróun".
Á öllum þessum sviðum þarf
að verða steftiubreyting strax. Því
lengur sem hún dregst þeim mun
meira átak þarf til að vinna upp
það sem tapast hefur og framtíð
byggðanna verður óvissari.
I bréfi ykkar hvetjið þið þing-
menn úr landsbyggðarkjördæmum
til að endurskoða vinnubrögð sín
og snúa bökum saman um hags-
muni landsbyggðarinnar. Sannar-
lega væri æskilegt að það gerðist.
Ég vek athygli á að þeir sem
standa að ríkisstjóm á hveijum
tíma ráða mestu um ferðina. Svo
virðist sem landsbyggðarþing-
menn í stjómarflokkunum „nái
ekki vopnum sínum" eða þekki
ekki sinn vitjunartíma. Af hálfu
ýmissa þingmanna er þó áreiðan-
lega til staðar viss vilji til sam-
stöðu um málefni landsbyggðar-
innar þvert á flokksviðjar. Ég stað-
hæfi a.m.k. að meðal stuðnings-
manna og forystumanna Alþýðu-
bandalagsins jafnt í þéttbýli sem
dreifbýli er ríkur skilningur á
stöðu landsbyggðarinnar.
í þessu sambandi vísa ég til
stefnu Alþýðubandalagsins og
verka flokksins í ríkisstjómum á
liðinni tíð svo og til fjölda mála á
undanfömum þingum sem miða
að því að leiðrétta stöðu lands-
byggðarinnar. Frá síðasta þingi
má í því sambandi nefna frumvarp
um afnám skerðingar á Jöfnunar-
sjóði og tillögur um endurskoðun
á tekjustofnum sveitarfélaganna.
Af málum sem undirritaður
hafði frumkvæði að á síðasta þingi
má nefna tillögu um stuðning við
tækniþróun í fiskiðnaði, tillögu
sem samþykkt var sem ályktun
Alþingis um athugun á flugfar-
gjöldum „með sérstöku tilliti til
hárra fargjalda i innanlandsflugi",
tillögu um jarðgangaáætlun, og
tillögu um sama gjald fyrir síma-
þjónustu. Á fyrri þingum hef ég
flutt tillögur um nýja byggða-
stefnu og valddreifingu til héraða
og sveitarfélaga.
Flest ef ekki öll þessi mál hafa
fengið jákvæða umsögn á vett-
vangi stjómar SSA og eru ykkur
því vel kunnug.
Ég bið ykkur að skilja ekki orð
mín svo, að ég telji að nóg sé að
vísa til liðinnar tíðar. Það eru at-
hafnir í nútíð og framtíð sem um
er spurt og eiga að vera mæli-
kvarðinn á pólitískan vilja manna.
Um leið og ég fagna þeim bar-
áttuhug sem fram kemur í erindi
ykkar lýsi ég mig áfram reiðubú-
inn til að vinna að því jafnt innan
Alþingis og utan að leiðrétting
fáist á stöðu landsbyggðarinnar
og lífsaðstöðu fólks óháð búsetu
og efnahag.
Höfundur er þingmaður Alþýðu-
bandaiagsins í Austurlandskjör-
dæmi.
Einnig geta nemendur leigt her-
bergi í Hótel Bæ gegn hóflegri
leigu. íbúðarrými er nægjanlegt á
staðnum. Nemendur borða í mötu-
neyti skólans 5 daga vikunnar, en
um helgar geta þeir fengið keypt
fæði af Hótel Bæ á kostnaðar-
verði. Nemendur fá þveginn þvott.
Kirkjubæjarklaustur er 270 km frá
Reykjavík, *h hlutar leiðarinnar
eru malbikaðir, þannig að ferðalög
á milli eru mjög auðveldar. Kirlgu-
bæjarklaustur er með veðursæl-
ustu stöðum landsins, mjög snjó-
létt og veðurblíða ríkjandi. Snjóm-
okstur er daglega á milli Klaust-
urs og Reykjavíkur.
Innritaðir verða hámark 15
nemendur árlega.
Nám í fiskeldi er nám í ungri
atvinnugrein, þar sem breytingar
og framþróun á sér stað með skjót-
um hætti. Ég vil því að lokum
vekja sérstaka athygli á því að hér
er tækifæri fyrir konur að hasla
sér völl frá upphafí, þannig að þær
vakni ekki upp við það einn daginn
að enn ein atvinnugreinin á Is-
landi, sé fullsetin karlmönnum og
ómögulegt að komast að.
Höfundur er skólastjóri Kirkju-
hæjarskóla á Siðu.
„Að drepa í dróma“
„Nú er ég- alls ekki viss
um að þessi breyting sé
röng, mér bara finnst
það.“
eftirJón
Hjaltason
í Gylfaginningu segir á einum
stað frá börnum Loka Fárbauta-
sonar jötuns. Eitt þeirra var Fen-
risúlfur, gríðarleg skepna og eftir
því varasöm. Af einhverjum
ástæðum höfðu æsir úlfinn hjá sér
sem hvert annað saklaust heimaa-
lið lamb. „En er goðin sáu, hversu
mikið hann óx hvem dag“ urðu
þau óttaslegin. Var nú brugðið á
ýmis ráð til að gera skepnuna
skaðlausa.
Akkilesarhæll Fenrisúlfs var
kraftadellan sem hrjáði hann. Spil-
uðu goðin á þennan veikleika og
fengu úlfinn til að reyna sig við
þrenns konar fjötra. Ifyrsti hét
Læðingur og annar Drómi. Hvor-
ugur þeirra fékk þó haldið skepn-
unni eitt augnablik og braut hún
sig úr þeim báðum ásum til mikill-
ar hrellingar ef ekki skelfíngar.
„Það er síðan haft fyrir orðtak,
að leysi úr læðingi eða drepi úr
dróma, þá er einhver hlutur er
ákaflega sóttur." (Gylfaginning,
R. 1975, bls. 49-50).
Því er ég að rifja þetta upp að
í grein minni um frummyndakenn-
ingu Platóns heitins, er nýverið'
birtist í Lesbók Morgunblaðsins,
klykkti ég út með hugleiðingu um
skilning okkar á kenningu Grikkj-
ans; „hvort andi hans hefði ekki
verið keyrður í dróma“ kaus ég
víst að orða það. Einhvers staðar
á vinnslustigi greinarinnar hjá
Morgunblaðinu hefur þessum orð-
um verið breytt þannig að í Les-
bókinni stendur „drepinn í
dróma“ í stað „keyrður í
dróma“.
Nú er ég alls ekki viss um að
þessi breyting sé röng, mér bara
fínnst það. Þess vegna vil ég nota
þetta tilefni til að varpa fram
spumingu til íslenskufræðinga,
spumingu sem hefur lengi bmnnið
á mér: Er rangt að segja og
skrifa að eitthvað sé drepið I
dróma?
En ljúkum sögunni af Fenris-
úlfi. í þriðju tilraun tókst ásum
að binda hann enda enginn venju-
legur kaðalspotti sem þeir notuðu
í það sinnið. Fmmefni hans vom
sex, þar á meðal skegg konunnar,
andi fisksins og fuglshráki. Geðs-
Ieg spottaefni það. Þegar kemur
fram í ragnarökkur drepur úlfur-
inn sig úr dróma, gleypir sólina
og banar Óðni.
Höfundur er sagnfræðingur.